Soba Zehirlenmesinde İlk Yardım

Soba Zehirlenmesinde İlk Yardım



Soba Zehirlenmesinde İlk Yardım nasıl yapılır

sobadan zehirlenene ilk yardım

Soba zehirlenmesi


Karbon monoksit (CO); renksiz, tatsız, kokusuz, tahriş edici özelliği olmayan bir gazdır Havadan hafif olduğundan genellikle odaların üst (tavan) kısmında toplanır Yanıcı bir gazdır Havadaki oranı % 12-75 olduğunda patlayabilir Karbon monoksit organik yakıtların tam yanmaması ile ortaya çıkar Eğer ortamda yanmayı sağlayacak oksijen yoksa, üretimi daha fazla artar


Önem sırasına göre karbon monoksit kaynakları şunlardır:


? Otomobil ekzos gazları


? Sobalardan sızan gazlar


? Doğalgaz / LPG?li şofben ve kombilerden sızmalar


? Sigara dumanı


? Bacasız ısıtıcılar (Gazlı Japon sobaları, LPG tüplü ısıtıcılar)


Karbon monoksit solunduğu zaman zehirlidir Gazın renksiz ve kokusuz olması duyu organlarıyla fark edilmesini olanaksız kılmaktadır Kaza sonucu veya intihar amaçlı zehirlenmeye neden olur Zehirlenme olgularının yaklaşık %63′ü soba, %30′u şofben, %7?si doğalgaz nedeniyle olur


Kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) içinde hemoglobin denilen bir protein bulunur Hemoglobin dokulara oksijen taşır Hemoglobinin karbon monokside ilgisi, oksijene olan ilgisinden 200-300 kat fazladır Bu yüzden karbon monoksit varlığında, hemoglobine, oksijen yerine karbon monoksit bağlanır ve karboksihemoglobin bileşiği meydana gelir Beyin, kalp ve diğer yaşamsal organlara oksijen taşınamaz Karbonmonoksit zehirlenmesi yanmanın olduğu her ortamda meydana gelebilir Özellikle de yanma işleminin hızla geliştiği ya da yetersiz oksijen bulunan ortamda yanma olduğu takdirde karbonmonoksit meydana gelme olasılığı artar Demir çelik endüstrileri, dökümhaneler karbonmonoksit zehirlenmesi bakımından riskli olan başlıca işlerdir

Belirti ve bulgular:


Karbon monoksit zehirlenmesine bağlı şikayetler çok çeşitlidir


Hastanın şikayet ve bulguları, karboksihemoglobin düzeyi ile kabaca ilişkilidir Karboksihemoglobin düzeyi kadar, hastanın önceden sahip olduğu hastalıklar da önemlidir Yaşlılar, gebeler, çocuklar, kansızlık, kalp ve akciğer hastalığı olanlar özellikle risk altındadır Bu grup hastalarda daha düşük karboksihemoglobin düzeylerinde bile ciddi sorunlar görülebilir Normalde kanda %05-3 oranında karboksihemoglobin bulunur Sigara içenlerde bu oran %12′ye kadar çıkar, zehirlenme riski artar


Hafif zehirlenmelerde uyku hali, yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı gibi şikayetler görülür Daha ağır zehirlenmelerde baş ağrısı şiddetlenir Muhakeme bozukluğu, görme bozukluğu, hızlı nabız, hızlı solunum, kan basıncı düşmesi, nöbetler ve bayılma ortaya çıkabilir Son aşamada solunum yetmezliği ve hızla gelişen ölümcül koma hali görülür


Düşük yoğunlukta defalarca maruz kalınmışsa (kronik zehirlenme) baş ağrısı, karın ağrısı, göğüs ağrısı, ishal, çarpıntı, güçsüzlük, uyuşukluk, düşünme güçlüğü ve görme bozukluğu şikayetleri oluşabilir Karbon monoksit zehirlenmelerinde klasik olarak tanımlanan deride vişne kırmızısı renk değişikliği seyrek görülür

Tanı:


