Ergenlik ne zaman başlar,ergenlik belirtileri,ergenlik belirtisi

Ergenliğın başlangıcını hangi faktörler etkiler?


Ergenlik kızlarda erkeklerden 1,5-2 yıl erken başlar Başlangıcı etkileyen faktörler başlıca genetik (%50-75), beslenme, yaşanılan iklim ve aktivitedir Bu faktörlerin etkisi ile kemik yaşı kızlarda 10, erkeklerde 11 yaşa ulaşırsa ve yeterli kiloya sahipse beynin hipotalamus bölgesine sinyaller gider Oradan hipofize, hipofizden de gonadlara (yumurtalık ve testis) uyarı gider Kurulan bu uyarı bağlantısına H-H-G aksı denir H-H-G aksı anne karnında aktiftir, doğumdan sonra bir süre daha aktif kalır Kız bebeklerdeki geçici meme büyümesinin nedeni budur Çocukluk döneminde baskılı olan aks ergenlik yaşında tekrar aktifleşerek ergenliği başlatırBu dönemde meydana gelen genital ve koltuk altı kıllanması, cilt yağlanması,akne, ter kokusu ise adrenal bezin androjen hormon yapımını artırması sonucu oluşur


Kızlarda ergenlik belirtileri


Kızlarda ilk ergenlik bulgusu meme bölgesindeki pembe bögenin altında nohut büyüklüğündeki ağrılı şişlik şeklinde kendini belli eden meme büyümesidir (telarş) Bundan 3-6 ay sonra genital bögede tüylenme başlar(pubarş), büyüme hızlanır Yaklaşık bir yıl sonra en hızlı büyüme, iki yıl sonra ilk adet kanaması (menarş) olur Toplamda 2-3 yılda erişkin boya ulaşılır ve ovulasyon (yumurtlama) başar


Erkeklerde ergenlik belirtileri


Erkeklerde ilk ergenlik bulgusu testislerin büyümesidir 6 ay kadar sonra genital tüylenme başlar Yaklaşık iki yıl sonra seste çatlama , hızlı uzama, sonraki yıllarda sakal çıkmaya ve erişkin vücut yapısı şekillenmeye başlar Toplamda 4-5 yılda ergenlik gelişimi tamamlanır ve spermatogenez başlayarak fertilite kazanılır


Çocukların boyları nasıl değişir?


Ergenlik başladığı zaman çocuklar erişkin boylarının %80-85?ine ulaşmış durumdadırlar Kız çocukları menarş olduklarında erişkin boylarının yaklaşık %97?sini kazanmışlardır Ergenlik süresince toplam olarak kızlar 16-25cm, erkekler ise 20-28 cm uzarlar, epifiz denilen uzama plağının kapanması ile son boya ulaşılmış olur


Gerçek erken ergenlik nedir?


Normal ergenlik başlama yaşı kızlarda 9-11 (8-13) yaş, erkeklerde 10-12 (9-14) yaştır Kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce başlayan ergenliğe erken ergenlik denir Erken ergenlik normal ergenlik yollarını takip ederek (H-H-G aksının aktivitesi) gelişiyorsa santral ya da gerçek erken ergenlik denir Gerçek erken ergenliği olan kızların büyük kısmında neden saptanamaz (idiopatik), erkek çocukların büyük kısmında, kızların da az bir kısmında hipotalamus ya da hipofizi etkileyen beyinle ilgili bir sorun söz konusudur Örneğin tümör,enfeksiyon,travma, doğuştan yapı bozukluğu Bazen H-H-G aksı aktifleşmediği halde başka nedenlerle gonadların aktifleştiği hastalıklar veya prematür telarş ya da prematür pubarş denilen, ilerlemeyen masum ergenlik bulguları görülebilir Tedavi yaklaşımları farklı olduğu için ayıcı tanılarının yapılması gerekir


Amerikan Hastanesi Pediatrik Endokrinoloji Uzmanı Dr Nihal Memioğlu