Swing (Dans)

Swing 1930'lu yıllarda ortaya çıkan caz akımı 20 yüzyılın en popüler caz hareketlerinden biri

Swing, 1920'li yılların sonlarına doğru gelişmeye başlamış ve 40'ların ortalarına kadar da etkisini sürdürmüştür Bu dönem müzisyenleri müziklerine rahatlık hissi ve çok sıkı olmayan bir ritim anlayışı katmış, sekizlik nota kalıbını kullanmışlardır Bütün bunlar da 'swing hissi' ni karakterize eden önemli unsurlardır Dönemin eserlerinin çoğu orkestralar tarafından icra edildiğinden swing dönemi aynı zamanda caz orkestralarının 'altın çağı' olarak da düşünülebilir Ritmik yapısından ötürü bu müzik pek çok dansçıyı da kendine çekmiştir

Dönemin Özellikleri

Swing döneminin erken dönem cazına göre faklılıkları :

-Tercih edilen yapı küçük gruplar yerine büyük orkestralardır Yazılı aranjmanlar daha çok kullanılmıştır
-Saksafon swing'te daha sık kendini gösterir
-Bas viyola daha sık görünür
-Davulda high-hat zilinin kullanımı artmıştır
-Kollektif doğaçlama pek görülmez
-Ritmik anlayış genel olarak daha gevşek ve yumuşaktır
-Swing müzisyenleri erken dönem caz müzisyenlerine göre enstrümanlarına daha hakimdirler ve yetkinlikleri daha fazladır
Caz Orkestralarının Enstrüman Açısından Yapılanışı

Caz orkestraları on ya da daha fazla müzisyenden oluşmaktaydı ve müzisyenler de üç ana kategori altında toplanırdı : ritim, bakır sazlar ve saksafon grubu

Ritim kısmı piyano, gitar, bas / bas viyola ve davulu kapsardı Bakır sazlardan oluşan kısım ise kendi için ikiye ayrılırdı : Trompet ve trombon grubu

Orkestradaki saksafon grubu (ham madde olarak bakır sazlarla aynı olsa da) bakır sazlardan ayrı bir gruptu Burada şunu belirtmekte fayda var; saksafon gelişimi itibariyle tahta üflemeli (woodwind) sınıfına girer çünkü klarinet, flüt ve obua gibi tahta üflemeli enstrümanlar saksafonun atası sayılmaktadır Saksafon kısmı aynı zamanda "kamışlı saz" (reed instrument) grubu olarak da adlandırılır Bunun nedeni saksafoncuların yeri geldiğinde klarinet de çalması ve adı geçen iki enstürmanın da kamışlı saz olmasıdır

Alto ve tenor, saksafon ailesinin orkestralarda en çok kullanılan üyeleri olmuştur 30'ların sonuna doğru bu gruba bariton da dahil olmuştur Soprano ve bas saksafon ise yaygınlaşamamıştır Saksafon kısmında müzisyen sayısı üç ile beş arasında değişir 40'ların sonuna doğru 2 alto 2 tenor 1 bariton standart yapılanma olarak karşımıza çıkar Bu kısımdaki sanatçılar genelde tek enstrüman çalmazar Saksafonculardan kendi enstürmanları dışında klarinet ve saksafon ailesinin diğer üyelerini çalmaları beklenir

Trompet kısmı da üç ile beş müzisyen arasında değişmektedir 30'ların sonu 40'ların başında standart sayı üçtür Trombon kısmı ise bir ile beş arasında değişir İki veya üç tromboncu genelde standart olarak kabul edilmiştir

Orkestra Aranjmanları

Caz orkestralarının artmasıyla beraber yazılı aranjmanların kullanımı da artmıştır Az sayıda müzisyenden oluşan küçük gruplar için yazılı aranjman gerekli görülmüyordu Ancak gruptaki eleman sayısı artıp büyüdükçe müzisyenlerin ellerinde yazılı bir aranjman olmadan doğaçlama yapmaları git gide zorlaştı Öyle ki, bir müzisyen yazılı aranjmanlar kullanmayan bir gruba katıldığında çok zor adapte oluyordu Aynı zamanda, müzisyenlerin iyi bir repertuara sahip olabilmeleri için nota okuyup yazabilmeleri şart olmuştu

