A Vitamini

A VİTAMİNİ
İlk bulunan vitamindir Bu nedenle alfabenin ilk harfi ile anılmıştırBesinlerle pro-vitamin olarak beta karoten halinde alınır Vücutta ince barsaklarda aktif hali olan retinol olarak emilir Görme üzerinde etkisini gösterir Görmeyi sağlayan rodopsin (loş ışıkta) ve iodopsin (parlak ışıkta) adlı pigmentlerin oluşumunu sağlar
A Vitaminin Etkileri
Vücudumuz için oldukça gerekli bir vitamindir Değişik işlevleri vardır Bunlar;

Görmemizi sağlayan pigmentlerin yapılmasını sağlar Ayrıca gözün kornea tabakasının sağlığı için gereklidir
Büyüme ve dokuların iyileşmesine etkilidir Çocukluk çağında kemiklerin büyümesini ve dişlerin sağlıklı olarak oluşmasını sağlar Herhangi bir nedenle hasar gören dokuların onarılmasını ve enfeksiyon etkenlerinden korunmasını gerçekleştirir
Tüm hücrelerin sağlığına etkilidir Derimizin (sadece dış yüzeydeki değil, vücudumuzun dokuları üzerinde bulunan örtücü özelliğe sahip olan bütün deri hücrelerinin) üremesini sağlayan taban hücreleri üzerine uyarıcı özelliği vardır Hücrelerin yer aldıkları dokunun gerektirdiği şekilde farklılaşmalarını ve yapısının sağlamlığını sağlar Bu etkisi ile dolaylı olarak kansere karşı önleyici etki gösterir
Sümüksü salgı yapma özelliğine sahip, burun, göz, sindirim sistemi, akciğer ve mesane gibi yerlerdeki hücreler için gereklidir Bu özelliği ile de hem bu dokuların çalışmasına hem de korunmalarına etilidir
Serbest radikalleri nötralize eder Dışarıdan gelen zararlı maddeleri bağlayıp, antioksidan özelliği ile vücudumuzu olası tahribatlardan korur
Vücut savunma sisteminde bulunan T Lenfositleri uyararak hücrelerin farklılaşmalarını kontrol eder Bu etkisi kansere karşı bir diğer olumlu özelliğidir
A Vitamini Eksikliği
Besinlerle alınan vitaminin emilimini *****, ilaçlar (kortizon, demir, mineral yağlar), E Vitamini yetersizliği ve fiziksel egzersiz olumsuz etkiler Aslında vücutta belirli bir miktarda depolanabilmektedir Depo edilmiş olan A Vitaminin % 90 ı karaciğerdedir Geri kalanı böbrekler, akciğerler, gözler ve yağ dokuda yer alır Amerika'da yapılan bir araştırmada insanların % 25 nin besinlerle önerilen miktardan daha az A Vitamini aldıkları ortaya çıkmıştır Eksikliğinde

