Eğitim Felsefesi

Eğitim felsefesi; eğitime yön veren , amaçları şekillendiren ve eğitim uygulamalarına yol gösteren bir disiplin veya sistemli fikir ve kavramlar bütünüdür

Eğitim felsefesi; eğitimi bir bütün olarak ele alan ve kültürün vazgeçilmez bir öğesi biçiminde düşünen özenli , eleştirici ve yöntemli çalışmaların tümüdür

Eğitim felsefesi; eğitim uygulamalarına yön veren bir disiplindir

Çünkü , eğitimde uygulama değeri olmayan bir fikir ve düşünce sistemi fazla anlam taşımaz

Bu yönü ile eğitim felsefesi eğitim uygulamalarını sürekli eleştirici bir yaklaşımla değerlendirmek , uygulamaların dayandığı teorik temelleri incelemek ve eğitim uygulamaları için ülke gerçekleri ve ihtiyaçları , toplumun , kültürün ve insanın niteliği ile tutarlı eğitim teorileri ortaya koymak durumundadır

*Eğitim felsefesi;eğitimin amaçlarını , kimin niçin eğitileceğini , ülkenin felsefesi ile tutarlı olarak koymak durumundadır

Bir ülke insanlarının hayat görüşleri , inançları ve değerleri eğitim amaçlarına yansır

Eğitim felsefesi epistemoloji (Bilgi felsefesi) den de yaralanır Bilginin doğası , bilgi sisteminin yapısı , kaynakları (bilginin) ve bilginin geçerliği gibi epistemolojinin konusu olan sorunlarla eğitim programlarını hazırlayanlar yakından ilgilenmek durumundadır

Eğitimle uğraşanlar felsefeden yaralanarak en azından felsefenin süzgecinden eğitimle ulaşmak istedikleri hedefleri ortaya koyar ve uygulamaları değerlendirmek için standartlar ve normlar formüle ederler Her toplum kendi düşünce sistemini geliştirir

Eğitim felsefesinde ortaya konan eğitimle ilgili düşünce kuramları normal felsefeden esinlenen yaklaşımlardır

Eğitim felsefesi de (felsefe gibi) eğitimi; bütün unsurları doğrudan ve dolaylı ilgili olduğu bütün alanları dikkate alarak bir bütün olarak kavramlaştırmak durumundadır

EĞİTİM FELSEFESİNİN İŞLEVLERİ

-Eğitimin felsefesi eğitimin hedeflerinin seçiminde , hedeflerin topluma , bireye uygunluk derecesinin tayin edilmesini ve hedefler arasındaki tutarlılığın kontrol edilmesini sağlar

-Eğitim felsefesi eğitimin amaçlarının saptanmasında toplumun özelliklerinin , bireyin ihtiyaçlarının ve “konu alanı” gereklerinin hangi yönlerine ağırlık verileceğinin belirlenmesinde etkin rol oynar

-Eğitim felsefesi , eğitim bilimleri ve eğitimle ilgili diğer bilimlerin bulgularını bütünleştirerek eğitim uygulamalarına çok yönlülüğü , geniş açıdan bakmayı getirir

-Eğitim felsefesi öğrenme kuramlarını geniş bir perspektif içinde inceleyip çeşitli kuramların deneysel çalışmalarla ortaya konan bulgularını bütünleştirir Eğitimci ve öğretmenlere değişik durumlar için çeşitli alternatifler ortaya koyar

-Eğitim , insanın bütün yaşam süresi ve faaliyet alanlarıyla ilgilidir Bunlar arasında anlamlı bağ kurulması , geçmişle bugün arasında sağlıklı bir bütünlüğün oluşturulması felsefi çalışmalarla mümkün olabilir

-Eğitim felsefesi bir başka fonksiyonu halihazır eğitim faaliyetlerinin dayandığı teorik temelleri incelemek ve bunları eleştirmektir Eğitimciler , sıkı sıkıya bağlandıkları ve en iyisi saydıkları uygulamaların temelindeki kuramsal dayanakların sağlamlığını ancak felsefi bir yaklaşımla ortaya koyabilir ve çözebilirler