Risk altındaki meslek gruplarında çalışanlarda (kazan dairesinde, ambarlarda, petrol rafinelerinde, kağıt ve çelik üretiminde çalışanlarda, paralı geçiş yollarındaki köGoogle Page Rankingü ve turnike görevlilerinde, taksi şoförleri, polis memurları, madenciler, itfaiyeciler ve kaynakçılarda) ve duman soluma öyküsü olanlarda özellikle kış aylarında nezle benzeri şikayetler varsa, karbon monoksit zehirlenmesinden şüphelenilmelidir


Bakılan karboksihemoglobin düzeyi; hastanın belirti ve bulguları, yaşı, mevcut hastalıkları, maruz kalma sonrası geçen zaman ve solunan oksijen miktarı hesaba katılarak değerlendirilmelidir Göğüs ağrısı olanlarda EKG (elektrokardiyografi) ve kar-diyak enzim (kalp kası yıkılması sonucunda kana karışan maddeler) bakılması, özellikle duman soluyanlar için akciğer grafisi çekilmesi gerekebilir Bazen de ayırıcı tanı (diğer hastalıklardan ayırabilmek) için, bilgisayarları tomografi ve manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır


Tedavi:


Kurtarıcı; önce kendi güvenliğini sağlayarak, zehirlendiği düşünülen kişiyi hemen ortamdan uzaklaştırıp, temiz havaya çıkarmalıdır

112 Acil Ambulans Servisi aranmalıdır


Solunumu olmayan nabzı alınamayan hastalarda temel yaşam desteği başlatılmalıdır Dokulardaki oksijensizliği gidermek ve kandaki karbon monoksidi temizlemek için bütün hastalara %100 oksijen verilmelidir


Oksijen burundan kanülle, maske ile veya gerekli durumlarda, soluk borusuna bir tüp yerleştirilerek, bu tüp içinden akciğerlere verilebilir Bayılma, nöbet gibi nörolojik bulguları olan, koma gelişen, kalp krizi geçiren, karboksihemoglobin düzeyi çok yüksek olan hastalara ve karboksihemoglobin düzeyi %15 üzerinde olan hamilelere hiperbarik oksijen (yüksek basınçlı oksijen) verilir


Hiperbarik oksijen tedavisi; bir basınç odasında, içinde bulunduğumuz atmosferik basıncın 2-3 katı bir basınç altında, direkt, maske ya da tüp ile, hastaya aralıklı olarak %100 oksijen solutulmasıdır Genellikle 45 dakika sürer, gerektiğinde tekrarlanabilir


Son yapılan araştırmalar, sadece %100 oksijen solutulmasının da yeterli olduğunu göstermektedir Bu nedenle, basınçlı oksijen verme olanağının olmadığı yerlerde, sadece yüksek konsantrasyonlarda oksijen vermek bile hastayı kurtarabilir

Seyir:


Hastanın yaşına, önceki hastalıklarına, karbon monoksite maruz kalma süresine ve miktarına, karboksihemoglobin düzeylerine bağlı olarak tamamen iyileşme görülebildiği gibi, solunum yetmezliği ve ölümle de sonuçlanabilir Bazı hastalarda iyileşme sonrasında uyku, bellek bozuklukları, konuşma bozukluğu, kalp kasında hasar görülebilir

Korunma:


* Sigara içenler, sigarayı bırakmalıdır

* Trafikteki taşıt sayısı azaltılmalı, bunun için toplu taşımacılık teşvik edilmelidir

* Kapalı garajda çalışan arabaların içinde ve yakınında durulmamalıdır

* Ağır trafikte, özellikle de tünellerde araba camları kapalı tutulmalıdır

* Havalanması kötü yerlerde petrol ürünleri ile çalışan cihazların kullanımı engellenmelidir Ev içinde gaz sobaları ve ısıtıcıların kullanımından kaçınılmalı, kömür yakılmamalıdır Kullanmak zorunluysa TSE onaylı sobalar uygun biçimde kurulmalı ve yakılmak, sobanın hava duman kapakları kapatılmamalı, lodoslu havalarda soba yakılmamalı, baca temizliği düzenli yapılmalı, şofben kullanılıyorsa baca bağlantılı olmalıdır

* Karbon monoksit zehirlenmesi açısından riskli iş kollarında çalışanlar eğitilmeli ve bu iş yerlerine mümkünse karbon monoksit dedektörleri yerleştirilmelidir