Özellikle loş ışıkta görme bozulur (Gece körlüğü , tavuk karası) Ayrıca gözlerde hassaslaşma, kuruma, kızarma, çabuk yorulma ve ileri safhada kornea ülserleri meydana gelir
Vücudun savunma sistemi zayıflar Hücresel savunma yapan T-Lenfositler ile Antikor üreten B-Lenfositlerde azalma oluşur Ayrıca immun sistem için şart olan Timus Bezi ve dalak gibi organlarda atrofi denilen gerileme görülür
Kanser riski artar Meme, akciğer, rahim ağzı, prostat, gırtlak ve mide kanserleri ile A Vitamini eksikliğinin paralelliğini gösteren çalışmalar vardır
Deri kurur ve kepeklenir Kıl kökleri kabarık ve belirgin bir hal alır Bu özellikle kolların arka yüzeyinde belirgindir Saçlar kurur ve çatlar
Sümüksü salgı yapan hücreler bulunan akciğerde bronşlar, sindirim kanalı, vagina ve ağız içinde sorunlar olur Bu sorunların başında enfeksiyonlara uygun bir ortam hazırlanması gelir Bu hücrelerin A Vitamini eksikliğinde saç ve deride bulunan keratin denilen bir proteini salgılamaya başlaması hücrelerin yer aldığı bölgeye bağlı olarak sertleşme ve kurumanın yarattığı yakınmalar oluşur
Kemik hücrelerinin faaliyetleri üzerine olan etkisi ile eksikliğinde kemiklerde kalınlaşma ve kemikten geçen sinirlerde sıkışmalar meydana gelir
Halsizlik, bitkinlik, uykusuzluk, tat ve koku alma duyusu bozuklukları ve iştahsızlık görülür
Ayrıca adet düzensizlikleri, diş eti hastalıkları, böbrek taşları, kulak sorunları ve akne oluşumu görülebilir
Yapılan araştırmalar gelişmiş ülkelerde yaşayan insanların karaciğerlerinde 2 yıl yetecek kadar A vitamini depolandığını göstermiştir Bazı geri kalmış ve beslenme yanlışlıkları olan yörelerde eksikliği sık olarak görülmektedir
A Vitamini Fazlalığı
Havuç ve narenciye türü beta karoten içeren gıdaların fazla alınması ile deri portakal rengine boyanır Sarılığa benzer fakat farkı göz aklarının renginin bu durumda değişmemesidir Bu şekilde karoteni fazla almakla A vitamini fazlalığı oluşmaz çünkü vücut bu durumda karoteni aktif A Vitaminine dönüştürmez Karoten olarak birikime uğrar Alım normale dönünce birikenler vücuttan atılır Bu nedenle zararsız bir durumdur Asıl önemli olan depolanma özelliği nedeniyle yüksek dozda ilaç olarak alınması veya A Vitamininden zengin karaciğer gibi besinlerin aşırı tüketilmesi ile oluşur Gelişmiş ülkelerde bu fazlalık belirtileri sık olarak görülmektedir Hatta zehirlenme haline bile dönüşebilir

Kısa sürede yüksek dozda alındığında belirtiler ilk olarak beyin ödemine bağlı olarak gelişen baş ağrısı ve bilinç bulanıklığı ile ortaya çıkar Hastalar kafalarını alından geçen bir şeyin çevresel olarak sıktığını ifade ederler
Zaman içersinde sürekli olarak gereğinden fazla alınması ile iştahsızlık,
bulantı, kusma, karın ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, huzursuzluk ve bunlara bağlı olarak kilo kaybı ile adet düzensizlikleri oluşur
Saçlarda kalınlaşma ve seyrelme, deride kuruma ve kaşıntı görülür
Kemiklerde anormal gelişmeler, büyümenin durması ortaya çıkar
Dudaklarda kuruma ve kanamalar olur
Gebelik döneminde ise çeşitli doğumsal anomaliler meydana gelebilir
Bu durumlar genellikle vitamin almaya fazla meraklı aileler ve bir rahatsızlık için verilen A vitaminini sürekli yüksek dozda alanlarda ortaya çıkar
Günlük ihtiyaçlar
Besinlerle alınan karotenden A Vitamini elde edilir Günde alınan 10 000 - 15 000 Ünite karotenden yaklaşık 5 000 Ünite A Vitamini elde edilebilir Bir erişkin için bu miktar iki tane orta boy havuç demektir
Bir mikro gram için 5 Ünite tabiri kullanılır

Yaş

Ünite


0 - 1

1500 - 2000


1 - 3

2000 - 2500


4 - 6

2500 - 3000


7 - 10

3000 - 3500


10 - 12

4000 - 4500


Erişkin Erkek

5000 - 6000


Erişkin Kadın

4000 - 5000


Gebe Kadın

5000 - 6000


Emziren Anne

6000 - 7000
A Vitaminin Doğal Kaynakları: Besinlerde 100 grda Ünite

Hazır A Vitamini olarak


Balık yağı

100000


Tereyağı

800


Yumurta

500


Süt

200


Peynir

1500


Kırmızı et

0 - 4


Karaciğer

20000 - 50000
Karoten olarak


Havuç

2000


Yapraklı sebze

700


Domates

100


Taze kayısı

250


Muz

30


Sarı patates

600


Ünite A Vitaminine eşdeğer karoten bulunur

Kaynak: Sağlık Rehberi

A VİTAMİNİ
İlk bulunan vitamindir Bu nedenle alfabenin ilk harfi ile anılmıştırBesinlerle pro-vitamin olarak beta karoten halinde alınır Vücutta ince barsaklarda aktif hali olan retinol olarak emilir Görme üzerinde etkisini gösterir Görmeyi sağlayan rodopsin (loş ışıkta) ve iodopsin (parlak ışıkta) adlı pigmentlerin oluşumunu sağlar
A Vitaminin Etkileri
Vücudumuz için oldukça gerekli bir vitamindir Değişik işlevleri vardır Bunlar;