-Eğitim felsefesi , eğitim kuramlarının geliştirilmesi ile uğraşır

-Bilimsel bilgiler ile uygulama sonuçlarını birleştirerek ülkenin toplumsal , kültürel , ekonomik yapısı ve değerleriyle tutarlı kuramlar geliştirme eğitim felsefesinin en önemli fonksiyonlarından biridir

-Eğitim felsefesi eğitimci ve öğretmenin eğitimi bütün yönleriyle görmesine yardım eder

EĞİTİM AKIMLARI

1 İlerlemecilik (Progressivism)

2 Esasilik (Essentialism)

3 Daimicilik (Prennialism)

4 Yeniden Kurmacılık (Re-constructionism)

5 Varoluşçuluk (Existentionalism)

İLERLEMECİLİK

Pragmatik (faydacı)felsefenin eğitime uygulanışıdır

Pragmatik felsefe değişmeyi gerçeğinin esası olarak görür

Bu nedenle de eğitimin sürekli bir gelişim içinde olduğu öne sürülür

Eğitimciler yeni bilgi ve çevredeki değişmeler ışığında politika ve yöntemlerini ayarlamaya hazır olmalıdır

Eğitimin özü , tecrübenin sürekli olarak yeniden inşa edilmesindedir; topluma uyum , dış dünyaya uyum , belli doğruluk , iyilik , güzellik kurallarına uyumda değil

İlkeleri

1 Eğitim aktif ve çocuğun ilgilerine göre olmalıdır

İlerlemeciler, çocuğun bir bütün olarak görülmesi gerektiğini kabul ederler Buna dayalı olarak çocuğun merkezde olduğu bir eğitim düzeni önem taşır

Çocuklar ilgi, kapasite ve özelliklerine uygun bir eğitim programı içinde yetişmelidir

2 Öğrenmede “problem çözme”yöntemi esas alınmalıdır

İlerlemeci eğitim görüşünde bilginin soyut olarak elde edilmesi ve bilginin öğretmen tarafından çocukları zihinlerine doldurulması görüşü yer almaz

Bilgi önemli ve anlamlı ise, insanlar o bilgi ile birşeyler yapabilmelidir

Bilgi etkileşim içinde aktif olarak kazanılmalı ve çocuğun ilgilerine bağlı olarak öğrenilmelidir

Problem çözme bilgi edinmede esastır

Bilgi yaşantı edinmede, yaşantıları geliştirmede ve yeniden düzenlemede bir araçtır Bu açıdan problem çözme, kritik düşünme ve daha önce öğrenilmişlerin yeniden geliştirilmesini içerir

3 Okul yaşama hazırlık olmaktan çok, yaşamın kendisi olmalıdır

Okul, çocukların eleştirici güçlerini kullanarak yaşadıkları bir yer olmalıdır

Okulda çocuğa uygun öğretim ortamları hazırlanırken, hayatında karşılaşacağı durumlara yer verilmelidir

4 Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir

Çocuklar kendi gelişimlerini kendileri plânlamalı, öğretmen de bu durumda onlara rehberlik etmelidir

Öğretmen, öğretme ortamını hazırlayıcısı, yol göstereni ve koordinatörüdür Otoritenin tek kaynağı olarak görülmemelidir

5 Okul, öğrencilerin yarışmadan çok, işbirliğine özendirmeli ve yöneltmelidir Uygar bir yaşam için eğitim bir gurup yaşantısı olmalıdır

6 Demokratik eğitim ortamı; Bunun için de okulda, öğrencilerin kendi kendilerini yöneltmelerine, fikirlerin serbestçe tartışılmasına, okul faaliyetlerinin öğrencilerle birlikte plânlanmasına ve herkesin eğitim yaşantısı sürecine katılmasına imkan sağlanmalıdır

İlerlemeciler,bireyin dinamik yönüne ağırlık getirerek, onun grup sürecine katılarak, bilimsel yöntemleri kullanarak kendi kendisini gerçekleştirmesine önem vermektedir

