Kadın Tuzluğu (Berberis)

Başta Asya olmak üzere dünyanın daha çok kuzey ılıman bölgelerinde yetişen ve 450'yi aşkın türü olan çalımsı bitkilere kadıntuzluğu denir Berberis cinsini oluşturan bu türlerin bazıları herdemyeşil, bazıları ise kışın yaprağını döken dikenli çalılardır Son derece batıcı ve sert olan bu dikenler genellikle dalların üzerinde demetler oluşturan oval yaprakların sap tabanından çıkar

Kadıntuzluklarının çiçekleri gibi odunu da sarı renklidir Bir ya da daha çok sayıda çekirdek içeren etli meyveler bazı türlerde tek tek bulunur, bazılarında üzüm gibi salkımlar oluşturur İşte bu yüzden kadıntuzluklarına "dikenüzümü" adı da verilir

Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'nın birçok yerinde, ülkemizde de Kuzey Anadolu Bölgesi'nde kendiliğinden yetişen adi kadıntuzluğu (Berberis vulgaris) en çok 2 metreye kadar boylanabilen ve kışın yapraklarını döken bir çalıdır Üçlü gruplar halinde bulunan dikenleri ve parlak kırmızı renkli meyveleri vardır Halk arasında iştah açıcı, kuvvet verici ve ateş düşürücü olarak kullanılan kökleri genellikle "amberparis kökü" adıyla satışa sunulur Öbür bazı kadıntuzluğu türleri gibi bu tür de başta buğday olmak üzere tahıllarda kara pas hastalığına yol açan pas mantarına barınak oluşturur Bu nedenle ABD'nin birçok bölgesinde yetiştirilmesi yasaklanmıştır

Türkiye'ye ve İran'a özgü olan başka bir kadıntuzluğu türü de "karamukdikeni" (Berberis crataegina) adıyla bilinir Bu bitki adi kadıntuzluğuyla hemen hemen aynı boydadır Ama sonbaharda kararan meyveleri ve üçlü değil tek tek bulunan dikenlerinin yardımıyla kolayca ayırt edilir C vitaminince zengin meyveleri özellikle Sivas yöresinde hoşaf ve şurup yapılarak değerlendirilir

Kadıntuzluklarının çoğu türü albenili çiçekleri ve meyvelerinden ötürü süs bitkisi olarak yetiştirilir Çoğu türün meyveleri kuşlar için değerli bir besin kaynağıdır Bazen meyvelerden reçel ve marmelat da yapılır Bazı türlerin köklerinden sarı boya çıkarılır, sarı renkli odunları da çeşitli ahşap eşyaların yapımında kullanılır
Kaynak