Görmemizi sağlayan pigmentlerin yapılmasını sağlar Ayrıca gözün kornea tabakasının sağlığı için gereklidir
Büyüme ve dokuların iyileşmesine etkilidir Çocukluk çağında kemiklerin büyümesini ve dişlerin sağlıklı olarak oluşmasını sağlar Herhangi bir nedenle hasar gören dokuların onarılmasını ve enfeksiyon etkenlerinden korunmasını gerçekleştirir
Tüm hücrelerin sağlığına etkilidir Derimizin (sadece dış yüzeydeki değil, vücudumuzun dokuları üzerinde bulunan örtücü özelliğe sahip olan bütün deri hücrelerinin) üremesini sağlayan taban hücreleri üzerine uyarıcı özelliği vardır Hücrelerin yer aldıkları dokunun gerektirdiği şekilde farklılaşmalarını ve yapısının sağlamlığını sağlar Bu etkisi ile dolaylı olarak kansere karşı önleyici etki gösterir
Sümüksü salgı yapma özelliğine sahip, burun, göz, sindirim sistemi, akciğer ve mesane gibi yerlerdeki hücreler için gereklidir Bu özelliği ile de hem bu dokuların çalışmasına hem de korunmalarına etilidir
Serbest radikalleri nötralize eder Dışarıdan gelen zararlı maddeleri bağlayıp, antioksidan özelliği ile vücudumuzu olası tahribatlardan korur
Vücut savunma sisteminde bulunan T Lenfositleri uyararak hücrelerin farklılaşmalarını kontrol eder Bu etkisi kansere karşı bir diğer olumlu özelliğidir
A Vitamini Eksikliği
Besinlerle alınan vitaminin emilimini *****, ilaçlar (kortizon, demir, mineral yağlar), E Vitamini yetersizliği ve fiziksel egzersiz olumsuz etkiler Aslında vücutta belirli bir miktarda depolanabilmektedir Depo edilmiş olan A Vitaminin % 90 ı karaciğerdedir Geri kalanı böbrekler, akciğerler, gözler ve yağ dokuda yer alır Amerika'da yapılan bir araştırmada insanların % 25 nin besinlerle önerilen miktardan daha az A Vitamini aldıkları ortaya çıkmıştır Eksikliğinde

