Yylan Ysyrmasy Tedavisi - Yylan Ysyrmasynda Yapylacaklar - Zehirli Yylan Ysyrmasy

Yylan Isyrmasy Tedavisi - Yylan Isyrmasynda Yapylacaklar - Zehirli Yylan Isyrmasy


Herhangi bir yylan ysyry?ynyn hayaty tehdit edici olup olmady?yny belirlemek kolay de?ildir Kuzey Amerikaly bakyr kafalynyn, sa?lykly yeti?kin bir insanyn ayak bile?indeki bir ysyry?y genellikle orta dereceli bir yaralanmaya sebep olurken, ayny yylanyn bir çocu?un karny veya yüzündeki bir ysyry?y ölümcül olabilir Bütün yylan ysyryklarynyn sonucu bir yy?yn faktöre ba?lydyr: yylanyn büyüklü?ü, fiziksel durumu ve sycakly?y, kurbanyn ya?y ve fiziksel durumu, ysyrylan bölge ve doku (örne?in ayak, gövde, damar, veya kas gibi), enjekte edilen zehir miktary, hasta tedavi bulana kadar geçen süre ve son olarak tedavinin kalitesiTybbyn çok eski kuraly "primum non nocere" burada da geçerlidir Tehdidi ortadan kaldyran acil kaliteli tybbi müdahale izlenebilecek en iyi yoldur, bu esnada konservatif yöntem de tavsiye edilir

Yylanyn tanymlanmasy

Yylanyn tanymlanmasy, dünyanyn belli bölgelerinde tedavinin planlanmasy açysyndan önemlidir, ancak bu her zaman için mümkün olmamaktadyr Ydeal olarak ölü yylan hasta ile birlikte ***ürülmelidir, tabii yylan ysyryklarynyn daha yaygyn oldu?u yerlerde, yerel tecrübe yylanyn tanymlanmasynda yeterli olabilir Ancak, Kuzey Amerika gibi çokde?erli (polivalan) panzehirlerin elde edilebildi?i yerlerde yylanyn tanymlanmasy öncelikli konu de?ildir


Büyük klinik problemlerin ço?unlu?una sebep olan üç zehirli yylan türü engerekler, kobralar ve kraitlerdir Her bir türün sebep oldu?u zehirlenmelerin karakteristik belirtileri ve semptomlarynyn bilinmesi kadar, hangi türün bölgesel olarak bulundu?unun bilinmesi de çok önemlidir Skorlama sistemleri, klinik özellikler temel alynarak yylanyn tanymlanmasynda kullanylabilir, ancak bu skorlama sistemleri belli co?rafi bölgeler için son derece spesifiktir

Ylkyardym

Farkly yylanlar farkly zehirlere sahip oldu?undan, yylan ysyry?y konusundaki ilkyardym önerileri kysmen çe?itlidir Bazylarynda küçük lokal etkiler olur ama hayati tehlikenin söz konusu oldu?u sistemik etkiler de görülür, böyle durumlarda baskyly sargy yoluyla zehirin ysyrylma bölgesinde kontrol altyna alynmasy arzu edilir


Yylanlar bölgeden bölgeye çe?itlilik gösterdi?i için, ilkyardym metodlary da ayny ?ekilde de?i?ir ABD'deki bir çyngyrakly yylan ysyry?yna kar?y yapylan müdahale, Avustralya'daki kaplan yylany ysyry?yna kar?y uygulandy?ynda ölümcül olabilir Bu makale hiçbir ?ekilde profesyonel tybbi tavsiyenin yerine koyulamaz Okuyucunun kendi bölgesindeki bir ilkyardym kurumundan kylavuz edinmesi ve ki?isel anlatylara dayaly tedaviler konusunda dikkatli olmasy ?iddetle tavsiye edilir


