A?yz Kokusu-A?yz Konusu Ve Nedenleri Nelerdir?

A?yz Kokusu

A?yz kokusu, insany olumsuz etkileyen bir durum olarak bilinirEri?kinler veya küçüklerin, ya?amlarynda mutlaka a?yz kokusundan ?ikayetçi olduklary zamanlar olmu?tur Bazylarynyn ise, bu durumdan ?ikâyeti kroniktirA?yz kokusu; etkiledi?i bireyler için sosyal ve psikolojik yönden olumsuz bir durum haline gelmi?tir
Kötü a?yz hijyeni , di?ler üzerindeki gyda birikimi, a?yzdaki çürük kaviteleri , çekim yaralary , ülserler , dental ve tonsiller, apseler (di? ve bademcikle ilgili apseler) ; gingivitis, periodontitis ve stomatitis gibi di? eti hastalyklary , a?yz kurulu?u , kylly dil gibi a?yz içindeki problemlerden olu?tu?u gibi, üremi , diabetik ketoasidoz , karaci?er rahatsyzlyklary , kronik pulmoner hastalyklar , mide rahatsyzlyklary gibi sistemik nedenlerle de görülebilir
Di? hekimleri a?yz kokusunun, lokal mi, yoksa sistemik faktörlere mi ba?ly oldu?unu tespit etmeli ve do?ru te?hisi koyup ona göre tedavi yöntemini belirlemelidir
Solunum sisteminden gelen hava , a?yzdan dy?ary yayylyrken oral kavitedeki (a?yz bo?lu?u) kötü kokulu uçucu kary?ymla birle?erek dy?ary çykar ve ki?ilerin kendisini de, çevresini de rahatsyz eden ho? olmayan kokular olu?ur
Bu konuda yapylan ara?tyrmalar sonucunda a?yz kokusu vakalarynyn ço?unlu?unun oral kaviteden kaynaklandy?y tespit edilmi?tirKötü a?yz kokusunun olu?masyna etki eden faktörler arasynda, tükürü?ün önemli rol oynady?y kabul edilmektedirSa?lykly a?yzdan alynan tükürü?e göre , periodontitisli a?yzlardan alynan tükürü?ün daha hyzly koku?tu?u belirtilmi?tir
Aktif periodontitisli hastalardan alynan tükürükte çok parçalanmy? epitel hücresi vardyr Ve bu hücreler önemli ölçüde bakterilerle kaplydyr Ayryca tükürükte zarar görmü? lökositler de mevcuttur Lökositler, çok miktarda kükürt ta?yyan aminoasitlere sahiptir ve bunlar uçucu sülfür bile?i?i üretiminde kullanylyrlar Lökositler, periodontal hastalyklar syrasynda göç ederek , periodontal hastalykly bireylerin tükürüklerinda artarlar
Hem oral mukazadan serbest epitelyal hücreler , hem mikroorganizmalar, hem de lökositler bakteri pla?yna dahil olup dilin arka yüzüyle , di?lerin fizyolojik ve mekanik temizlemeye uygun olmayan bölgelerinde toplanyr Periodontitisli hastalarda bu duruma bir de di?etlerinden olu?an kanamanyn eklenmesi ile tablo daha da a?yrla?yr
A?yz kokusu olu?umu tükürük akymynyn azalmasy , uzun süre besin ve syvylaryn alynmamasyna da ba?lydyr
Uyku hali buna iyi bir örnektir Sabah kalkynca hissedilen a?yz kokusu bu durumla ilgilidir
A?yry tütün içimi, özellikle sigara tüketimi yalnyzca kötü kokulu nefes olu?turmakla kalmayyp , bir de kylly dil durumuna yol açar ki bu da besin artyklarynyn ve tütün kokusunun tutulmasyna neden olur Ayryca tükürük salgysynda azalma ve hastalyk durumunun ?iddetle arty?yna neden olur Dilin arka bölümü mekanik olarak temizlenemedi?i için birikimler orada olu?ur Ço?u a?yz kokusu durumlarynyn tedavisine dilin fyrçalanmasy ile ba?lanyr
