Felsefe Nedir? Felsefe Tanımı Felsefe Anlamı Felsefe Hakkında

Felsefe Nedir?

Köle sahipleri ekmek kaygısı çekmedikleri için felsefe yapıyorlardı,
Çünkü
Ekmeklerini köleler veriyordu onlara;
Köleler ekmek kaygısı çekmedikleri için
Felsefe yapmıyorlardı,
Çünkü
Ekmeklerini köle sahipleri veriyordu onlara
Ve yıkıldı gitti Likya

Köleler felsefe kaygısı çekmedikleri için ekmek yapıyorlardı,
Çünkü
Felsefelerini köle sahipleri veriyordu onlara;
Felsefe sahipleri köle kaygısı çekmedikleri için ekmek yapmıyorlardı,
Çünkü
Kölelerini
Felsefe veriyordu onlara
Ve yıkıldı gitti Likya

Felsefenin ekmeği yoktu,
Ekmeğin felsefesi
Ve sahipsiz felsefenin ekmeğini,
Sahipsiz ekmeğin felsefesi yedi
Ekmeğin sahipsiz felsefesini
Felsefenin sahipsiz ekmeği
Ve yıkıldı gitti Likya
Hala yeşil bir defne ormanı altında


Melih Cevdet ANDAY

Felsefe Nedir ?

Felsefe, eğildiği konulardan doğan beş dalıyla bu işlevi yerine getirir:
1- Metafizik
2- Epistemoloji
3- Ahlak
4- Politika
5- Estetik

1-Felsefenin esas dalı olan metafizik:
Mevcudiyeti (realiteyi) en temel hususiyetleri açısından araştıran felsefe dalıdır Başka bir deyişle metafizik, -canlı veya cansız, insan veya gayriinsan evrende varolabilen herşeyle ilgili asgari müşterekleri konu edinir Metafizik, felsefenin temelidir Bütün felsefe sistemleri metafizik içinde sorulmuş sorulara verilmiş cevaplar etrafında inşa edilir Mesela: Evren belirli tabiat kanunlarıyla yöneltilen, dolayısiyle anlaşılıp kontrol altına alınması mümkün bir yer midir, yoksa anlaşılmaz bir kaos, izah edilemez bir mucizeler alanı, teslim olunacak bir tehdit midir? Etrafımızdaki şeyler, bilincimizden bağımsız olarak mevcut mudur, yoksa kafamızda yarattığımız birer illüzyon mudur? İnsan, serbest iradeye sahip, kendini üretebilen ve idare edebilen bir kahraman mıdır, yoksa "ilahi tecelli" veya "üretici güçler" gibi kendi dışındaki kuvvetlerin programladığı, cevhersiz, çaresiz bir otomaton mudur? Bu gibi sorulara verilecek cevaplar sonucu ortaya çıkan soyutlamalar (prensipler, aksiyomlar, kavramlar vs) o felsefenin metafiziğini teşkil eder
2-Felsefenin ikinci dalı epistemoloji:
İnsanın mevcudiyet içinde davranabilmesi için gereken bilgileri elde etmenin ve bu bilgilerin doğruluğunu tahkik etmenin yöntemlerini araştırır
Metafizik ve epistemoloji, felsefenin teorik temelini teşkil eder
3-Felsefenin Üçüncü dalı ahlak:
Felsefenin teknolojisi olarak düşünülebilir
Ahlak, felsefenin insan hayatının bütünleştiricisi haline gelmesinin yollarını gösterir, bireyi inşa eder Ahlak, var olan her şeyle değil, sadece birey olarak insanla ilgilidir: karakteri, faaliyetleri, değerleri, mevcudiyetle olan ilişkileriYani; ahlak, bireyin hayatının gayesinin ne olması gerektiğini tayin eden, bu gayeye erişmek için nasıl bir seyir tutturması gerektiğini gösteren, faaliyetleri sırasında yapmak zorunda kalacağı tercihlerde kendisine rehberlik edecek değerler hiyerarşisini ve prensipleri nasıl elde edeceğini gösteren bir sistemdirAhlak, bir yandan insanın kendi karakterinin ne olması gerektiğini belirlerken, diğer yandan onun başka insanlara nasıl davranacağının kurallarını ortaya koyar ve politika isimli felsefe disiplinine yol verir
4-Felsefenin dördüncü dalı politika:
Siyaset felsefesi, bu anlamda ahlakın türevidir Politika, insana-özgü-bir toplumsal sistemin temel prensiplerini belirleyen felsefe dalıdır
5-Felsefenin beşinci dalı estetik:
Sanatı inceleyen felsefe dalıdır
Metafizik, epistemoloji ve ahlak üzerine bina olur ve sanatın ne olması gerektiğini araştırır Sanat, onu yaratan ve izleyenlerin felsefesinde soyut olarak mevcut kavramları, değerleri, prensipleri somut bir ürüne dönüştürür; o felsefenin değerlendirilmesini mümkün kılar; insan bilincinin eleştirmenliği görevini yapar İnsan bilgisi, felsefe denen kök üzerinde iki dal halinde gelişir Bu dallardan biri, fiziki dünyayı -insanın fiziki mevcudiyetiyle ilgili fenomenleri- inceler; diğeri, insanı -insan bilinciyle ilgili fenomenleri- inceler Birinci dal, soyut bilime yol açar; soyut bilim, uygulamalı bilime veya mühendisliğe yol gösterir; uygulamalı bilim, teknolojiyi -maddi değerlerin fiilen üretimini- mümkün kılar İkinci dal, birinciye benzer bir yönelimle, sanatı mümkün kılar

- Ahlak, insan inşaının mühendisliğidir: prensipleri ortaya koyar, projeleri çizer
- Sanat, insan inşaının teknolojisidir: nihai ürünü yaratır, model inşa eder
- Sanat, üç felsefi disiplinin ürünüdür: metafizik, epistemoloji ve ahlak

Metafizik ve epistemoloji, insan fenomeninin soyut bilimidir Bu soyut temel üzerinde bina olunan ahlak, insan fenomeninin uygulamalı bilimidir: hayatının amaç ve çizgisini belirleyen seçim ve faaliyetlerinde insanı yönlendiren değerler sistemini tanımlar; yani, ahlak, insan inşaının mühendisliğidir: prensipleri ortaya koyar, projeleri çizer Sanat, insan inşaının teknolojisidir: nihai ürünü yaratır, model inşa eder Sanatın amacının "öğretmek" ile olan ilgisi, bir uçağın amacının "öğretmek" ile olan ilgisinden daha fazla değildir Nasıl ki, bir uçağın incelenmesinden, onun parçalarına demonte edilmesinden bir çok şey öğrenilebilirse; benzer şekilde, bir sanat eserinin incelenmesinden de-insanın tabiatı, insanın ruhu (bilinci), insanın mevcudiyeti hakkında- çok şey öğrenilebilir Fakat, bunlar, sadece yan faydalardır Bir uçağın birincil amacı, insana uçmayı öğretmek değil, ona uçma deneyini fiilen yaşatmaktır Sanatın birincil amacı da, aynı şekilde düşünülmelidir
Sanatın; şeyleri, "olabileceği ve olması gerektiği gibi" temsil etmesi, insanın bu şeylere, gerçek hayatta erişmesine yardımcı olur; ama, bu yarar, sadece ikincil bir değerdir Birincil değer; sanatın, şeylerin olması gerektiği gibi olduğu bir dünyada yaşama deneyini insana tattırmasıdır Bu deney, insan için hayati önemi haizdir

alıntıdır