Aranjmanların çoğunda kompozisyonal yapı basitti Melodiler bütün grup tarafından birlik ve uyum içinde çalınırdı Bunu doğaçlama takip eder, doğaçlamalar ritim kısmının eşliği ve geri kalanların çaldığı figürler eşliğinde sürerdi Melodiler ve eşlik sırasındaki müzikal figürler orkestra içindeki kısımlar arasında dönüşümlü çalınırdı Bakır sazların çaldığını bir süre sonra saksafon kısmı alır, bakır sazlar da ritim kısmının çaldıklarını üstlenirdi Bu da orkestra içinde müzikal bir çevrimdi

Kimi zaman aranjmanlar çalınan müzikal temanın varyasyonlarına dayanmaktaydı İlginçtir ki, bazen bunların doğaçlamadan daha güzel bir hava yarattığını gözleriz

Kısa - karmaşık olmayan ve melodinin bir kısmını içeren yapılara "riff" denir Riff'ler orkestraların stillerini yansıtmakta kullandığı önemli unsurlardan biridir Farklı riff'ler farklı orkestra kısımları tarafından karşılıklı olarak çalınır Hatta zaman zaman aranjmanların riff'ler üzerine inşa edildiği de görülür

Dönemin Önde Gelen İsimleri

Orkestra Liderleri

Swing orkestraları arasında en iyileri Fletcher Henderson, Count Basie, Duke Ellington, Jimmie Lunceford ve Benny Goodman'ın liderlik ettikleri orkestralardır

Henderson ve Ellington orkestraları erken dönem caz ile swing arasında köprü olmuş ve aradaki boşluğu doldurmuştur Her ikisi de 1920'lerin başlarında ortaya çıkmış ve zamanla büyüyüp gelişerek 30'ların sonunda 'ihtişamlı' bir yapıya kavuşmuştur

Fletcher Henderson Erken dönem cazındaki pek çok büyük isim ve swing döneminin doğaçlama yapabilen önemli müzisyenleri 1920'lerin başından 1930'ların sonuna kadar Fletcher Henderson ile çalışmıştır Bundan ötürü Henderson orkestrası bir 'yıldızlar topluluğu' orkestrası olarak da nitelendirilebilir Henderson'ın stili caz orkestraları içinde temel akım / anlayışlardan biridir Ellington'ınki ise bir diğeridir Aranjmanlarında saksafonlarla bakır sazları adeta 'kapıştıran' Henderson, 'block voice' tekniğini de mükemmelleştirmiştir Burada melodik ses akor dizileri içindeki en üstteki sestir ve akordaki her nota başka bir enstrüman ya da enstrüman grubu tarafından çalınır Hat armonize değilse kalın / yoğun bir ses elde edilmiş olur

Henderson'ın aranjmanlarının meşhur olmasının nedenlerinden biri de bunların aynı zamanda Benny Goodman tarafından kendi orkestrasında kullanılmasıdır

Jimmie Lunceford, swing hissini çok iyi yansıtabilen ve müzisyenlerin örnek bir displin yansıttığı mükemmel bir orkestranın liderliğini yapmıştır Bu orkestranın swing'i aktarmasındaki başarı ve olduşturduğu pürüzsüz havanın nedeni orkestradaki kısımlar arasındaki tutarlılık ve sürekliliktir Lunceford'un orkestrası dönemin çok iyi doğaçlama yapabilen müzisyenlerine de sahip olmuştur

Benny Goodman Benny Gooodman 1930'lar ve 40'lar boyunca en çok popüleriteyi elde etmiş olan caz orkestrasının lideri olmuştur Pek çok zor parçanın üstesinden gelen orkestra, liderinin sahip olduğu kusursuz swing'i dinleyiciye aktarmıştır Benny Goodman'ın lakabının "King of the Swing" olduğu düşünülürse böyle bir liderin orkestrasının da swing konusundaki başarısı hiç şüphesiz daha iyi anlaşılacaktır

Benny Goodman kendisinden sonra gelmiş geçmiş tüm klarinetçileri etkilemiştir Goodman öyle bir popülerite kazanmıştır ki 1890 ile 1954 arasındaki plak satışlarında ilk 5'e girmiştir! Goodman sadece caz için değil genel anlamda müzik endüstrisi için de en önemli isimlerden biri olmuştur Yapılan araştırmalara göre bugün Louis Armstrong ve Dave Brubeck ile birlikte en çok tanınan müzisyenler arasındadır

Goodman caz dünyasında sadece klarinetteki yetkinliğinden dolayı değil, aynı zamanda gruplarında yer verdiği müzisyenlerden dolayı da önemlidir Bu müzisyenler arasında Teddy Wilson, Charlie Christian ve Lionel Hampton sayılabilir