Protez di?ler, uygun yapylmamy? kuron ve köprüler, a?yz dokusuna uygun olamayan materyaller de a?yz kokusunu olu?turan faktörlerdendir
Halitozis olu?turabilecek di?er durumlarsa postnatal syzmayla karakterize kronik sinüzitis , faranjitis, tonsillitis, sifilitik ülserler, burun tümörleri , a?yz tümörleri , kronik bron?itis ve orofarengial kavitelerin habis neoplazmalarydyr
Nefesteki kokunun yo?unlu?u ya?la birlikte artar Ayryca farkly ya? gruplaryn spesifik a?yz kokulary tespit edilmi?tir
Buna göre ya?lary 2-5 yyl arasynda de?i?en küçük çocuklar, tonsillerinde barynan besin ve bakterilerden ötürü olu?an bir a?yz kokusuna sahiptirOrta ya? grubundaki ki?ilerde çok ?iddetli biçimde sabah nefes kokusu olu?ur
Yleri ya? grubundakilerde ise a?yz kokusu temiz olmayan protez ve aky?kanly?yny yitiren tükürü?ün koku?masyndan kaynaklanyr
Sistemik hastalyklar sonucunda da a?yz kokusu olu?ur Bu durumun en iyi bilinen örne?i diabettir Bu hastalarda a?yzdan aseton , tatly, meyva kokusu duyulurNefesteki amonyak ve idrar kokusu , üremi ve böbrek yetmezli?ini akla getirmektedirCiddi karaci?er yetmezli?inde nefes tatlymsy bir amin kokusu , taze kadavra kokusuna benzemektedirTatly bir asit kokusu, akut romatizmal ate?i ça?ry?tyryr Kötü koku?mu? nefes , çürümü? et kokusuna benzer , bu da akci?erin apsele?mesine ya da bron? iltihabynyn yayylmasyyla olu?an bron?iyektaziye i?aret eder
Gastrointestinal bozukluklarda da nefes kokusu kötüdür Duygusal yykymlar da sindirimi etkiler ve vücut kimyasy bazen nefesi etkileyebilir
C vitamini yetersizli?i ile olu?an Kronik skorbüt hastaly?y olan ki?ilerde de kötü kokulu nefese rastlanyr
Yenilen yiyecekler de a?yz kokusunda önemli rol oynar Bir vejeteryan, çok fazla et yiyen bir ki?iden daha az halitozise sahiptir Çünkü sebzelerde protein maddelerin yykym ürünleri çok azdyr
Et genellikle ya? içerir ve gastrointestinal sistemde olu?an uçucu ya? asitleri kana absorbe edilip nefesle salgylanyr Sarymsak, so?an , pyrasa, alkol vb maddelerin dola?ym sisteminde önce absorbe edilip sonra da akci?erlerce hava olarak dy?aryya verilmesiyle kötü koku olu?ur A?yry alkol içimi mikrobiyal floranyn de?i?iminde ba?lyca rol oynar ve halitozis olu?turan koku fermente edici organizmalaryn poliferasyonuna neden olur
Açlykta olu?an a?yz kokusu; pankreatik syvynyn midede açlyk periyodunda bozu?masyndan kaynaklanyr Bu kokunun giderilmesi kolaydyr Hatta di? fyrçalamasyyla bile ortadan kaldyrylabilir
Ylaçlaryn sistemik etkisine ba?ly olarak da halitozis olu?abilir Bazy antineoplastik ajanlar, antihistaminler, amphetaminler, trankilizanlar, diüretikler, fenotiaminler , atropin benzeri ilaçlar tükürük üretimini azaltyrlar ve böylece oral kavitenin kendi kendini temizleme yetene?i azalmy? olur ve buna ba?ly halitozis olu?ur
