Kanamalar ve şok İlk yardım,Kanama ve şokda İlkyardım nasıl olmalıdır Kanama nedir?

Kanamalar ve şok İlk yardım,Kanama ve şokda İlkyardım nasıl olmalıdır


Kanama nedir?

Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına ) doğru akmasıdır

Kanamanın ciddiyeti ;

Kanamanın hızına,

Vücutta kanın aktığı bölgeye,

Kanama miktarına,

Kişinin fiziksel durumu ve yaşına bağlıdır


Kanama Çeşitleri


Dış

İç

Doğal deliklerden olan kanamalar

Atar damar (arter)

Toplar damar (ven)

Kılcal damar kanamaları (capiller)


Kaç çeşit kanama vardır?


Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur

İç kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez (zaman içinde kanama ile ilgili belirtiler (yan/doğrudan) görülebilir )

Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır


Kanama atardamar, toplardamar yada kılcal damar kanaması olabilir


Atardamar kanamaları; kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir


Toplardamar kanamaları; koyu renkli ve sızıntı şeklindedir


Kılcal damar kanaması; küçük kabarcıklar şeklindedir


Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?


Dış kanamalarda ilkyardım:


Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC),

Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi A(Airway)

Solunumun değerlendirilmesi B(Breath) (Bak, Dinle, Hisset)

Dolaşımın değerlendirilmesi C(Circulation)

Tıbbi yardım istenir (112),

Yara yada kanama değerlendirilir,

Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,

Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basınç arttırılır,

Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,

Kanayan bölge yukarı kaldırılır,


Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır,


Vücutta baskı uygulanacak noktalar nerelerdir?


Atardamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur Bu nedenle, kısa zamanda çok kan kaybedilir

Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır


BASKI NOKTALARI


Boyun:Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri

KöGoogle Page Rankingücük kemiği üzeri: Kol atardamarı baskı yeri

Koltukaltı: Kol atardamarı baskı yeri

Kolun üst bölümü: Kol atardamarı baskı yeri

Kasık: Bacak atardamarı baskı yeri

Uyluk: Bacak atardamarı baskı yeri


Tüm kanamaların yaklaşık %95′i sadece direkt baskı uygulaması ile durdurulabilir


Dış kanamalarda ilkyardım:


Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır,

Şok pozisyonu verilir,

Sık aralıklarla (2-3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,


Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/ yaralının üstü örtülür,

Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,

Hızla sevk edilmesi sağlanır


İç kanamalarda ilkyardım:


İç kanamalar, şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir

H/Y?da günler, haftalarca belirti vermeden sürebileceği gibi, çok kısa sürede şok belirtileri meydana gelecek şekilde de olabilir

H/Y?nın bilinci ve ABC?si değerlendirilir,

Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi A (Airway)

Solunumun değerlendirilmesi B (Breath) (Bak, Dinle, Hisset)

Dolaşımın değerlendirilmesi C (Circulation

Şok belirtileri varsa;

Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,

Şok belirtileri varsa;

Tıbbi yardım istenir (112)

Asla yiyecek ve içecek verilmez

Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa)

Şok belirtileri varsa;

Yaşamsal bulguları incelenir,

Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır


Doğal deliklerden çıkan kanamalarda ilkyardım:


Kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır

Bu tür kanamalarda H/Y kanama örnekleri ile birlikte uzman bir doktora sevk edilir


Burun kanaması:

H/Y sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

Oturtulur,

Başı hafifçe öne eğilir,

Burun kanatları 5 dk süre ile sıkılır,

Uzman bir doktora gitmesi sağlanır


Kulak kanaması:

H/Y sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,

Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,

Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır,


ŞOK- Şok nedir?


Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir


Kaç çeşit şok vardır?


Nedenlerine göre 4 çeşit şok vardır:

Kardiojenik şok, kalp kökenlidir

Hipovolemik şok, damardaki sıvının azalması sonucu oluşur

Toksik şok, yabancı maddelere bağlı gelişir

Anaflaktik şok, arı ve böcek sokmaları sonucu allerjik nedenlerle oluşur


Şok belirtileri nelerdir?


Kan basıncında düşme

Hızlı ve zayıf nabız

Hızlı ve yüzeyel solunum

Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik

Endişe, huzursuzluk

Baş dönmesi,

Dudak çevresinde solukluk ya da morarma

Susuzluk hissi

Bilinç seviyesinde azalma


Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?


Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,

Hava yolunun açıklığı sağlanır,

Hasta/yaralının mümkün olduğunca temiz hava soluması sağlanır,

Varsa kanama hemen durdurulur,

Şok pozisyonu verilir,

H/Y sıcak tutulur,

Hareket ettirilmez,

Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112),

Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlanır


Şok pozisyonu nasıl verilir?

Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,

Hasta/yaralının bacakları 30 cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların altına destek konulur ( Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vBulletin ),

Üzeri örtülerek ısıtılır,


ŞOK POZİSYONU

Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,

Belli aralıklarla (2-3 dakikada bir) bir yaşam bulguları değerlendirilir


Bandaj Uygulamaları

Üçgen Bandaj

Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir

Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur


Elde üçgen bandaj uygulama

Parmaklar, üçgenin tepesine gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleştirilir

Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır

Elin sırtında, üçgenin alt uçları karşı karşıya getirilir, tepe ucu altında kalacak şekilde çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir


Ayağa üçgen bandaj uygulama:

Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir

Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru getirilir

İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir


Dize üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı dizin 3-4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir

Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir


Göğüse üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir

Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır


Kalçaya üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır


Turnike

Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?

Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa (kanamayı durdurmak ve daha sonra da diğer yaralılarla ilgilenebilmek için),

Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa,

Uzuv kopması varsa,

Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa,


TURNİKE UYGULAMASI


Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır,

Önkol ve bacağa el ve ayağın

beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz

Uzuv kopması durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir

Turnike uygulaması kanamanın durdurulamadığı durumlarda başvurulacak en son uygulamadır

Ancak eskisi kadar sık uygulanmamaktadır

Uzun süreli turnike uygulanması sonucu doku hasarı meydana gelebilir ya da uzvun tamamen kaybına neden olunabilir


Turnike uygulamasında dikkat edilmesi gerekenler


Baskı noktasına bir elle baskı uygulamaya devam edilir

Diğer ele geniş, kuvvetli ve esnemeyen materyal alınır

Şerit yarı uzunluğundan katlanır, uzuv etrafına sarılır

Bir ucu halkadan geçirilip çekilir ve iki ucu bir araya getirilir

Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8-10 cm olmalıdır

Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalıdır

Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir

Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla sıkılmaz

Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez

Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine asılmalıdır

Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-20 dakikada bir turnike gevşetilmelidir


El ve ayak kopmaları;

Uzuv kopmaları, atardamar yaralanmaları nedeniyle ölüme yol açmaktadır

Hasta/yaralı sırt üstü yatırılırBacakları 30 cm kadar yükseltilir

Kanamayı durdurmak için kanayan yere veya baskı noktalarına bası uygulanırBu önlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulanır

Turnike uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve deri bütünlüğünün bozulmamış olduğu bölgeye uygulanır

Turnike uygulandıktan sonra sıkılaştırılarak uzuvdaki kanama kontrol edilir

Kopmuş uzuv parçası, su geçirmeyen bir plastik torbaya konur

Daha sonra kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir torbaya yada kovaya konulur

Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması sağlanmış olur

Tıbbi birimler haberdar edilir (112)

Torbanın üzerine kopan uzuv parçasının sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaralı ile aynı araca konarak en geç 6 saat içerisinde sağlık kuruşuna sevki sağlanır