Özellikle loş ışıkta görme bozulur (Gece körlüğü , tavuk karası) Ayrıca gözlerde hassaslaşma, kuruma, kızarma, çabuk yorulma ve ileri safhada kornea ülserleri meydana gelir
Vücudun savunma sistemi zayıflar Hücresel savunma yapan T-Lenfositler ile Antikor üreten B-Lenfositlerde azalma oluşur Ayrıca immun sistem için şart olan Timus Bezi ve dalak gibi organlarda atrofi denilen gerileme görülür
Kanser riski artar Meme, akciğer, rahim ağzı, prostat, gırtlak ve mide kanserleri ile A Vitamini eksikliğinin paralelliğini gösteren çalışmalar vardır
Deri kurur ve kepeklenir Kıl kökleri kabarık ve belirgin bir hal alır Bu özellikle kolların arka yüzeyinde belirgindir Saçlar kurur ve çatlar
Sümüksü salgı yapan hücreler bulunan akciğerde bronşlar, sindirim kanalı, vagina ve ağız içinde sorunlar olur Bu sorunların başında enfeksiyonlara uygun bir ortam hazırlanması gelir Bu hücrelerin A Vitamini eksikliğinde saç ve deride bulunan keratin denilen bir proteini salgılamaya başlaması hücrelerin yer aldığı bölgeye bağlı olarak sertleşme ve kurumanın yarattığı yakınmalar oluşur
Kemik hücrelerinin faaliyetleri üzerine olan etkisi ile eksikliğinde kemiklerde kalınlaşma ve kemikten geçen sinirlerde sıkışmalar meydana gelir
Halsizlik, bitkinlik, uykusuzluk, tat ve koku alma duyusu bozuklukları ve iştahsızlık görülür
Ayrıca adet düzensizlikleri, diş eti hastalıkları, böbrek taşları, kulak sorunları ve akne oluşumu görülebilir
Yapılan araştırmalar gelişmiş ülkelerde yaşayan insanların karaciğerlerinde 2 yıl yetecek kadar A vitamini depolandığını göstermiştir Bazı geri kalmış ve beslenme yanlışlıkları olan yörelerde eksikliği sık olarak görülmektedir
A Vitamini Fazlalığı
Havuç ve narenciye türü beta karoten içeren gıdaların fazla alınması ile deri portakal rengine boyanır Sarılığa benzer fakat farkı göz aklarının renginin bu durumda değişmemesidir Bu şekilde karoteni fazla almakla A vitamini fazlalığı oluşmaz çünkü vücut bu durumda karoteni aktif A Vitaminine dönüştürmez Karoten olarak birikime uğrar Alım normale dönünce birikenler vücuttan atılır Bu nedenle zararsız bir durumdur Asıl önemli olan depolanma özelliği nedeniyle yüksek dozda ilaç olarak alınması veya A Vitamininden zengin karaciğer gibi besinlerin aşırı tüketilmesi ile oluşur Gelişmiş ülkelerde bu fazlalık belirtileri sık olarak görülmektedir Hatta zehirlenme haline bile dönüşebilir

Kısa sürede yüksek dozda alındığında belirtiler ilk olarak beyin ödemine bağlı olarak gelişen baş ağrısı ve bilinç bulanıklığı ile ortaya çıkar Hastalar kafalarını alından geçen bir şeyin çevresel olarak sıktığını ifade ederler
Zaman içersinde sürekli olarak gereğinden fazla alınması ile iştahsızlık,
bulantı, kusma, karın ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, huzursuzluk ve bunlara bağlı olarak kilo kaybı ile adet düzensizlikleri oluşur
Saçlarda kalınlaşma ve seyrelme, deride kuruma ve kaşıntı görülür
Kemiklerde anormal gelişmeler, büyümenin durması ortaya çıkar
Dudaklarda kuruma ve kanamalar olur
Gebelik döneminde ise çeşitli doğumsal anomaliler meydana gelebilir
Bu durumlar genellikle vitamin almaya fazla meraklı aileler ve bir rahatsızlık için verilen A vitaminini sürekli yüksek dozda alanlarda ortaya çıkar
Günlük ihtiyaçlar
Besinlerle alınan karotenden A Vitamini elde edilir Günde alınan 10 000 - 15 000 Ünite karotenden yaklaşık 5 000 Ünite A Vitamini elde edilebilir Bir erişkin için bu miktar iki tane orta boy havuç demektir
Bir mikro gram için 5 Ünite tabiri kullanılır

Yaş

Ünite


0 - 1

1500 - 2000


1 - 3

2000 - 2500


4 - 6

2500 - 3000


7 - 10

3000 - 3500


10 - 12

4000 - 4500


Erişkin Erkek

5000 - 6000


Erişkin Kadın

4000 - 5000


Gebe Kadın

5000 - 6000


Emziren Anne

6000 - 7000
A Vitaminin Doğal Kaynakları: Besinlerde 100 grda Ünite

Hazır A Vitamini olarak


Balık yağı

100000


Tereyağı

800


Yumurta

500


Süt

200


Peynir

1500


Kırmızı et

0 - 4


Karaciğer

20000 - 50000
Karoten olarak


Havuç

2000


Yapraklı sebze

700


Domates

100


Taze kayısı

250


Muz

30


Sarı patates

600


Ünite A Vitaminine eşdeğer karoten bulunur

Kaynak: Sağlık Rehberi