Nevşehir Peri Bacaları /Nevşehir'in Coğrafi Konumu-Peri bacaları nasıl oluştu

Nevşehir Peri Bacaları -Kapadokya-Peri Bacaları




Roma İmparatoru Augustus zamanında Antik Dönemyazarlarından Strabon Kapadokya Bölgesi'nin sınırlarını güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda Malatya ve kuzeyde Doğu Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş bir bölge olarak belirtir Bu günkü Kapadokya Bölgesi Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır Daha dar bir alan olan kayalık Kapadokya Bölgesi ise Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresinden ibarettir

Kaya yapısı:

Kapadokya Bölgesi'ndeki Erciyes, Hasandağı ve Göllüdağ jeolojik devirlerde aktif birer volkandı Bu volkanla birlikte diğer çok sayıdaki volkanların püskürmeleri Üst Miyosen'de ( 10 milyon yıl önce) başlayıp, holosen'e (Günümüze) kadar sürmüştür Neojen gölleri altındaki yanardağlardan çıkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde 100-150m kalınlığında farklı sertlikte tüf tabakasını oluşturmuştur Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit, ignimbirit tüf, lahar, volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik kayaçlar bulunmaktadır Ana volkanlardan püsküren maddelerle şekillenen plato, şiddeti daha az küçük volkanların püskürmeleriyle sürekli değişime uğramıştır Üst Pliosen'den başlayarak başta Kızılırmak olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını aşındırmaları nedeniyle bölge bugünkü halini almıştır

'Peri bacaları nasıl oluştu:'

Vadi yamaçlarından inen sel suşarının ve rüzgarın, tüflerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla "Peribacası" adı verilen ilginç oluşumlar ortaya çıkmıştır Sel sularının dik yamaçlarda kendine yol bulması, sert kayaların çatlamasına ve kopmasına neden olmuştur Alt kısımlarda bulunan ve daha kolay aşınan malzemenin derin bir şekilde oyulması ile yamaç gerilemiş, böylece üsy kısımlarda yer alan şapka ile aşınmadan korunan konik biçimli



gövdeler ortaya çıkmıştır Daha çok Paşabağı civarında bulunan şapkalı peribacaları konik gövdeli olup, tepe kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır Gövde tüf, tüffit ve volkan külünden oluşmuş kayaçtan; şapka kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi oluşturan kaya topluluğuna oranla daha dayanıklıdır Bu peribacasının oluşumu için ilk koşuldur Şapkadaki kayanın direncine bağlı olarak, peribacaları uzun veya kısa ömürlü olmaktadır


Kapadokya Bölgesi'nde erozyonun oluşturduğu peribacası tipleri; şapkalı, konili, mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardır Peribacaları en yoğun şekilde Avanos- Uçhisar-Ürgüp üçgeni arasında kalan vadilerde, Ürgüp Şahinefendi arasındaki bölgede Nevşehir Çat kasabası civarında, Kayseri Soğanlı vadisinde ve Aksaray Selime köyü civarında



bulunmaktadır Peribacalarının dışında vadi yamaçlarında yağmur sularının oluşturduğu ilginç kıvrımlar bölgeye ayrı bir özellik katmaktadır Bazı yamaçlarda görülen renk armonisi lav tabakalarının ısı farkından dolayıdır Bu oluşumlar Uçhisar, Çavuşin, Güllüdere, Göreme, Meskendir, Ortahisar Kızılçukur ve Pancarlı vadilerinde gözlenir

İç Anadolu’nun en çok merak uyandıran yerleşim yerlerinden biri kuşkusuz Kapadokya Uçhisar, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresini kapsayan bu bölge, sanırız en büyük çıkışını ünlü televizyon dizisi Asmalı Konak’la yakalamıştı Hepimiz dizinin konusundan çok bu gizemli bölgeye hayran olmuş, peribacalarını,


muhteşem konaklarını ağzımız açık seyretmiştik Öyle ki diziyle birlikte turizm patlaması yaşanmıştı Bu özel coğrafya tabii ki eskiden beri filmlere, dizilere ilham kaynağı oluyor Volkanik patlamaların, akarsuların ve rüzgarın aşındırması sonucunda ‘peribacası’ denilen ilginç oluşumlar insanlarda merak duygusu uyandırıyor Doğanın heykeltıraşlığı başka hiçbir şeye benzemiyor Doğal oluşum ancak bu kadar göz alıcı olabilir Tabii Kapadokya gezimiz bu kısacık bir sayfaya sığamaz Ama en azından buranın en popüler mekanlarını biraz olsun size anlatabiliriz



