Nevşehir Halk Sanatları

Halk Sanatları


Toplum yaşantısı içerisinde, kullanım alanları bakımından fonksiyonları olan; anonim özellikleri, estetik ve içsel duygulara ?Halk Sanatları? diyoruz

Nevşehir ve çevresinde bu tanımlamayla nitelenen türde ürünlere çeşitli alanlarda rastlamak mümkündür


Yöreye özgü karakter taşıyan belli başlı sanat dalları :

-Dokuma sanatı (Halı, kilim, culfacılık)


-Örgü sanatı (Çorap, oya örgüsü)


-Toprak kap sanatı (Çanak- çömlekçilik)


Dokumacılık :

Yörede bu sanat dalı ile ilgili, meydana getirilmiş çokça ürün bulmak mümkündürÜrgüp, Avanos ilçelerinde dokuma sanatının bir türü olan halıcılık oldukça gelişmiştirBuraya halıları Türk halıcılığı içerisinde özel bir yere sahiptir

Bölge halıları ?Istar ? tezgahında dokunmaktadırYöre halılarında çögü ipleri önceleri yünden oluşmasına karşın bu gün eriş iplerde oluşmaktadırGeleneksel tarz halılarda


üç boy halı tipi görülmektedirBunlar :


-Sedir Halısı (İnce uzun)

-Taban Halısı (Uzun ve geniş)

-Seccadelik Halı (Küçük boy) dan oluşmaktadır


Halılar renkler bakımından çevrede bulunan doğal (kök) boyalardaki renklerle paralellik gösterirEn çok bulunan renkler yeşilin tonları, siyah, kahverengi, sarı ve vişne rengidir

Motifler olarak daha çok geometrik üç madalyonlu kompozisyonlar ağırlıklıdırMotifine göre belli başlı halı adları olarak: Göbekli,harikli,Yılan Bahçesi gibi çeşitlerini boyayabiliriz


Kilim :

Bu teknikle ürünler daha çok Kozaklı ve Gülşehir ilçelerinde bulunmaktadırKilimlerin çözgü ve atkı ipleri yünden oluşmaktadırMotifler daha çok geometrik şekillerden oluşmaktadır

Kilim tekniğinde, eviçi sergi amaçlı ürünler yanında, heybe, yolluk, denk çuvalları gibi ürünlerde dokunmaktadır


Culfa :

Modern kumaş dokuma tarzının protetipi olarak düşünülebilecek culfa tezgahlarında, kaba kumaşlar dokunmuşturMotifleri ise renkli iplerle dokuma anında verilmiştirCulfalıklarda üretilen kumaşları halk, kadın, erkek şalvarları yapımı ile bele sarılan şal kuşak için kullanılmıştır Şu an üretim yapılmayan bu tezgahların, yoğunluk merkezlerinin Ürgüp ve Göreme olduğu tespit edilmiştir



Örgü Sanatı :


Mil İşi Örgüler :

Bu teknikle yörede yünden çoraplar üretilmektedirÇorap örülürken beş mil kullanılmaktadırİpler beyaz renk olabildiği gibi değişik renk kombinezonlarından da oluşabilmektedirCinslere göre çorapta renkler değişebilmektedirErkek çorapları sadece beyaz renkte olmaktadırKadın çorapları ise beyaz ve renkli iki türde yapılabilmektedirÇorap motiflerinde çevresel olayların yansıması gözlenmektedirÇokça kullanılan motiflerden bazılarının adlarını belirtmek gerekirse; sığır sidiği, sırçan dişi, bıtrak, baklava dilimi gibi motifler zikredilebilir


Oyalar :


Yörede söz konusu alandaki ürünler meydana getirilirken üç ana teknik uygulanmaktadırBunlar :


1-Tığ işi oyalar


2-İğne oyaları


3-Mekik oyaları?dır


Üç teknikle meydana getirilen oyalar kadın başı süsleme öğesi olarak kullanılmaktadırYörede oyaların yaygınlık alanı geniştirKızların çeyizinde önemli bir yer tutarGelin olacak bir kız ortalama 50-60 oyalı yemeni hazırlayarak yeni yuvasına götürürYemeniler kendisine özgü bir sandıkta muhafaza edilir


Toprak Kap Sanatı :

Bu sanat dalı ile ilgili geleneksel anlamda, Nevşehir? e bağlı birçok yerleşim biriminde ürünler meydana getirilmiştirKısa bir zaman dilimi öncesinde uygun bir toprak rezervine sahip olan yerlerde, tandır, ekecik çeşitli kapların kapağı, ocaklık gibi eşyalar halkın kendi imkanları ile üretilmiştir

Ancak bu sanat dalı seri imalat tarzında bir meslek gurubu olarak ürünlerini Avanos ilçesinde vermiştirÇanak-Çömlek atölyeleri uzun yıllar Avanos halkı için geçim kaynağı olmuşturGeçmiş dönemlerde söz konusu atölyelerde, su könkleri, bu testileri, çömlek ve büyük küpler üretilmiştirGünümüzde toprak eşyanın mutfaklardaki kullanım alanlarının azalmasından dolayı: Avanos atölyelerinde ürünlerin fonksiyonlarında değişiklik yaparak Turizm ağırlıklı hediyelik eşya yapımına yönelmişlerdirYeni üretim çeşitleri içerisinde vazolar, isimlikler, kadeh bardakları gibi ürünler meydana getirilmiştir