Pasif İçicilik

Hazırlayan : Arş Gör Dr Ersin Uskun

Süleyman Demirel Üniv Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Sigara içimi yalnız içene değil, aynı ortamda bulunanlara da zarar vermesi ve bu durumdan en çok çocukların etkilenmesi bakımından önemli bir halk sağlığı sorunudur

Kendisi sigara içmediği halde işyerinde, insanların toplu olarak bulundukları kapalı yerlerde ve evde sigara içen kişilerin dumanına maruz kalarak bu dumanda bulunan tüm zararlı maddelerin solunması pasif içicilik olarak tanımlanabilir Günümüzde kapalı yerlerde sigara içimini yasaklayan yasa ile birlikte sigara içmeyen pek çok insan pasif içicilikten bir miktar kurtulmuştur Peki ya evde, misafirlikte sigara dumanına maruz kalan ya da ebeveynleri sigara içtiği için pasif içici konumuna düşen çocuklar!

Sigara içmeyen geniş bir popülasyonda yapılmış bir çalışmada kişilerin 633ünün bazı günler sigara dumanına maruz kaldığı, 345inin haftada en az 10 saat ve 159unun haftada en az 40 saat dumana maruz kaldığı saptanmıştır

ABDde yaşayan çocukların 70inin evinde en az bir sigara içen erişkin bulunmaktadır

Sigara dumanında nitrojen oksit, nikotin, karbonmonoksit ve çeşitli karsinojenler ve kokarsinojenler, ayrıca amonyak, uçucu nitrozaminler, bazı nikotin yıkım ürünleri ve aromatik aminler bulunmaktadır

Pasif içicilik, filtreli ya da filtresiz, düşük katranlı ya da nikotinli sigara dumanına maruz kalma, dumanın oranı, kapalı yerin boyutu, solunan miktar, maruz kalma süresi gibi değişik faktörlerden etkilenmektedir Günümüzde en çok karbonmonoksit, tiyosiyanat, nikotin ve kotinin gibi emilim belirteçleri üzerinde çalışılmaktadır Kotinin, nikotine göre 20 saat gibi daha uzun yarılanma süresine sahiptir nikotinin yarılanma ömrü 2 saattir ve noninvaziv yöntemlerle tükrük ya da idrarda ölçülebilir Epidemiyolojik çalışmalarda bu ölçüm kullanılmakla birlikte değişen maruziyet durumlarında duyarlılığı yetersizdir Ancak solunan dumanın dozu ile idrar kotinin düzeyleri arasında güçlü bir korelasyon olduğu görülmüştür İdrar kotinin düzeyleri, ev içinde sigara içme öyküsü bulunan çocuk ve gençlerde de anlamlı korelasyon gösterdiği belirlenmiştir

1980lerin başlarında yapılmış epidemiyolojik çalışmalarda kocası sigara içen ancak kendisi içmeyen kadınlarda akciğer kanseri gelişme riskinin eşi ve kendisi sigara içmeyen kadınlardan 12- 2 kez yüksek olduğu saptanmıştır

Louisianada yapılmış bir çalışmada eşleri sigara içen bireylerde akciğer kanseri gelişebilme riskleri hesaplanmıştır Buna göre eşleri yılda 40 paket ve üzerinde sigara içen bayanlarda OR=352 p005; cinsiyet ayrımı olmaksızın OR=311 p005 olarak bulunmuştur Aynı çalışmada annesi sigara içen bireylerde OR=136 p005 ve eğer kendileri de sigaraya başlamış iseler OR=166 p001 olarak belirlenmiştir

Bunun yanında işyerinde karsinojenik toksinlere maruz kalan kişilerde de pasif içicilik akciğer kanseri riskini artırmaktadır

Amerikada 1992de pasif içici konumunda olan 3000 yeni akciğer kanseri olgusu rapor edilmiştir Pek çok çalışmada pasif içicilik ile epidermoid hücreli ve küçük hücreli akciğer kanseri arsında güçlü bir ilişki olduğu saptanmıştır

Sigara içen bir bireyle aynı evde yaşayanlarda koroner kalp hastalığı riski 20-50dir Her yıl 30000-40000 pasif içici kalp hastalıklarından ölmektedir Bu rakam akciğer kanserine bağlı ölümlerin çok üstündedir

Ev içinde sigara dumanına maruz kalma solunum sistemiyle ilgili belirtileri artırmaktadır Pasif içicilerde zorlu ekspirasyon volümü FEVı 1-3 oranında azalmaktadır

Ev içinde dumana maruz kalan çocuklarda solunum sistemi hastalıklarına yakalanma riskinin arttığını gösterir pek çok epidemiyolojik çalışma vardır

Annesi sigara içen çocuklarda özellikle yaşamın ilk iki yılında pnömoni, bronşiolit, bronşit gibi akut solunum yolu hastalıkları görülme sıklığı büyük ölçüde artmıştır Bu artış babanın sigara içme durumundan ve evdeki içicilerin sayısından da etkilenmektedir

Amerikada her yıl pasif duman maruziyeti nedeniyle 18 ayın altında 150000-300000 bebek akut solunum yolu hastalığı geçirmektedir

Kronik solunum yolu belirtileri öksürük, balgam, wheezing vb da ebeveynleri sigara içen çocuklarda daha sıktır

Uludağ Üniversitesi
de yapılan bir çalışmada çevre halkını temsil eden grupta çocukluğunda pasif içici konumunda olanların 746sının aktif içici olduğu ve bunların 659unun çocuklarının yanında sigara içtiği saptanmıştır

Hong Kongda 1994de öğrenciler üzerinde yapılmış bir çalışmada aktif ve pasif içiciliğin respiratuvar belirtiler üzerine etkisi araştırılmıştır Buna göre; kendisi hiç sigara içmemiş öğrencilerin evinde sigara içen kişi sayısı arttıkça, öksürük ve balgam yakınmalarının ve astım tedavisi alanların arttığı görülmüştür p0001

Aynı çalışmada anne ve baba sigara içiminin respiratuvar belirtiler üzerine etkisi değerlendirilmiş; burun akıntısı ve tıkanıklık, öksürük ve balgam gibi yakınmaların, annenin ve babanın sigara içme durumundan değişik derecelerde ancak anlamlı şekilde etkilenmekte olduğu görülmüştür Tablo 1 Ancak babanın sigara içme durumunun, belirtileri artırma riski OR herbirinde 2
in altında bulunmuştur Bu durum babanın çalışması nedeniyle daha kısa süre ev içinde bulunmasına bağlanmıştır

Gebelik ve pasif içicilik

Prenatal dönemde pasif sigara dumanına maruz kalma aktif içicilik gibi bebeğin sağlığını olumsuz etkilemektedir Kendisi sigara içmeyen ve günde 7 saat ya da daha fazla pasif sigara dumanına maruz kalan gebelerde düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirme riski 18 kez, preterm doğum eylemi 16 kez ve 35 haftadan küçük gestasyonel yaşta bebek dünyaya getirme riski 24 kez artmıştır



Bunca zararına karşın insanlar neden sigara içiyorlar?

Sigara alışkanlığında sosyal, psikolojik ve farmakolojik faktörler olduğu görüşü vardır Ancak sosyal ve ailesel faktörler daha önemli gibi görünmektedir Aile içinde ya da arkadaş çevresinde sigara içilmesi, nikotin bağımlılığı, genetik ve psiko-sosyal faktörler sigara içme davranışını etkilemektedir Daha da önemlisi ailesi ve arkadaşları sigara içen bireyler sigarayı daha zor bırakabilmektedir
Kaynak: MaxiSağlık