ESASİLİK (Essentialism)

Esasicilik bir felsefeye bağlı olmaktan çok doğrudan doğruya bir eğitim hareketi olarak ortaya çıkmıştır

Birçok felsefi sistem ve görüşle uyum halindedir

Esasiciler daha çok programların konu alanı üzerinde durur ve zamanın tecrübesinden geçmiş kalıcı temel konuların ve değerlerin seçimine önem verirler

Öğretmen otoritesinin sınıfta yeniden oturtulmasını savunurlar

Bu görüşe göre geçmişten gelen temel bilgi ve değerlerin önemli yanları korunup yeni kuşaklara öğretilirse, yeni kuşaklar geçmişin başarıları üstüne daha mükemmel bir uygarlık yaratabilirler

Esasiciler okul programlarının geliştirilmesinde ağırlığı konu alanına verirler

Konu alanının merkez alındığı programlar bu görüşün ürünüdür

İlerlemeciler öğrenciye verdikleri serbestlik ve programda öğrenci ilgisine verdikleri aşırı önemden dolayı eleştirirler

İlkeleri

1 Öğrenmenin doğasında, çok ve sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlanma / zorlama vardır

2 Öğrenme zorlu ve çok çalışmayı gerektirir

Disiplin eğitimde çok önemli bir yer tutar Bu nedenle öğrenciye öğrenciye “kendisini disiplin altına alma “ öğretilmelidir

Öğrencilere başlangıçta bazı şeyleri öğretmek zor gelebilir Bu güçlükler disiplin içinde çözümlenebilir

3 Eğitimde ve öğretimde “girişim” öğrenciden çok öğretmen olmalıdır Bu nedenle öğretmen duygusal ve entelektüel yönden ehliyetli ve sınıfta lider olacak şekilde yetiştirilmelidir

4 Eğitim sürecinin özü, “Konu Alanı”nın çok iyi özümlenmesi oluşturur

Esasicilere göre, tarihin süzgecinden geçmiş temel bilgiler çocukluğun kendi tecrübelerinden daha önemlidir

Programların çekirdeğini oluşturan teorik dersler, matematik, fen ve yabancı dillerdir

5 Okulda zihinsel disiplin yaklaşımının geleneksel yöntemleri kullanılmalıdır

Eleştirel Sonuç;İlerlemecilerin önem verdikleri “problem çözme” yeteneği her konuya uygulanamaz

İnsanlığın süzgecinden geçen temel bilgiler soyut niteliktedir Bunları pratik problemlere uygulamak her zaman mümkün olmayabilir Bu nedenle genel kavramların geliştirilmesi ve hayatın bütününü kavratacak şekilde bir öğretimin yapılabilmesi için soyut düşünme, alıştırma ve ezberleme yöntemleri kullanılmalıdır

DAİMİCİLİK (Prennialism)

Bu akımın temelinde “Klasik realizm” yatar

Bu eğitim görünüşü aynı zamanda idealistlerin bir çoğu da destekler

Eğitimin evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre şekillendirilmesi üzerinde dururlar Bunlara göre insanın doğası ve ahlaki ilkeler değişmez

İnsanların bu değişmez ebedi gerçeklere göre yetiştirilmesi gerekir

Eğitim sağlam ve doğru karakterli insan tipi yetiştirme işiyle meşgul olmalıdır

İnsan doğasının en iyi yanı “akıl”dır

Bu nedenle, eğitimde insan zihninin gelişmesine (entelektüel eğitime)önem verilmesi gerekir

İlkeleri

1 Değişmeyen, evrensel bir eğitim

2 Entelektüel eğitim

İnsanın en önemli özelliği düşünme yeteneğidir İnsan kendini akıllıca yönetebilecek şekilde yetiştirilmelidir İnsan hem akıllıca bir yaşam, hem de özgürlüğünün sorumluluğunu taşıyabilmesi için eğitilme durumundadır Uygar insanda özgürlük ve sorumluluk birbirini tamamlar

