Kalitenin Tarihsel Gelişimi

Kalitenin günümüze kadar değişik tanımları yapıla gelmiştir Geçmiş dönemlerde kalite ile ürünün sağlamlığı, uzun ömürlü olması eşanlamda değerlendirilmiştir Yapılan bir eşyanın ya da aletin sağlamlığı onun kalitesi olarak değerlendirilmesini sağlamıştır Sanayi devrimi ile birlikte ürünlerde ölçülere uyum, bir başka ifadeyle, standart kavramı gündeme gelmiştir Ürünlerin standartlara uygun olarak yapılması sonrasında ise, ürünün belirlenen standartlara uygunluğu, kusursuz kalite olarak kabul edilmiştir


Kalite tanımları uzunca bir süre ürün temelinde devam etmiştir Juran kaliteyi ürünün kullanıma uygunluğu (fitness for use) olarak tanımlamaktadır Taguchi'nin kaliteye bakış açısı ise daha farklıdır Tamını ise "ürün kalitesinin belirlenen hedef değerinden sapmasının toplumda yarattığı kayıp" şeklindedir


Tanımların daha çok ürün ağırlıklı olarak yapıldığı görülmektedir Diğer yandan belirli gereksinimlerin karşılanması, işlerin gerçekleştirilebilmesi için yapılan hizmetlerde de kalite beklenmektedir Hizmeti de kapsayan ve uluslar arası düzeyde kabul gören kalite tanımları aşağıda verilmiştir
Kalite, bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılayabilme kabiliyetine dayanan özellikler toplamıdır(TS-ISO 9005)
Kalite, bir mal yada hizmetin belirli bir gereksinimi karşılayabilme yeteneklerini ortaya koyan karakteristiklerin tümüdür(American Society for Quality Control - ASQC)
Kalite, belirli bir malın yada hizmetin tüketicinin isteklerine uygunluk derecesidir (EOQC)

Kalitenin Tarihsel Gelişimi
İnsanoğlunun kalite konusuna verdiği önem tarihin çok eski çağlarına kadar izlenebilmektedir Eski Mısır, Roma ve Yunan uygarlıklarından günümüze kadar gelen eserler yapımlarında kullanılan bilgiler, getirilen standartlar bugünkü kalitenin dolaylı olarak da olsa temellerini oluşturduğu kabul edilmektedirHammurabi Kanunları arasında da inşaat ustalarına yönelik standartlar vardır Ticaret ahlakına yönelik Osmanlı İmparatorluğu döneminde çıkarılan kanunlarda değişik standartlar tanımlanmaktadır


Teknolojinin gelişmesi ve karmaşık hale gelmesi sonucunda üretim süreçleri ve bunların çıktıları olan mal veya hizmetlerde karmaşık bir nitelik kazanmıştır Kalitenin bir kavram olarak ortaya çıkması 19 yüzyıla rastlar Ancak bu dönemden sonra üreticiler kalite bilinci ile ürünlerine kendi markalarını vurmaktan gurur duymaya başlamıştır
Kalitenin tarihsel gelişimi dört adımda incelenebilir


1 Muayene: Sanayi devriminin başlangıcından 1920'lere kadar olan zaman aralığında, işletmelerde üretilen ürünlerin kontrolü ve bunların hatalarını tespit etme görevi işçilere verilmiş ve bir "muayeneci-inspektör" grubu ortaya çıkmıştır Burada amaç tüketiciye hatalı ürün gitmesini önlemekti Bu yaklaşım tüketiciyi korumuş ancak üreticilerde sıkıntı yaratmıştır Çünkü bu çalışmalar işletmenin kalitesini arttırmamış, muayene edilerek hatalı ürünlerin ortaya çıkması işletmelerin maliyetlerini arttırmıştır Günümüzde "Hata Bulma Yaklaşımı" adı verilen bu yöntemde tüm muayene işlemleri ürün üretildikten sonra yapılmakta ve bünyesinde bir çok olumsuzluğu taşımaktadır


2 Kalite Kontrol: Teknolojik gelişmeler ve ölçek büyümesi, muayenecilerin yetersiz kalması işletmeleri yeni arayışlara itmiştir 1920'li yıllara rastlayan bu dönemde, muayene işlemi son kontrolden ara kontrollere ve giriş kontrolüne doğru genişletilmiştir Bu yapı kalite kontrol çalışmalarını işletmede bağımsız bir bölüm tarafından üstlenilmesini zorunlu kılmıştır Bu aşamada istatistik bilimi kalite kontrolünde geniş olarak kullanılmaya başlanmıştır Bu dönem istatistiksel kalite kontrol olarak da adlandırılmaktadır Kabul örneklemesi için yapılan çalışmalar bu döneme rastlamaktadır II Dünya Savaşı yılları istatistiğin kalite kontrolünde yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır Bu dönemde standartlar geliştirilmeye başlanmış ve tüketiciyi koruma yolunda ilk adımlar atılmıştır


3 Kalite Güvence: II Dünya Savaşı yıllarında geliştirilen istatistiksel teknikler yardımıyla kabul örneklemesi için bugün kullanılan en yaygın sistem olan MIL-STD 105 D nin temeli atılmıştır Bir taraftan da gelen partileri kabul veya ret etmeninde en iyi sistem olmadığı inancı gelişmeye başlamıştır Zira savaşta olan bir ordunun, dışarıdan sağlanan hayati bir takım ihtiyaçları için gelen bir malzeme partisinin ret edilmesinin yaratacağı sıkıntı açıktır Bu nedenle asıl önemli olan gelen partilerin hepsinin kabul edilebilir nitelikte olmasıdır Kalite güvence sistemlerinin temeli kabul edilen MIL-Q-9858 in oluşturulmasına rastlamaktadır
1960-1980 yılları arasında kalite imalatla bütünleşmiş, istatistiksel kontrol başlamış, üretim esnasında kontrol benimsenmiştir


4 Toplam Kalite: II Dünya Savaşı sonrası üretim süreçlerinin karmaşık yapı kazanması, keskin rekabet koşulları ve tüketicilerin baskısı gibi nedenler, kalite kontrol uygulamalarına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır Bunun sonucu olarak "Toplam Kalite Kontrolü" anlayışı hayata geçmeye başlamıştır Bu aşamadan, günümüzün kalite anlayışı olan "Toplam Kalite Yönetimi" olgunlaşarak ortaya çıkmıştır Feingenbaum un öncüsü olduğu TKK anlayışı (1961), kalite kontrolün sadece üretim ile ilgili birimlerin değil tüm işletmeyi ilgilendiren bir kavramdır Bu anlayış kalitenin yaratılması, yaşatılması ve geliştirilmesinden tüm işletme birimlerinin derece derece sorumlu olmalarını gerektirmektedir Bu yaklaşım ancak 1970'li yıllarda ki rekabet ortamının etkileriyle uygulanılmaya başlanılmıştır

Kaynak : AÜ SHYO Kalite Güvence Sis Ders Notu