Abdül Fettah Rauf Kimdir-Abdül Fettah Rauf Hayatı-Abdül Fettah Rauf Biyografisi

Abdül Fettah Rauf

Abdül Fettah Rauf 1910-1963

HAKKINDA YAZILANLAR

Üsküp’te Abdül Fettah Rauf da Yaşadı
Makedonya Türkleri Resmi Sitesi 05032006

“Önce yazdığı şiir havasını bir nebze de olsa soluyalım istedim hep beraber Bu nedenle, “Haftanın Şiiri” köşesine, okuyabilme fırsatı bulduğum şiirlerinden, çok sevdiğim “Kuvvet ve Hak” şiirini gönderdim
Abdül Fettah Rauf, bir dönemde, belli bir rejim tarafından örülen “ideolojik duvarı” aşamayan, bu nedenle de sınırlı sayıda kişinin, hakkında son derece sınırlı şeyler bildiği, önemli ve değerli aydınlarımızdan biri Ancak onun daha geniş kitlelere tanıtılamamış olmasının faturasını, sadece, kendine rakip istemeyen bir ideolojiye, bu ideolojinin katı savunucusu bahse konu rejime çıkartmaya kalkmamalıyız Bunda, 1945 yılından beri aydın geçinenlerimiz başta olmak üzere, hepimizin günahı vardır elbette

Suat ENGÜLLÜ’nün Yazısı

Çocukluk anılarında, Abdül Fettah Rauf’un hayal meyal suretini bir andaç gibi saklayan “imtiyazlı kişilerden” biri olarak, aramızdan erken ayrılmasının Allah’ın takdiri olduğuna asla şüphem yok Ancak böyle olmakla birlikte, keşke daha uzun yaşasaydı da, oturup kendisiyle şiir, şiiri, şiirimiz hakkında konuşabilseydim der dururum hâlâ Tıpkı keşke kadri bilinseydi de şiirleri kitaplaştırılsaydı; tek tük şiirini okuyarak değil, şiir kitaplarını okuyarak tanıyabilseydik, tanıtabilseydik onudediğim gibi

İnşallah bir gün bunu da görmüş, bu olanağa da kavuşmuş oluruz O zamana kadar, ulaşabildiklerimizle yetinmekten başka bir seçeneğimiz yok Tıpkı “Yedi İklim” dergisinde yayımlanan bu naçizane yazıyı yazarken, benim de, birkaç şiiri ve hakkında ulaşabildiğim çok aza bilgiye dayanarak yazmaktan başka bir seçeneğim olmadığı gibi

Tarihçiler hak verir mi bilemem; ama ben diyorum ki Osmanlı devri, Rumeli’nin elden gidişiyle kapanmıştır Kapanmasına kapanmıştır da, bu “felâketi” yaşayan, Balkan Savaşları’ndan beri devam eden (zaman zaman diner gibi görünen, fakat hep tekrar tekrar azan) trajediye maruz kalan, “Rumeli terk edilmez” diyenlerimiz, uzun bir süre daha bu acı gerçeği sineye çekememişlerdir Geçen zaman içinde, Rumeli coğrafyası yeni baştan “şekillenmiş”, yeni yeni devletler ortaya çıkmış, farklı rejimler gelmiş geçmiştir, ama özellikle “Rumeli’nin göbeğinde” yer alan o “paylaşılamayan toprak parçası Makedonya” da, ezelden beri “evlâd-ı fatihan” olmanın gururunu gizlemeyen Türkler, Osmanlı’nın bıraktığı kültür mirasını yaşatmaya, bu önemli hazineye karınca kararınca bir şeyler daha katmaya uğraşıp durmuşlardır Ülkeler arasındaki ilişkilerde daima “oynadıkları köprü rolüyle hatırlanan Türkler”, Makedonya Cumhuriyeti’nin Balkanlar’da bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkışına kadarki dönemde, Türkiye’den hiç yardım görmemelerine rağmen (oysa, iki sınır ötelerde büyük başarılara ulaşmalarını sağlayacak, eninde sonunda mutlaka geleceğine inandıkları bu yardıma öylesine umut bağlamışlardı ki sormayın), içinde bulundukları şartları ve sahip oldukları imkânları zorlayarak önemli işler de başarmışlardır Hiç kuşkusuz bütün bu başarılanlar arasında, Balkan Savaşları’nın araya girmesiyle kesintiye uğrayan Makedonya Türk Edebiyatı’na tekrar hayatiyet verebilmiş olmaları başta gelmektedir

Bugüne kadar hayatı, eserleri, yaratıcılığı hakkında herhangi bir çalışmanın maalesef yapılmadığı, iki dünya savaşı arasında neredeyse tek başına edebiyat mücadelesi verdiği bilinen Üsküp Rufaî Tekkesi’nin şeyhi Şeyh Saadeddin Efendi’ nin son derece zor şartlar altında, büyük imkânsızlıklar içinde bir yere kadar getirebildiği yolun, İkinci Dünya Savaşı sonrasında doğan yeni şartlar ve imkânlar ortamında devamı sayılması gereken Makedonya Türk Edebiyatı, elli yıl gibi kısa bir süre içinde, kopmaz bir parçası olduğu Türk Edebiyatı’ ndan “koparılmış” olarak gelişmiş olmasına rağmen, hiç mi hiç küçümsenemeyecek bir düzeyi yakalamıştır 1943 yılının sonlarından itibaren bu topraklarda “hakimiyetini ilân eden” rejimin bağlı olduğu ideoloji ile belirlenen sınırlar olmasaydı ve 1950’li yıllarda ortaya çıkan ilk kuşak Makedonya Türk yazarları inanç ve düşünceleriyle doğal olarak belirlenen “ideolojik sınırın” ötesinde kalanları da “kurdukları edebiyat sofrasına” almaya biraz olsun gayret sarf etselerdi, Makedonya Türk Edebiyatı’ nın ulaştığı nokta, muhakkak ki çok çok yukarılarda olurdu