Özgürlük:İstediğini, düşündüğünü yapma

Sorumluluk: Yaptıklarının neticesine katlanabilme

Sorumluluk için özgür olmak şarttır

3 Evrensel ve ebedi (değişmez) gerçeğe uyum için eğitim

Eğitimde amaç, insanların dünyanın durumlarına uymalarını değil, değişmez gerçeklere (ideal-ide) uymalarını sağlamaktır

Gerçek değişmez, her yerde aynıdır Öyleyse eğitim de her yerde aynı olmalıdır İnsanlar mutlak gerçekleri öğrendikleri ve ona uyum sağladıkları takdirde toplumda iyileşme olur

4 Eğitim hayatın bir kopyası (taklidi) değil, ona hazırlıktır

Daimicilere göre, okullar hiçbir zaman gerçek hayatın bir kopyası veya toplumun bir benzeri olamaz

Okulun amacı, insan zihnini geliştirmek olmalıdır

Daimciler “eğitim hayta hazırlıktır” derken, öğrencinin kültürel mirası ve değerleri benimsemesi, bu surette değerlerinin farkında olunmasının sağlanması ve onların gelişimine katkıda bulunması olarak yorumlamaktadırlar Okulun temel işlevi kültürü etkili bir şekilde yeni kuşaklara aktarmaktır

5Çocuk ve gençlere dünyanın hem manevi hem de maddi gerçeklerini tanıtacak bilgiler verilmelidir

Çocuklara belli zamanlarda önemli olan bilgiler yerine her zaman her yerde ve her yaşta geçerli bilgi ve değerler kazandırılmalıdır Bunlar ise sırasıyla, beşeri bilimle, matematik, felsefe, mantık ve tabii bilimlerde bulunur

6 Büyük kitaplar (Klasik eserler) eğitimi

Öğrencilere evrensel sorunlar ve insanlığın üstün nitelikteki dilek ve istekleri edebiyatta, felsefede, tarih ve tabii bilimlerde geliştirilmiş olan eserler yoluyla öğretilmelidir

İnsan doğasının evrenselliği ve insan aklının en iyi ve en güzel eserleri klasik yapıtlarda örneklendirilmiştir Eğitimde bunlara ağırlık verilmelidir

YENİDEN KURMACILIK (Re-Constructionism)

Bu eğitim akımı ilerlemecilik akımının bir devamıdır

Son gelişen akımlardan biridir

Akımın dayandığı felsefe “pragmatizm” dir

John Dewey, Isaac Bergson, T Brameld temsilcilerindendir

Eğitimin amacı toplumu yeniden düzenlemek ve toplumda gerçek demokrasiyi yerleştirmek olarak kabul edilmektedir

Eğitim açık seçik bir sosyal reform hareketi geliştirmede önemli araçlardan biridir

Eğitim yeni bir toplumsal düzen (social order) yaratmaya girişmelidir

Toplumsal değişmede temel sorumluluk okullardadır

Bu işte esas güç öğretmenlerdedir

Okul yeni bir toplumsal gelişmeye imkan verecek biçimde geleceğe yönelik olmalıdır

Bu akımın önemli özelliği, eğitimin davranış bilimlerinin bulgularına dayalı olarak toplumu yeniden inşa edeceğine inanılmasıdır

VAROLUŞÇULUK (Egzistansiyalizm -Existantialism)

Bu akımın dayandığı felsefe varoluşçuluktur /JPSartre

Varoluşçular insana önem verirler

Varoluş özden önce gelir

İnsan hayatı süresince ne yapacağı hakkında kararı kendisi vermelidir

Her insan kendisinden, kendi değer yargılarından sorumludur

Bu felsefenin eğitime getirmek istediği unsur “İnsan Özgürlüğü”dür

Eğitim, kişinin kendi gerçek özellikleriyle tanımasına imkan vermelidir

Okul programları “ kişiliklerin gelişmesine” yardımcı olmalıdır

Öğretmenin görevi kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır

Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir

Kaynak