Seyirlik gün batımı
Gezi rotamızın ilk durağını oluşturan Uçhisar’daki kale, Kapadokya’nın en yüksek noktası Gün batımında güneşin peribacalarında yarattığı renk oyunları seyirlik şölen sunuyor Sadece bu manzarayı seyretmek için insanın Kapadokya’ya gidesi geliyor Ya Göreme’ye ne demeli? UNESCO Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Kapadokya’nın belki de en hareketli ilçesi Buraya yerli yabancı her yerden turist geliyor Göreme



Açık Hava Müzesi, gerçekten de müze olmayı hak edecek bir görsel şölen yaşatıyor Elmalı, Yılanlı, Karanlık, Çarıklı ve Azize Barbara buranın en önemli kiliseleri olarak ön plana çıkıyor Tabii Kapadokya’nın üstü olduğu kadar bir de altı var Yani şu ünlü yeraltı şehirleri Yeraltı şehirleri bir zamanlar ilk Hıristiyanlar zamanında kullanılıyormuş Düşman saldırısına karşı yapılan bu şehirlerde evler, kiliseler bulunuyor Yer üstündeki her şey yer altına inmiş Göreme’nin 50 km güneyindeki Derinkuyu’daki yer altı şehrini gezmek için yerin tam 7 kat altına iniyoruz



Güzel atlar ülkesi
Yer üstüne çıktığımızda atladığımız gibi arabamıza soluğu Avanos’ta alıyoruz Nam-ı diğer çömlekçiler diyarına Kızılırmak çamurundan hayat bulan çömlekler, aynı zamanda yöreye has bir yemeğe de hayat vermiş: Çömlek kebabı Açlığımızı bu kebapla giderdikten sonra son durağımız Ürgüp’te ise daha çok şapkalı peribacaları bulunuyor Her yerde satılan



Erciyes taşlarından oyularak yapılan peribacası maketleri, kilimler, heybeler, bebekler, yöre halkının marifetini gözler önüne seriyor Tarihçi Heredot’a göre Kapadokya’nın anlamı ‘güzel atlar ülkesi’ymiş Şu an güzel atlar ülkesi olup olmadığını bilmiyoruz ama doğanın torpilini en fazla geçtiği yer tartışmasız burası

Nevşehir'in Coğrafi Konumu

Nevşehir ili; İç Anadolu Bölgesinde, 38 ve 39 derece kuzey enlemleri ile 34 ve 35 derece doğu boylamları arasında yer almaktadır Matematiksel konum olarak, Türkiye'nin ve bulunduğu bölgenin tam ortasında yer almaktadır Derinkuyu ilçesi hariç, ilin tamamı Orta Kızılırmak havzasında yer almaktadır İlin yüzölçümü 5467km 2 dir İl merkezinin rakımı 1150 m dir İl,



Kızılırmak vadisinin güney yamacında kurulmuştur İl alanı, doğudan Kayseri'nin Yeşilhisar, İncesu ve Merkez, kuzeydoğudan Yozgat'ın Boğazlıyan ve Şefaatli, güney, güneybatı ve bastıdan Niğde, Aksaray, Merkez ve Ortaköy ilçesi ile çevrilidir Yüzey şekilleri bakımından ilin doğusunda Hodul dağı ve uzantıları, kuzeyinde Delice ırmak vadileri, güney ve güneybatısında Erdaş dağı ve uzantıları vardır



Nevşehir ili, Göre Çayı vadisinin doğuya bakan yamaçlarında kurulmuştur Kahveci Dağı eteklerine doğru gelişmiştir
Kale ile Göre Çayı vadi tabanı arasında kalan kısımlar; Acıgöl yolu çevresi, Gülşehir ve Nar yolu dolayları, Uçhisar yolu çevresi, Nevşehir'in büyük mahalleleri durumuna gelmiştirNevşehir, İç Anadolu Bölgesinde; Kayseri, Kırşehir, Niğde, Yozgat ve Aksaray illeri ile sınır komşusu bir ildir Kapadokya, Nevşehir ilinin tamamı ile sözü edilen komşu illerin sınırları içine giren bazı yerleşim terlerini de kapsamaktadır


