Hasta, Yaralı ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi Hasta ve Yaralı İlk Yardım Hasta/Yara

Hasta, Yaralı ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi

Hasta ve Yaralı İlk Yardım

Hasta/Yaralının ve Olay Yeri İlk Yardım


İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?


Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:


Kemikler

Eklemler

Kaslar


Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:


Kalp

Kan damarları

Kan


Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:


Beyin

Beyincik

Omurilik

Omurilik soğanı


Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar Solunum sistemi şu organlardan oluşur:


Solunum yolları

Akciğerler


Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:


İdrar borusu

İdrar kesesi

İdrar kanalları

Böbrekler


Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:


Dil ve dişler

Yemek borusu

Mide

Safra kesesi

Pankreas

Bağırsaklar


Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir?


Şah damarı (adem elmasının her iki yanında)

Ön-kol damarı (Bileğin iç yüzü, baş parmağın üst hizası)

Bacak damarı (Ayak sırtının merkezinde)

Kol damarı (Kolun iç yüzü, dirseğin üstü)


Hasta/yaralıların dolaşımını değerlendirirken, çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından nabız alınır


Hasta/yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?


Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek

İlkyardım önceliklerini belirlemek

Yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek

Güvenli bir müdahale sağlamak


Hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir?


Hasta/yaralıya sözlü uyaran yada hafifçe omzuna dokunarak ?iyi misiniz?? diye sorularak bilinç durumu değerlendirmesi yapılır Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:


A Havayolu açıklığının değerlendirilmesi:


Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir


Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır


Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi önce göz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır


Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır


B Solunumun değerlendirilmesi:


İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye süre ile değerlendirir


Solunum hareketini gözler

Solunum sesini dinler

Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır

Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır


C Dolaşımın değerlendirilmesi:


Dolaşımın değerlendirilmesi için ilkyardımcı çocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından 3 parmakla 5 saniye süre ile nabız almaya çalışılır Bu süre içinde nabız alınmıyorsa derhal dış kalp masajına başlanır

İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir


Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?


İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :


Görüşerek bilgi edinme:


Kendini tanıtır,

Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,

Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,

Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,

Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir


Baştan aşağı kontrol yapılır:


Bilinç düzeyi, anlama, algılama

Solunum sayısı, ritmi, derinliği

Nabız sayısı, ritmi, şiddeti

Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi


Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir


Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir


Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir


Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır


Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir

İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir


Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?


Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,

Olay yerindeki hasta/yaralı sayısını ve türlerini belirlemek

Olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanır


Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?


Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:


Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG?li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır

Olay yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır

Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır

Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir

Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır

Ortam havalandırılmalıdır

Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir

Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır

Hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir

Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir

Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır

Hasta/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir

Tıbbi yardım istenmelidir (112)

Hasta/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olmalıdır

Hasta/yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir

Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir

Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır