Yemeklere NiçYn Tuz KatıYoruz?

Beslenme yoluyla dy?arydan aldy?ymyz karbonhidrat, ya? ve proteinler, beden ?ehrinde i?letilen fabrikalaryn çaly?masy için gereklidir Biyolojik fabrikalardaki kimyevî hâdiselerin sa?lykly ?ekilde gerçekle?tirilmesinde, suya, çe?itli vitamin ve elementlere önemli vazifeler yüklendi?inden bunlaryn dy?arydan düzenli ?ekilde alynmasyna ihtiyaç vardyr Bu maddelerin ba?yrsaklarymyzdan kana geçmesi için gerekli biyo-fiziko-kimyevî mekânizmalar da ba?yrsaklarymyza yerle?tirilmi?tir Meselâ, besin maddelerinin tamamynyn israf edilmeden kana geçmesi için, ba?yrsaklarymyz mükemmel bir mimaride yaratylmy?tyr Emilim yüzeyinin artyrylmasy için ba?yrsaklaryn içinde ba?yrsak bo?lu?una do?ru yakla?yk bir cm uzanan Kerkring isimli kyvrymlar in?a edilmi?tir Ayryca bu kyvrymlaryn üzerine bir mm uzunlu?unda eldiven parma?y ?eklinde birbirlerine biti?ik dizilmi? ve yüzeyi ba?yrsak epitelyum hücreleri ile dö?eli villus ady verilen uzantylar yerle?tirilmi?tir Her bir epitelyum hücresinin ba?yrsa?a bakan tarafy yakla?yk 200 adet mikrovillus ady verilen ince uzantylarla süslenmi?tir Kerkring kyvrymlary, villuslar ve mikrovilluslar hepsi birlikte yakla?yk 250 m2 gibi geni? bir emilim yüzeyinin te?ekkülüne, bir ba?ka ifadeyle ba?yrsaklaryn emilim yüzeyinin 600 misli artmasyna vesile olmaktadyr Rabb'imizin sindirim sistemine yerle?tirdi?i bu azamî tasarruf mekânizmasynyn (geni? yüzeyin) hikmeti, besin maddelerinin tamamynyn hyzly bir ?ekilde emilmesi ve israfyn önlenmesidir


Yemeklere niçin tuz ataryz?

Ba?yrsaklarymyzda emilimin mükemmel seviyede gerçekle?tirilebilmesinde tuza önemli vazifeler yüklenmi?tir Bir lezzet vesilesi olan tuz, gydalaryn tüketiminde ve i?tahy açmada önemlidir Ha?lanmy? bir et veya patatesi, tuzsuz yemekle, tuzlu yemek arasynda lezzet bakymyndan büyük fark vardyr Yemeklere tuz atmak sadece tat açysyndan my önemlidir? Yoksa bu tat duyusunun arkasynda vücuda gerekli ba?ka hikmetler de var mydyr?


Tuz, sodyum ve klor elementlerinden meydana getirilen bir bile?iktir Tuzdaki sodyum, karbonhidratlaryn yapy ta?lary olan basit ?ekerler ve proteinlerin yapy ta?lary olan aminoasitlerin kana emilebilmeleri için gereklidir Dolayysyyla, yemeklere tuz atylmazsa önemli besin maddeleri olan karbonhidratlar ve proteinler kana geçemez, ba?yrsaklarda emilmeden dy?aryya atylyr ve önemli besin maddeleri israf edilmi? olur


Ba?yrsak iç yüzeyini örten epitel hücrelerinin zaryna glikoz, galaktoz ve aminoasitlerin tutunmasy ve ba?yrsak bo?lu?undan hücrenin içine alynmasy için ta?yyycy proteinler yerle?tirilmi?tir Bu kargo proteinler vasytasyyla besin maddeleri, önce epitel hücresinin içine alynyr; bir sonraki adymda, hücrelerden kana ta?ynyr Ba?yrsak epitel hücrelerinde bulunan ta?yyycy proteinlerin iki adet alycysy (reseptörü) vardyr Bu reseptörlerden birine glikoz, galaktoz veya aminoasitlerden biri; di?erine ise sodyum ba?lanyr E?er ba?yrsak bo?lu?unda glikoz, galaktoz ve aminoasitler oldu?u hâlde sodyum yoksa, bu besin maddeleri kana geçememektedir Bunun tersi de do?rudur Ba?yrsakta sodyum var, fakat bu besin maddelerinden herhangi biri yoksa, yine sodyum emilemez Sodyum elementinin kana geçmesi, ?eker veya aminoasitlerin varly?yna ba?ly kylynmy?tyr


