İstişare Mi Ediyoruz, Gıybet Mi?

İstişare mi ediyoruz, gıybet mi?



"İstişare", ferdî, ailevî ve ictimaî meselelerimizin çözümünde vazgeçilmez bir yere sahiptir Kur'an'ın emri ve Efendimiz'in (aleyhissalâtü vesselam) sünnetidir


"şûrâ" ve "meşveret" kelimeleri de istişare ile aynı anlamda kullanılır Aileleri, kurumları, şirketleri, toplulukları ve devletleri ayakta tutacak çok hayati bir müessesedir istişare Böyle bir ehemmiyeti haiz istişarenin elbette kendine göre âdâbı, erkânı ve usûlü vardır


Evvela, istişare kavga etmek, tartışmak ve birbirini acımasızca eleştirmek değildir Hakaret edip muhatabını incitmek hiç değildir Zira "tartışmak" kavga etmek, çatışmak ve karşıdakinin hukukuna saygı göstermemek demektir Günümüzde televizyon ekranlarında hemen her akşam rastladığımız "tartışma" programları asla bir istişare değildir


İstişare, insanlar arasındaki fikir alışverişidir Duygu ve düşüncelerini, kavl-i leyin (yumuşak söz) ile ve medeni bir üslupla ifade etmek istişarenin en önemli şartlarındandır Bulunduğu meclise kendi düşüncelerini dayatma, başka düşüncelere hayat hakkı tanımama, diğer insanların kanaatlerini sormama da şûrâ adabından mahrumiyetin tezahürüdür Muhataplara olabildiğince saygılı davranma, fikirlerini alıp değerlendirmeye tabi tutma meşveretin olmazsa olmazlarındandır


İstişarelerde sadece doğrular değil, yanlışlar, kusurlar ve hatalar da konuşulur Burada incitici olmama, su-i zanlara sebebiyet vermeme, heyetin aklında yeni soru işaretleri oluşturmama ve istişare yapıyoruz derken gıybete girmeme çok önemlidir


Mesela bir istişare meclisinde herhangi bir şahısla alakalı değerlendirme yapılıyor "Falan şahıs, filan iş için uygun mudur?" sorusuna cevap aranıyor Ancak söz konusu görev için ileri derecede İngilizce bilme şartı var Eğer bahsi geçen kişinin o işe yetecek seviyede bir İngilizce'si yoksa onun hakkında bu kadar bilgi vermek yeterlidir Bunun dışında onun değişik kusur ve noksanlarından bahsetmek doğru değildir "O zaten tembel bir arkadaştır, karakter itibariyle de biraz gıcıktır" gibi fazladan bir değerlendirme gıybettir


İstişarelerde dikkat etmemiz gereken bir diğer husus da şudur; diyelim ki bir şirketin Genel Müdürü, birim müdürleriyle istişare yapıyor Elinde, müdürlerden birinin altında çalışan bir elemanla ilgili olumsuz bir bilgi var Genel Müdür, personelin o hatasını, ayıbını, kusurunu gündeme getirmek istiyor Eğer o problemi, o şahsın birim müdürüyle birebir görüşüp halledebilecekse onu umuma mal etmesi ve herkesin öğreneceği şekilde gündeme getirmesi gıybettir Çünkü o personelin problemi sadece birim müdürünü ve genel müdürü ilgilendirir Diğer müdürlerin o kişinin probleminden haberdar olmalarının herhangi bir maslahatı yoktur


Ancak Genel Müdür, benzer problemlerin başka birimlerde yaşanmasını önlemek ve geliştirilecek tedbirleri istişareye sunmak istiyorsa o takdirde ilgili personelin ismini anmadan sadece problemi gündeme getirmesi yeterlidir Aksi davranışlar, heyetteki herkesi su-i zanna ve gıybete sevk eder O kişi daha sonraki dönemlerde hatasını düzeltse bile pek çok insanın zihninde, o istişaredeki bahsiyle yer eder Bu da o insanın şahsiyetine karşı büyük bir hakaret ve incitme demektir


Yukarıda zikrettiğimiz misaldeki Genel Müdür, hassasiyet gösterip o şahsın birim müdürüyle meseleyi görüşürken, bir başkasının o konuşmalara kulak kabartması da "tecessüs" haramını işlemesi demektir Hele hele, ısrarla bahsedilen şahsın kim olduğunu sorup öğrenmeye çalışması bu haramı katmerleştirir


Her işini istişare ederek yapmakla mükellef olan güzide insanların, bunu yaparken kılı kırk yararcasına dikkatli davranmaları ve bir feyiz ve bereket atmosferi olan istişare toplantılarını gıybet meclislerine dönüştürmemeleri gerekiyor


14 Mayıs 2010, Cuma

SÜLEYMAN SARGIN