Baba Dostlarına İkram

Baba dostlarına ikram
BABA DOSTLARINA İKRAM
ANA, BABA DOSTLARINA, AKRABAYA, EŞİNE VE İKRAMA LÂYIK KİMSELERE İYİLİK ETMENİN FAZİLETİ


Hadisler
343 İbni Ömer radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Peygamber aleyhisselâm şöyle buyurdu:
"En makbul iyilik, baba dostunu koruyup gözetmektir"
Abdullah İbni Dînâr'dan rivayet edildiğine göre, Abdullah İbni Ömer radıyallahu anhümâ şöyle dedi:
Bedevilerden biri Abdullah İbni Ömer'le Mekke yolunda karşılaştı Abdullah İbni Ömer ona selâm verdi; kendi bindiği eşeğe onu bindirdi ve başındaki sarığı da ona verdi
Abdullah İbni Dinâr sözüne devamla dedi ki: Biz İbni Ömer'e:
-- Allah iyiliğini versin, bu adam bedevilerden biri Onlar aza kanaat ederler, deyince bize şunları söyledi:
- Bu zâtın babası, (babam) Ömer İbni Hattâb'ın dostuydu Ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in şöyle buyurduğunu duydum:
"En makbul iyilik, baba dostunun ailesini koruyup gözetmektir"
Abdullah İbni Dînâr'ın Abdullah İbni Ömer'den bir başka rivayeti de şöyledir:
Bir defasında İbni Ömer Mekke'ye gitmek üzere yola çıktı Deveye binmekten usandığı zaman üzerinde istirahat edeceği bir merkebiyle, başına sardığı bir de sarığı vardı Birgün İbni Ömer eşeğin üzerinde dinlenirken bir bedeviye rastladı Ona:
- Sen falan oğlu falan değil misin? diye sordu
Adam:
- Evet, deyince eşeği ona verdi ve:
- Buna bin, dedi Sarığı da ona uzatarak, bunu da başına sar, dedi
Arkadaşlarından biri İbni Ömer'e:
- Allah seni bağışlasın Üzerinde dinlendiğin eşek ile başına sardığın sarığı şu bedeviye boşuna verdin, deyince İbni Ömer şunları söyledi:
- Ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'i "İyiliklerin en değerlisi, insanın babası öldükten sonra, baba dostunun ailesini kollayıp gözetmesidir" buyururken duydum Bu adamın babası, (babam) Ömer radıyallahu anh'in dostuydu
Müslim, Birr 11-13 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Edeb 120; Tirmizî, Birr 5

Açıklamalar
Ana baba dostları, onlardan geriye kalan en değerli birer hâtıradır Ana baba dostlarına değer vermek, bizzat ana babaya değer vermek ve onların hâtırasına saygı göstermek anlamına gelir
İnsanı insan yapan en önemli özelliklerden biri vefâ duygusudur Bu duygu, sevilen veya sevilmesi gereken kimselere verilen değerin bir ölçüsüdür Vefâ duygusuna sahip olmayanlar sadece kendini, zevkini ve çıkarını düşünen bencil kimselerdir Böyle şahıslardan, hâtıralara hürmet ve fedakârlık gibi asil davranışlar beklemek boşunadır
Hayatı güzelliklerle, güzel davranışlarla dolu olan Abdullah İbni Ömer hazretlerinin, bir baba dostunun oğluna gösterdiği bu sıcak davranış çok ibretlidir! Uzun ve sıkıntılı yolculuk esnasında kendisine gerekli olan bazı şeyleri gözünü kırpmadan hediye etmesi, babasına verdiği değeri ve onun hâtırasına olan bağlılığını göstermektedir Baba dostuna, yol arkadaşlarının dediği gibi basit hediyeler değil de en lüzumlu şeyleri ikrâm etmesi, aynı zamanda onun cömertliğini ortaya koymaktadır İbni Ömer'in vefakârlığı, hâtıralara bağlılığı pek meşhurdur Re-
sûl-i Ekrem Efendimiz'in vefatından sonra, bir zamanlar geçtiği yollarda onu düşünerek yürümesi, altında dinlendiği ağaçların dibinde oturup onu hatırlaması, bu ağaçlar kurumasın diye, onların dağda, bayırda bulunmasına bakmadan sulaması, Abdullah İbni Ömer'in ne büyük bir gönle sahip olduğunu ifade etmektedir
Hâtıralara bağlanmayı nostalji diye küçümseyenler, sevgi ve dostluğun engin dünyasını farkedemeyen duygu fakiri, günlük yaşayan, dar ve küçük dünyalara haps olup kalan kimselerdir Ana baba dostlarına ve onların yakınlarına değer verenler, insanî meziyetleri gelişmiş faziletli kimselerdir
Hadîs-i şerîf bize bir de konuşma edebi ve nezâket kuralı öğretmektedir Birini tenkid etmeden önce, tatlı bir hitap tarzıyla gönlünü alma gereğine işaret vardır Bir bedevîye aşırı değer veriyorsun diye Abdullah İbni Ömer'i tenkid eden zât, sözlerine "Allah seni bağışlasın!" diye gi-rerek tenkidin acılığını hafifletmeye çalışmıştır Aslında bu incelik bir Kur'an edebidir Peygamber Efendimiz Tebük seferine katılmamak için bahâneler uyduran bazı kimselerin ileri sürdüğü özürleri kabul ederek kendilerine izin vermişti Allah Teâlâ Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'in bu tutumunu beğenmedi Onu şöyle uyardı:
"Hay Allah hayrını veresice! Haklı mâzereti bulunanlar sence belli olmadan, yalancıları bilmeden niye onlara izin verdin?" [Tevbe sûresi (9), 43]
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Ana ve babanın ölümünden sonra onların ahbaplarını görüp gözetmek, dinimizin önem verdiği faziletli davranışlardır
2 Ana babanın ölümünden sonra onların dostlarını arayıp sormak, ana babaya iyilik ve ikram sayılır
3 Birini tenkid ederken gönlünü kırmamaya çalışmalıdır
Riyazüs salihin