![]() |
Anayasa Hazırlık Hareketleri |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Anayasa Hazırlık HareketleriAnayasa Hazırlık Hareketleri nelerdir - anayasaya hazırlık 23 Nisan 1920 tarihinden itibaren artık resmî bir hüviyet kazanan millî teşkilât gayelerini daha açık bir biçimde ortaya koymaya başlamıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Açılışından hemen sonra çalışmalarına başlayan TBMM'nin aldığı 1 numaralı kararla İstanbul Meclis-i Mebusan'ından gelen milletvekillerinin kendi çatısı altında toplanmaları kararlaştırılmış, bununla birlikte kendi kuruluşunu da düzenlenmiştir ![]() 24 Nisan 'da Mustafa Kemal Paşa söz alarak geniş bir konuşma yapmış ve hükûmetin kuruluşu ile ilgili temel ilkeleri açıklamıştır ![]() ![]() Mustafa Kemal Paşa'nın hükûmet kurulmasının lüzumuna işaret eden teklifi 25 Nisan 1920 tarihinde kabul edildi ve "Kuvve-i İcraiye'nin" teşkiline karar verildi ![]() ![]() Mustafa Kemal Paşa'nın Meclis'e hükûmetin kurulması ile ilgili olarak verdiği teklifte, hükûmetin yapısına ilişkin ilkeler özetle şu şekilde belirtilmîştir: 1-Hükûmet kurmak zorunludur ![]() 2-Geçici olarak bir padişah kaymakamı (vekili) ortaya çıkarmak uygun değildir ![]() 3-İrade-i millîye'nin vatanın kaderine hâkim olmasının kabul edilmesi zorunludur ![]() 4-TBMM'nin üstünde güç yoktur ![]() 5-Meclis, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır ![]() Mustafa Kemal'in bu tekliflerinden de anlaşılacağı gibi dönemin zarureti gereği, "Meclis Hükûmeti" sisteminin uygun bulunduğu, ayrıca kuvvetler birliği prensibinin benimsenmesi lüzumu telkin edilmektedir ![]() 23,24 ve 25 Nisan günü alınan kararların Millî Hâkimiyet ilkesine dayanan bir meclisi ve hükûmeti oluşturması bakımından anayasa niteliği taşıdığı söylenebilir ![]() ![]() ![]() Bazı önemli maddeleri şunlardır: "Madde1:Hâkimiyet bilâ kayd-u şart milletindir ![]() ![]() Madde 2:İcra kudreti ve teşrii salâhiyeti milletin yegâne ve hakikî mümessili olan BMM'de tecelli ve temerküz eder ![]() Madde 3:Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hükûmeti Büyük Millet Meclisi Hükûmeti unvanını taşır" ![]() Görüldüğü gibi kabul edilen bu maddelerle ayrı bir "Türkiye Devleti"nin varlığından bahsedilmektedir ![]() ![]() Yeni anayasa aynı zamanda Millî Hâkimiyet'i esas alan ve vatanın kaderine Millî Hâkimiyetin temsilcisi olarak BMM'nin el koymasını mümkün kılan bir siyasî ve hukukî vesikadır ![]() 1921 Anayasası Millî Mücadele'nin olağanüstü şartları içinde hazırlanmış geçici bir anayasadır ![]() ![]() 1921 Anayasası'nda kuvvetler birliği sistemi hâkimdir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 20 Ocak 1921 tarihli Anayasa'da yapılan en önemli değişiklik 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilânı ile olmuş, devlet şekli bu ilanla Cumhuriyet olarak değiştirilmîştir ![]() 1921 tarihli anayasanın kabul edilmesinden sonra siyasî alanda önemli inkılâplar gerçekleştirilmiştir ![]() ![]() ![]() Toplam 105 maddeden oluşan 1924 Anayasası'nın önemli maddeleri şunlardır: 1-Türkiye Devleti bir Cumhuriyet'tir ![]() 2-Türkiye Devleti'nin dini İslâm dinidir ![]() ![]() ![]() 3-Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir ![]() 4-TBMM milletin tek ve gerçek temsilcisi olup millet adına hâkimiyet hakkını kullanır ![]() 5-Yasama yetkisi ve yürütme gücü BMM'de toplanır ![]() 6-Meclis yasama yetkisini kendi kullanır ![]() 7-Meclis yürütme yetkisini kendince seçilmiş Cumhurbaşkanı ve onun atayacağı bir Bakanlar Kurulu eliyle kullanır ![]() ![]() 8-Yargı hakkı, millet adına, usulü ve kanununa göre bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır Yeni Türk Devleti'nin ikinci anayasası olan 1924 Anayasası 1921 Anayasası'nın dayandığı temel ilkelerden esinlenmiş, millî hâkimiyet, tek meclis ve kuvvetler birliği, meclisin üstünlüğü prensipleri geliştirilerek kabul edilmiştir ![]() 1924 Anayasası, 1921 Anayasası'ndan yumuşak bir kuvvetler ayrımına yer vermekle, parlâmenter rejime geçişte bir adım daha ileri gitmiştir ![]() ![]() 1924 Anayasası beş kez değişikliğe uğramıştır ![]() ![]() 1924 Anayasası dil bakımından 1945 ve 1952 yıllarında mana ve mefhumuna dokunulmaksızın iki defa değişikliğe uğramış ve 1960 yılına kadar yürürlükte kalmıştır ![]() |
![]() |
![]() |
Konu Araçları | Bu Konuda Ara |
Görünüm Modları |
|