Kolera ve dizanteri gibi hastalyklarda kusma ve ishale ba?ly olarak, vücuttaki su miktary azalyr, tansiyon dü?er Nihayetinde damarlaryn içinde kan devr-i dâimi devam ettirilemez Çocuklarda yaz ishallerinde gözlenebilen bu dola?ym ?oku, kysa sürede tedavi edilmezse, ölümle neticelenebilir Dola?ym ?okunun tedavisinde vücuttaki su miktarynyn artyrylmasy hedeflenir Suyun vücutta, özellikle damarlarda tutulabilmesi, tuzun ba?yrsaklardan kana düzenli olarak geçebilmesine ba?lydyr Tedavide tek ba?yna su içirilmesi yeterli de?ildir Tuz ve onun emilebilmesi için ba?yrsaklarda ?eker ve/veya aminoasitlerin bulunmasy ?arttyr Bu yüzden ishal tedavisinde kullanylan ishal tozunun içinde hem tuz, hem de ?eker bulunur Tansiyon dü?üklü?ü durumunda da hastalara tuzlu su yerine, tuzlu ayran tavsiye edilir Çünkü ayranda bulunan aminoasitler, tuzun ve suyun emilmesini sa?lamaktadyr Açken veya ba?yrsaklarda besin maddesi bulunmady?y zamanlarda su içilirse, bu suyun çok büyük bir kysmy kana geçemez Belki de suyun midede israf edilmemesi için, mide veya ba?yrsaklarymyz bo?ken su içmeye ihtiyaç duymayyz, duysak bile fazla içemeyiz O zaman yemeklerden sonra su içme ihtiyacynyn ortaya çykmasynyn hikmeti, yemeklerden sonra içilen suyun; hem mide ve ba?yrsaklarda sindirimi kolayla?tyrmaya, hem de besin maddelerinin kana geçmesine vesile olmasydyr


Tuz sadece lezzet vesilesi mi?

Tuz, sadece lezzet almamyza vesile olan bile?ik de?il, besinlerin kana geçmesini sa?lamada vazifelendirilmi? önemli bir moleküldür Tuzun hem bir i?tah vesilesi, hem de beslenmenin temel ?arty olmasy, tesadüfen ortaya çykmy? olamaz Yüce Yaratycy, tuzu sadece lezzeti duymamyza vesile olan tat duyusu için yaratmamy?tyr Meselâ, ayran veya ha?lanmy? patatesteki besleyici moleküllerin ba?yrsaklardan emilmesi, sebepler plânynda tuzsuz mümkün olmady?yndan, Rezzâk-y Kerîm, beden sa?ly?ynyn devamlyly?ynda önemli olan tuzu, insanlaryn besinlerle birlikte almalaryny te?vik etmek için, ona lezzet ve tat verme görevi de yüklemi?tir Zevk ve lezzetler, bu hissi i?leten uyarycylardyr Yemeklere tuz konulmasynyn hikmeti, ba?yrsaklardan besinlerin emiliminin sa?lanmasydyr


