Eski Kültürlerde Rüya

Rüya yorumları konusunun işlendiği görülen eski metinlerden biri Asurbanipal Ninova’sının büyük kütüphanesine aittir Bu eser sonradan Arapça’ya çevrilmiştir


Eski Yunan mitolojisinde Hypnos’un (uyku) ve Nyx’un (gece) oğlu Morfeus “düş”leri ifade eder; kendisine uçma ve aynı anda her yerde olabilme olanağını sağlayan kanatlarını hızla, fakat sessizce çırparken temsil edilir Uykudaki insanları bir haşhaş çiçeğiyle okşayarak onların rüya görmesini sağlar Ölümlülere sırları açıklama üzere gönderilir Morfeus uykuda ifşa olan “biçim”i ifade eder, çünkü arzu ettiği biçmi alabilen bir varlıktır Geceleyin bir tür yolcu sayılabilecek uykudaki kişi yeraltı âlemindeki nehirlerden Styx’in veya Mnemosyne nehrinin (hatırlamayı sağlayan) ya da Lethe nehrinin (unutmaya neden olan) sularından içebilir ve Hypnos bıraktığında kişi uyanır Bir başka eski Yunan geleneğine göre rüya ilahı Oneiros’tur, günümüze diğeri kadar ünlü olarak gelmemişse de, adı, “rüya” anlamına geldiğinden, rüya terminolojisinde (oneiromansi, oneiroloji vs) sıkça kullanılmıştır


Eski Yunan kültüründe rüya ile ilgilenmiş ünlü isimlerden biri tıbbın babası olarak anılan İyonyalıHipokrat’tır (d MÖ 460 - ö MÖ 377) “Uyku hali vasıtasıyla insan vücudundaki hastalıkları önceden bilme” ya da “Hipokrat’ın Sağlıkbilgisi Kitabı” adlı çalışması bazı rüyaların çeşitli hastalıklar ile ilgili olabileceği düşüncesi üzerine kuruludur Hipokrat’a göre rüyalar kişinin sağlık durumunu önceden haber verici nitelikte olabilmekteydiler Hipokrat ayrıca “rüya anahtarları”denilen sembolik kalıplarla kodlanmış olduğu düşünülen rüyalardaki verilerin “haberci” değerleriyle ilgili rüya yorumları üzerinde çalışmıştır Rüyalar hakkındaki bir başka çalışma Aristo’nun “Rüyalar” adlı kitabıdır Antik çağda rüyaların yorumlanması konusunda en tanınmış isimlerden biri oniromansi uzmanı Efes’li Artemidorus’tur






Honorius ve Arcadius döneminde (395–423) yaşayıp, eserler vermiş olan Romalı dilbilgisi uzmanı ve neoplatonist filozof Ambrosius Theodosius Macrobius çalışmasında rüyaları şöyle sınıflandırmıştır:

• İnsomnium: Korku, kaygı gişbi manevi hallerle ilgili veya yemek, içmek yoluyla vücuda alınan maddelerden kaynaklanan rüyalar
• Visum ya da phantasma : Yarı-uyku rüyaları
• Oraculum: Kehanete ilişkin rüyalar
• Visio: İlahî kaynaklı peygamberane rüyalar
• Somnium: Bilmecemsi rüyalar

Papalığın 590’da rüyaları ilahî ve şeytani olarak ayırt etmesinden sonra oniromansiLiber de spiritu et anima) adlı eser bir dönüm noktası olmuştur Bu eserde rüyalar Macrobius’un sınıflandırmasına benzer şekilde şöyle sınıflandırılmıştı:

• İnsomnium : Hiçbir yararı olmayan alelade rüya
• Phantasma: Uykunun ilk evresinde ya da uyku-uyanıklık arasında görülen hayali görüntüler ve kabuslar
• Oraculum: Tanrı tarafından vazifelilere gönderilen rüya
• Visio: Açık peygamberane rüya
• Somnium : Yorum gerektiren rüya