Yine de ço?u ilkyardym kylavuzu a?a?ydakiler konusunda mutabyktyr
[*]Hastayy (ve kendiniz de dahil olmak üzere di?erlerini) ileriki ysyryklara kar?y koruyun Belli ba?ly bölgelerde yylanyn tanymlanmasy önemli olsa da, yylany yakalamaya veya öldürmeye çaly?yp da ileride olabilecek ysyrylma riskine girmeyin veya uygun tybbi yardymy ertelemeyin E?er yylan henüz kaçmamy? ise kurbany dikkatli ve hyzly bir ?ekilde o bölgeden uzakla?tyryn[*]Kurbany sakin tutmaya çaly?yn Yylan ysyryklary kurbanda anla?ylabilir ?ekilde büyük bir korku yaratyrAkut stres tepkisi kan aky?yny yükseltir ve hastayy tehlikeye sokar Hastanyn yakynyndaki insanlary sakin tutun Panik bula?ycydyr ve muhakeme yetisini engeller[*]Panzehirin bulunabilece?i en yakyn hastahanenin acil servisine nakil sa?lamak için yardym ça?rysynda bulunun[*]Isyrylan organyn i?levsel bir pozisyonda kurbanyn kalbinin a?a?ysynda tutuldu?undan emin olun Böylece kanyn kalbe ve di?er organlara geri dönü?ü minimize edilir[*]Hastaya yiyecek ya da içecek hiçbir ?ey vermeyin Bu özellikle, vazodilatör olarak bilinen ve zehirin absorbe edili?ini hyzlandyran alkol için geçerlidir Doktor tarafyndan yapylmasy özellikle söylenmediyse, kurbana kesinlikle uyarycy veya a?ry kesici vermeyin[*]Isyrylan bölgenin ?i?mesi olasyly?yna kar?y, bölgeyi syky?tyrabilecek elbiseleri veya e?yalary uzakla?tyryn (yüzük, bilezik, saat, ayakkaby vs)[*]Kurbany mümkün oldu?u kadar hareketsiz tutun[*]Isyrylan bölgeyi kesmeyin
American Medical Association ve American Red Cross'un da dahil oldu?u pekçok kurum ysyrylan bölgenin sabun ve su ile yykanmasyny tavsiye eder Ancak bölge, herhangi bir kimyasal kullanylarak temizlenmeye çaly?ylmamalydyr Avustralyalylar yylan ysyry?ynda yaranyn temizlenmemesini ?iddetle tavsiye ederler

Baskyly sargy

1979'da Avustralya'nyn Ulusal Sa?lyk ve Tybbi Ara?tyrma Konseyi, Avustralya'daki yylan ysyry?y vakalaryndaki ilkyardymda baskyly sargyyy tercih edilen yöntem olarak resmen benimsedi2009 yyly itibaryyla klinik bulgular baskyly sargynyn halen synyrly olarak kullanyldy?yny gösterir ?uanki bulgularda bu vakalaryn neredeyse tamamy anektodsal kayyt temellidirBu da birçok uluslararasy otoritenin yöntemin yeterlili?ini sorgulamasyna yol açty Buna ra?men Avustraya'daki bütün hatyry sayylyr ilkyardym kurumlary baskyly sargy tedavisini önermektedir Ancak bu fazla sadyk kalynan bir yöntem de?ildir, yapylan bir ara?tyrmaya göre ysyrylan hastalar içinde baskyly sargy deneyenin orany üçte birdir
Baskyly sargy, ço?u engere?in sebep oldu?u sitotoksik (hücreye zehirli) ysyryklarda uygun de?ildir Ancak ço?u elapidin sebep oldu?u nörotoksik ysyryklarda etkili olabilir Tybbi ara?tyrmacy Struan Sutherland tarafyndan 1978'de geli?tirilen, baskyly sargynyn amacy, zehiri ysyrylan uzuvda toplamak ve lenfatik sistem yoluyla hayati organlara yayylmasyny önlemektir Bu terapi iki bile?enden olu?ur; lenfatik drenajy önlemek için basky yapylmasy ve iskelet kasynyn pompa etkisini önlemek için ysyrylan uzvun sabitlenmesi