Tuz ve ****bolik sendrom

****bolik sendrom, asrymyzyn önemli problemlerinden biridir; bu sendromun içinde ?i?manlyk, ?eker hastaly?y, damar sertli?i, yüksek tansiyon, kalb yetmezli?i ve damar tykanyklyklary gibi birçok hastalyk mevcuttur ?i?manlyk, ?eker hastaly?yna, damar sertli?ine, yüksek tansiyona, damar tykanyklyklaryna, kalb krizlerine ve kalb yetmezli?ine sebep olmaktadyr Tuz kysytlamasy, ?i?manlyk ve yüksek tansiyon tedavisinde ba?vurulan bir tedavi ?eklidir Tuzsuz alynan gydalar yukaryda anlatyldy?y gibi ba?yrsaklarymyzdan yeterince kana geçemez ve ki?inin zayyflamasyna yardymcy olur Besinlerde bulunan karbonhidratlar vücutta yakylamazsa, ya?lara dönü?mekte ve ya? ?eklinde depo edilerek ?i?manly?a sebep olmaktadyr Tuzsuz diyet ile ?i?manlamanyn önüne geçildi?i gibi, ?i?manlykla ortaya çykan yüksek tansiyon dü?ürülmekte ve di?er bazy hastalyklar önlenebilmektedir Ayryca tuzsuz yemek i?tahy azaltty?yndan, fazla yemek tüketimi engellenmektedir Bu tespitler neticesinde, halk arasynda 40 ya?yndan sonra üç beyaz zehir olarak görülen tuz, un ve ?eker hakkyndaki bilgilerin do?rulu?u ve Rabb'imizin hiçbir ?eyi abes yaratmady?y kolayca anla?ylmaktadyr


Böbreklerdeki hikmetli i?ler

Ba?yrsaklarda tuza ba?ly emilimin benzeri, böbreklerimize de yerle?tirilmi?tir Böbreklerde kan süzülüp temizlenirken, glikoz ve aminoasitler de kandan süzüntüye geçerler Ysrafyn olmady?y vücut sistemlerinde, bunlaryn tekrar kana geri emilmesi için böbrek tüplerinde ba?yrsaklardakine benzer emilim yüzeyini artyrycy çykyntylar yaratylmy?tyr Böbrek tüplerinde de bu kyymetli besin maddelerinin kana geri döndürülmesi için tuzda bulunan sodyuma ihtiyaç vardyr Böbreklerden besin maddeleriyle birlikte sodyum da süzülür ve bunlar birlikte emilirler Ba?yrsaklardaki benzer mekânizmayla tüplerde bulunan glikoz ve aminoasitler geri emildi?inden sa?lykly ki?ilerin normal idrarlarynda bu besin maddeleri bulunmaz Bu o kadar hassas i?leyen bir mekânizmadyr ki, idrarda glikoz veya aminoasitlerin bulunmasy, ?eker hastaly?yna veya önemli bir böbrek hastaly?yna i?aret eder


Ba?yrsaklarymyzdaki emilim i?leminde, sadece sodyumun alynmasynda enerji harcanyr Sodyumun emilmesine paralel olarak, glikozun, galaktozun, aminoasitlerin, bikarbonatlaryn, klorun, suyun emilimi ile potasyumun ve hidrojen iyonlarynyn kandan ba?yrsa?a ta?ynmasy gibi birçok i?lem gerçekle?tirilir Enerji harcanarak yapylabilecek bütün bu i?lemler, bir tek sodyumun emilmesine ba?lanarak harika bir tasarruf sa?lanmaktadyr Bikarbonata, kanyn asit-baz dengesinin sa?lanmasynda dolayysyyla kanyn asitli?inin azaltylmasynda önemli roller verilmi?tir Kanyn en önemli negatif yüklü anyonu olan klor, sodyuma elektriki yükle ba?landy?yndan pasif olarak emilir Potasyum miktary, kanda fazla bulunursa kalbin durmasyna sebep olabilece?inden, sodyumun emilmesi esnasynda fazla potasyum vücuttan uzakla?tyrylyr Hidrojen iyonlarynyn fazlaly?y, kanda asidoza yol açabilece?inden, kandaki fazla asidin vücuttan atylmasy hayatî önem ta?yr


Tuz gibi bol ve basit bir yapyya sahip moleküllere yüklenen bu hikmetli vazifeler, hiçbir ?eyin bo? ve abes yaratylmady?yny, her ?eyin bir plân ve program dahilinde yürütüldü?ünü akyl sahiplerine göstermektedir Bu mükemmel fonksiyonlardaki dakik i?leyi?lere ait reaksiyonlar zincirinde her molekülün tam istenen yerde ve istenen miktarda bulundurulmasyny hiçbir zaman akylsyz ve ?uursuz moleküllere veremeyece?imize göre, bütün bu hikmetli süreçleri yerli yerinde yaratan Sonsuz Ylim ve Kudret Sahibi’ni bir kere daha hatyrlamalyyyz