Ya?lanma, çok sigara içimi , tükürük bezi aplazisi, 800 raddan fazla radyasyon tedavisi, kadynda menopoz, yüksek ate?, dehidratasyonlu sistemik ve metabolik rahatsyzlyklar, a?yry baharat kullanymy a?yz kurulu?una neden olur ve bu yüzden de halitozis olu?ur
Di? hekimi a?yz kokusunun tanymyny yapmak için önce iyi bir muayene yapmaly, aldy?y anamnezleri dikkâtlice incelemeli , basit yöntemlerle koku ayrymyny yapmalydyr
Sistemik hastalyklarda olu?an kokular için medikal konsültasyona gidilmelidir Kokularyn lokal ya da sistemik faktörlerden olu?tu?unun belirlenmesi oral kaviteden veya akci?erlerden kaynaklandy?ynyn belirlenmesi için hastaya basit bir yöntem uygulanyr
Di? hekimi hastadan dudaklaryny sykyca kapatmasyny ve nefesini burun deliklerinden byrakmasyny ister Bu durumda koku on cm uzakta duran ba?ka bir ki?i tarafyndan de?erlendirildi?inde, koku varsa sistemik faktörlerden kaynaklanyyor demektir
Hasta parmaklary ile burnunu tykayyp , dudaklaryny da kapatyp soluk vermeyi bir an için durdurduktan sonra açyp soluk verdi?inde koku a?yz yoluyla ortaya çykyyorsa kokunun oral kavitedeki lokal faktörlerden kaynaklandy?y söylenebilir
Koku bu ?ekilde basit bir yöntemle de?erlendirilebilece?i gibi, denemesi ve tekrary kolay olan gaz ölçen monitörlerle de ölçülebilir Yapylan klinik çaly?malarla lokal faktörlerin neden oldu?u a?yz kokusu olgularynyn %90’nyn ba?ary ile tedavi edilece?i tespit edilmi?tir
Patolojik ve nonpatolojik orijinli halitozis genellikle patolojik durumun tedavi edilmesi ve oral hijyenin iyi derece de yerine getirilmesi ile düzelir
Periodontal ceplerin yok edilmesi , oral hijyenin geli?tirilmesi gyda birikimine sebep olan yerlerin düzeltilmesi, çürük di?lerin tedavisi , restorasyonun mümkün olmady?y durumlarda di? çekimi , di? eti hastalyklarynyn tedavisi ile a?yz kokusu ortadan kaldyrylyr
Yemek sonrasy dil ve di?lerin fyrçalanmasyyla da a?yz kokusu etkili oranda azaltylabilir
A?yz kokusunu olu?turan bile?enlerin birincil alany dildir Sabah ?iddetli a?yz kokusundan ?ikayet eden ki?ilerde di?lerin ve dilin yemek sonrasy fyrçalamasy ve a?zyn bir gargara ile çalkalanmasy ile sorun kontrol altyna alynabilir
Protez kullananlar protezlerini fyrçalayarak ve dezenfektan solüsyonlarda tutarak temizlemelidirler
A?yz kokusunu önlemek için do?al kaynaklardan da yararlanylabilir Nane bunlardan biridir Naneli sakyzlar, ?ekerler kullanylabilir Nanenin tükürük üzerinde de etkisi vardyr Naneli ürünlerin emilmesi tükürük oranyny artyracak, tükürü?ün aly?kanly?yny düzenleyecek , yiyecek artyklarynyn böylelikle uzakla?masy bir ölçüde sa?lanacaktyr
Sakyz çi?nemek, çi?neme kaslary , yanak ve dilin çi?neme hareketleri ile yakyndan ilgilidir Sakyz besin artyklarynyn ta?ynmasy ve uzakla?tyrylmasy ile oral kavitenin temizlenmesini sa?lar
A?yz sulary, kokulu ürünler, naneli a?yz spreyleri nefesteki kokuyu geçici olarak önlemeye yarayacaktyr