Basky elastik sargy bezi ile uygulanyr, ancak acil bir durumda herhangi bir kuma? da bu i?i görecektir Sargylama ysyry?yn 5, 10 cm yukarysyndan ba?lar (kalp ile ysyryk arasynda) üstüste dolanarak kalbe do?ru devam ettirilir, sonra ysyrylan yere geri dönülür Sonra uzuv sabit tutulmalydyr, ve e?er mümkünse sabitleme i?lemi cebire veya kayy? ile yapylmalydyr Sargy burkulan bir aya?a uygulandy?y gibi syky olmaly ancak kan aky?yny kesmemeli ve hatta rahatsyz edici olmamalydyr E?er rahatsyz edici olursa hasta, uzvunu bilinçsizce esneterek terapinin sargy kysmyny engelleyebilir Isyry?yn yeri sargy dy?ynda dikkatli bir ?ekilde i?aretlenmelidir Bazy periferal ödemler bu i?lemin beklenen bir sonucudur


Baskyly sargy mümkün olan en kysa zamanda uygulanmalydyr, semptomlar görülebilir oluncaya kadar beklenirse tedavi için en iyi zaman da kaçyrylmy? olur Baskyly sargy uygulandyktan sonra hasta bir typ uzmanyna ula?tyrylana kadar, sargy kaldyrylmamalydyr Basky ve sargy kombinasyonu, 24 saaten daha fazla sürede hiçbir semptom görülmeyece?i ?ekilde kuru ysyryk yanylsamasy vererek, zehiri çok etkili bir ?ekilde frenleyebilir Ancak bu sadece bir ertelemedir, sargynyn çykarylmasy zehirin hastanyn vücudunda hyzlyca yayylmasyna ve muhtemel ölümcül sonuçlara neden olur

Panzehir

Panzehir (antivenom, antidot veya antiserum) bulununcaya kadar, bazy yylan türlerinin ysyry?y neredeyse evrensel olarak ölümcüldü Acil terapideki büyük ilerlemeye ra?men, panzehir hala genellikle zehirlenme için yapylan tek etkili müdahaledir Ylk panzehir 1895'te Fransyz doktor Albert Calmette tarafyndan, Hint kobrasy ysyryklarynyn tedavisi için geli?tirildi Panzehir küçük miktarda zehirin bir hayvana (genellikle bir at veya koyun) enjekte edilmesi ile üretilir Zehir hayvanyn ba?y?yklyk sisteminin tepki vermesini sa?lar Sonuçta olu?an antikorlar hayvanyn kanyndan alynyr


Hastanyn vücuduna intravenöz yolla verilen panzehir, zehir enzimlerine ba?lanyr ve onlary nötralize eder Zehirin zaten verdi?i hasarlarda etkisizdir, dolayysyyla panzehir tedavisi olabilecek en kysa zamanda yapylmalydyr Modern panzehirler polivalandyr Bu da onlary çok sayyda türün zehirine kar?y etkili yapar Panzehir üreten ilaç firmalary ürünlerini, belli bir bölgenin yerlisi olan türlere göre üretirler Bazy insanlaryn panzehire kar?y anafilaksi gibi çok ciddi yan etkiler göstermesine ra?men, acil durumlarda bu genellikle tedavi edilebilir oldu?undan panzehir kullanylmady?ynda do?abilecek sonuçlara kar?y tercih edilir


Yylanlar çocuklara yeti?kin insana oldu?u kadar zehir enjekte ederler Bu yüzden çocuklara da tam olarak yeti?kinle ayny miktar panzehir verilmelidir

Panzehir verildikten sonra hasta birkaç gün boyunca gözlem altynda tutulmalydyr Verilen panzehir miktaryyla orantyly olarak gecikmi? etkiler görülebilir En çok kar?yla?ylan geç komplikasyon, panzehir verildikten 5 ile 24 gün sonra görülen serum hastaly?ydyr

Kaynak:

• Campbell, Jonathan A; William W Lamar (2004) The Venomous Reptiles of the Western Hemisphere, Ithaca, NY: Cornell University Press
• Spawls, Stephen; Bill Branch (1995) The Dangerous Snakes of Africa: Natural History - Species Directory - Venoms and Snakebite, Sanibel Island, FL: Ralph Curtis Publishing
• Sullivan JB, Wingert WA, Norris Jr RL North American Venomous Reptile Bites Wilderness Medicine: Management of Wilderness and Environmental Emergencies, 1995; 3: 680–709
• Thorpe, Roger S; Wolfgang Wuster, Anita Malhotra (1996) Venomous Snakes: Ecology, Evolution, and Snakebite, Oxford, England: Oxford University Press