Nedensiz kısırlıklar

Açıklanamayan infertilite (nedensiz kısırlık), standart infertilite testlerinde hamile kalmanıza engel bir problem bulunmaması ve durumunuza başka hiçbir tıbbi açıklama getirilememesi durumudur İnfertil genelde çiftlerin %10 ile %20’si arasında görülmektedir


Nedensiz kısırlıklar


Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç Dr Cem Demirel ve Dr Deniz Gökalp: “Gerçekte kısırlığın olası onlarca nedeni olabilir Hamileliğin gerçekleşmesi için pek çok basamağın kusursuz işlemesi gerekir” diyorlar ve bize olması gereken aşamaları sıralıyorlar


* Beyninizde yumurta gelişiminizi uyarıcı hormonlarınızın, üretimi ve salgılanması düzgün olmalı


* Yumurta hücreleriniz uygun kalitede ve yeterli kromozom sayısında olmalı


* Yumurtanız, olgun yumurtayı oluşturabilmek için büyümeli


* Beyninizde, nihai (final) yumurta olgunluğunu sağlayan LH hormonu atılımı gerçekleşmeli


* Yumurtayı içinde barındıran “folikül” adı verdiğimiz keseciğiniz çatlayarak, yumurtanızı salıvermeli


* Tüpleriniz salıverilmiş yumurtayı kapabilmeli


* Eşinizden cinsel ilişkiyle gelen sperm hücresi, vajeninizden rahim ağzınıza (serviks) doğru ilerleyip, daha sonra da servikal kanaldan fallop tüplerine kadar yüzerek, yumurta hücrenizi bulabilmeli


* Sperm, yumurtanızın çevresindeki “kümülüs hücreleri” nin arasından, yumurtanın kabuğuna ulaşıp bağlanmalı


* Sperm, bazı kimyasal reaksiyonları tamamlayarak, DNA içeriğini yumurtanıza aktarabilmeli (bu basamağa döllenme diyoruz)


* Döllenmiş yumurtanız, bölünmeye başlamalı


* Döllenme sonrasındaki 3 gün tüp, embryoyu rahim içinize nakletmiş olmalı


* Embryon bölünmeye ve gelişmeye devam ederek “blastokist” evresine ulaşmalı


* Rahim iç zarınız (endometrium) uygun şekilde hazırlanmış olmalı ve embryoyu kabul etmeli


* Embryo rahim iç yüzeyinize tutunarak, implante olmalı


* Tabii ki bu aşamadan sonra da erken embryonik evre ve fetal büyümeye ilişkin pek çok mucizevi olay devam eder


Yukarıdaki basitleştirilmiş haliyle bile oldukça karmaşık ve kusursuz görülen hamilelik zinciri, herhangi bir hata nedeniyle gerçekleşmeyebilir Günümüzde kısırlığın nedenini ortaya koymaya yönelik testler, ne yazık ki tüm bu basamakların düzgün işleyişiyle ilgili bilgi verememektedir Bu yüzden, tanısı konulamayan birçok kısırlığın nedeni, tanı yöntemlerindeki yetersizliktir


Nedensiz kasırlık tanısı


Çocuk sahibi olamama nedeniyle doktorunuza başvurduğunuzda, sorununuzu bulmak için bir dizi muayene ve teste maruz kalırsınız Temel amaç, yumurtlamanızın olup, olmadığının belirlenmesi, fallop tüplerinizin açıklığının değerlendirilmesi ve eşinizin semen analizi yeterliliğini araştırmaktır


Kadına yönelik testler


• Detaylı fizik ve pelvik muayeneniz yapılır


• Tüp açıklığınızı değerlendirmek için Histerosalpingografi (HSG) denilen filminiz çekilir


• Gerekirse histerosonografi (rahim içi polip veya submüköz myomdan şüphelenildiğinde) yapılır


• Yumurtalık rezervinizi değerlendirmek için adet kanamanızın 2 veya 3 günü kanınızdaki estradiol ve FSH hormonları düzeyine bakılır (bazen TSH ve prolaktin de eklenebilir)


• Yumurtlamanızla ilgili serum progesteron hormonu ölçümü (beklenen adet kanamanızdan 1 hafta önce yapılmalı), ultrasonografiyle folikül (yumurtlama) takibiniz yapılır Nadir olarak vücut bazal sıcaklık ölçümünüz ve endometrial biyopsiniz (luteal faz eksikliğinden şüphelenilirse) yapılır


• “Histereskopi” dediğimiz optik sistemle, rahim içi boşluğunuzun ve zarınızın incelenir (her olguda değil)


• “Laparaskopi” dediğimiz, yine göbekten küçük bir delikten opik sistemle girilerek, karın içinizin ve pelvik organlarınızın (rahim, tüpler ve yumurtalıklar) incelenebilir Laparaskopi, standart bir kısırlık araştırma testi olmayıp, özellikle “endometriozis” hastalığından veya pelvis içi yapışıklıkların olmasından şüphelenilen vakalarda yapılır


Erkeğe yönelik testleri


• 2–5 günlük cinsel perhizi takiben yapılan spermiogram (semen analizi); spermiogram parametreleri farklı zamanlarda değişkenlik gösterebildiğinden, test anormalse mutlaka ikinci kez tekrarlanarak, değerlendirilmedir


• Semen analizinde hiç sperm izlenmeyen veya çok az sayıda sperm bulunan olgularda, serumda FSH, LH, prolaktin ve testosteron hormonlarına bakılmalıdır


Tanı konması


Doktorunuz gözetiminde, eşinize yapılan muayene ve testlerin uygun gördüğü şekilde tamamlanması sonra eğer ki aşağıdaki sonuçlara ulaşılırsa, nedensiz kısırlığınızın olduğu kanısına varılır


• Yumurtlama fonksiyonunuz normalse

• Falop tüpleriniz açıksa

• Eşinizin sperm sayı ve hareketliliği iyiyse

• Endometriozis hastalığınız yoksa

• Pelvik yapışıklığınız yoksa


Nedensiz kısırlık tedavisi


Açıklanamayan infertilite tanınız konmuş ise, tanı koyulduktan sonraki 3 yıl içinde %40–80 oranında kendiliğinizden hamile kalma şansınız vardır, fakat gene de bebeksiz geçirdiğiniz süre nedeniyle sıkıntılı ve sabırsız olabilirlisiniz Özellikle de yaşınız 30’un üzerindeyse, zaman geçtikçe hamilelik şansınızda azalır


Tüm tetkikleriniz tamamlandıktan sonra doktorunuzla en optimal tedavi şekline karar vermelisiniz


Bekle ve gör (ekspektan tedavi)


Yaşınıza ve bebek sahibi olabilmek için harcadığınız zaman dilimine göre karar verilir


Süperovülasyon ve intrauterin inseminasyon (aşılama)


Açıklanamayan kısırlık olgularında en çok tercih edilen tedavi şeklidir Süperovülasyon, yumurtlamanızın ilaçlarla (klomifen sitrat gibi) veya enjekte edilebilen gonadotropin iğneleriyle sağlanmasıdır


Tüp Bebek (mikroenjeksiyon) tedavisi


Bu aşamaya daha basit ve ekonomik tedavi yöntemleriyle hamilelik sağlayamadığınızda tercih etmelisiniz, çünkü daha pahalı, kullanılan gonadotropin iğnelerinin olası yan etkileri yüzünden daha riskli ve tüp bebek işlemleri nedeniyle daha invazif bir tedavi şeklidir Yalnız şunuda bilmelisiniz ki, tüp bebek tedavisinde, yüksek başarı şansı sağlayabilirsiniz