Tarih içerisinde de bu iller birbirlerine bağlı yerleşim yerleri halinde olabilmiş veya bölünerek yeni idari üniteler içerisinde bulunmaktadırRoma İmparatoru Augustus zamanında; Antik dönem yazarlarından Strabon, 17 kitaplık GEOGRAPHİKA adlı kitabında, Kapadokya bölgesinin sınırlarını; güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda Malatya ve kuzeyde Doğu Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş bir bölge olarak belirtir Bugünkü Kapadokya Bölgesi; Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır Daha dar



bir alan olan kayalık Kapadokya ise; Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresinden ibarettirNevşehir il merkezinin komşu illerin merkezlerine olan karayolu uzaklıkları şöyledir: Nevşehir'e karayolu ile en yakın ulaşılabilen iller Aksaray ve Niğde'dir (75 - 77 km ) Komşu iller arasında en uzak mesafede olan il merkezi ise Yozgat'tır ( 204 km

Nevşehir Peri Bacaları



Roma İmparatoru Augustus zamanında Antik Dönemyazarlarından Strabon Kapadokya Bölgesi'nin sınırlarını güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda Malatya ve kuzeyde Doğu Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş bir bölge olarak belirtir Bu günkü Kapadokya Bölgesi Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır Daha dar bir alan olan kayalık Kapadokya Bölgesi ise Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresinden ibarettir

Kaya yapısı:




Kapadokya Bölgesi'ndeki Erciyes, Hasandağı ve Göllüdağ jeolojik devirlerde aktif birer volkandı Bu volkanla birlikte diğer çok sayıdaki volkanların püskürmeleri Üst Miyosen'de ( 10 milyon yıl önce) başlayıp, holosen'e (Günümüze) kadar sürmüştür Neojen gölleri altındaki yanardağlardan çıkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde 100-150m kalınlığında farklı sertlikte tüf tabakasını oluşturmuştur Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit, ignimbirit tüf, lahar, volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik kayaçlar bulunmaktadır Ana volkanlardan püsküren maddelerle şekillenen plato, şiddeti daha az küçük volkanların püskürmeleriyle sürekli değişime uğramıştır Üst Pliosen'den başlayarak başta Kızılırmak olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını aşındırmaları nedeniyle bölge bugünkü halini almıştır

'Peri bacaları nasıl oluştu:'




Vadi yamaçlarından inen sel suşarının ve rüzgarın, tüflerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla "Peribacası" adı verilen ilginç oluşumlar ortaya çıkmıştır Sel sularının dik yamaçlarda kendine yol bulması, sert kayaların çatlamasına ve kopmasına neden olmuştur Alt kısımlarda bulunan ve daha kolay aşınan malzemenin derin bir şekilde oyulması ile yamaç gerilemiş, böylece üsy kısımlarda yer alan şapka ile aşınmadan korunan konik biçimli gövdeler ortaya çıkmıştır Daha çok Paşabağı civarında bulunan şapkalı peribacaları konik gövdeli olup, tepe kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır Gövde tüf, tüffit ve volkan külünden oluşmuş kayaçtan; şapka kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi oluşturan kaya topluluğuna oranla daha dayanıklıdır Bu peribacasının oluşumu için ilk koşuldur Şapkadaki kayanın direncine bağlı olarak, peribacaları uzun veya kısa ömürlü olmaktadır Kapadokya Bölgesi'nde erozyonun oluşturduğu peribacası tipleri; şapkalı, konili, mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardır Peribacaları en yoğun şekilde Avanos- Uçhisar-Ürgüp


üçgeni arasında kalan vadilerde, Ürgüp Şahinefendi arasındaki bölgede Nevşehir Çat kasabası civarında, Kayseri Soğanlı vadisinde ve Aksaray Selime köyü civarında bulunmaktadır Peribacalarının dışında vadi yamaçlarında yağmur sularının oluşturduğu ilginç kıvrımlar bölgeye ayrı bir özellik katmaktadır Bazı yamaçlarda görülen renk armonisi lav tabakalarının ısı farkından dolayıdır Bu oluşumlar Uçhisar, Çavuşin, Güllüdere, Göreme, Meskendir, Ortahisar Kızılçukur ve Pancarlı vadilerinde gözlenir



SUNUM ALMİRA