“İdeolojik sınırın” ötesinde kalan, Makedonya Türk yazarlarınınsa kendisini de aralarına katmaya herhangi bir teşebbüste bulunma zahmetine bile katlanmayı göze alamadıkları edebiyatçılardan biri ve hiç kuşkusuz en değerlisi, Üsküplü şair Abdül Fettah Rauf’ tur

Ne yalan söylemeli; elden gidişi, içimizde hep bir ukde olan Rumeli’yi, “Yüce Hak inayetisin bize / A güzel vatan, a şirin vatan / Atalar emanetisin bize / A güzel vatan, a şirin vatan” dizeleriyle anlamlı bir biçimde yücelten Abdül Fettah Rauf, 1910 yılında Üsküp’te dünyaya gelmiştir Hacı İshak sülâlesindendir Babası, Üsküp eşrafından Rauf Efendi, oğlunun iyi bir eğitim görüp yetişmesi için elinden geleni esirgememiştir Fakat onu, kendi mesleği olan tüccarlığın dışında tutmuş, dönemin ünlü din âlimlerinden Ataullah Efendi’nin yanında yetişmesini sağlamıştır Kendisi de okumaya ve ilme meraklı olan Abdül Fettah Rauf eğitimini müderrisliğe kadar sürdürmüştür

Bir inanç ve fikir adamıdır İki dünya savaşı arasında Makedonya’da zar zor yetişebilen, sayıları çok az olan aydın ve ulemanın önde gelenlerindendir Kısa fakat onurlu yaşamı boyunca, inanç ve fikirlerinden taviz vermeye kesinlikle yanaşmamıştır Aslında bir erdem sayılması gereken bu tavrına karşılık yüksek bir bedel ödemiştir Öyle ki 1945 sonrası Yugoslav rejiminin gazabına uğrayan Makedonyalı Türk aydınlarından biri olmuştur Rejim açısından “tehlikeli” görülen kimselerden kurtulmak için en olmadık suçların icat ve isnat edildiği bu dönemde, “rejim aleyhtarlığı” yaptığı gerekçesiyle tutuklanıp yargılanmıştır Yedi yıl ağır hapis ve “cebri iş”, üç yıl siyaset yasağı cezasına çarptırılmıştır

Abdül Fettah Rauf’ un, “cani” damgasını yediği, ihanetle suçlandığı ve “İslâm camiasındaki mevkilerini suiistimal ederek halkın ve devletin aleyhine” faaliyette bulunmak suçundan hüküm giydiği sıralarda, Makedonya’da, illegal “Yücel” Teşkilâtı da ortaya çıkarılmıştı Makedonya Türklerinin ulusal ve dinî hak ve özgürlüklerinin savunulması mücadelesini veren “Yücel” Teşkilâtı’ nın “beyni olduğu(?)” söylenen “El Azhar” mezunu Şuayip Aziz teyzesi oğludur Ancak, Abdül fettah Rauf’ un “Yücel” Teşkilâtı içinde faaliyette bulunduğuna dair herhangi bir bulgu yoktur

Birbirini izleyen bu olayların asıl amacı, Makedonya Türkleri arasında ulusal ve dinî liderliğe yükselebilecek, insanların sevgi ve saygısını kazanmış kişilerin saf dışı bırakılması, geniş halk kitlelerinin, gözdağı verilmek suretiyle sindirilmesinin sağlanmasıydı

Hapiste, özellikle “taş kırmaya” gönderildiği Doboy’da (Bosna Hersek) geçirdiği yıllar, sağlığının bir hayli bozulmasına sebep olmuş, bedenen çökmesine yol açmıştı Gerçi 1954 yılında hapisten çıkmıştı ama izlenmeye devam edilmişti Uzun zaman işsiz bırakılmış, müderris olmasına rağmen, müezzinlik yapmasına bile izin verilmeyip son derece mağdur edilmişti Hayatının son yıllarında Makedonya Devlet Arşivi’nde işe alınmıştı

Üsküp’te yaşayan bizim kuşağın çocukluk anılarına bir kâbus gibi yerleşen 1963 yer sarsıntısından kısa bir süre önce Tanrı’nın rahmetine kavuşan Abdül fettah Rauf’u tanıyanların, anımsayanların sayısı pek fazla değildir herhalde günümüzde Çoğu anıları silen, çoğunu âdeta kalın bir sis tabakasıyla örten koca bir otuz yıl geçti çünkü ölümü üzerinden

Uğradığı akıl almaz iftiralara ve bu iftiraların sonucu olan haksızlıklara rağmen, Abdül fettah Rauf, 1945 sonrası dönemde aynı ya da benzer kaderi paylaştığı Makedonyalı aydın hemşerilerinin çoğundan şanslı sayılır yine de Bütün suçları vaat edilen, kısmen tanınan ulusal ve dinî hak ve özgürlüklerin gereğince yerine getirilmesinin savunuculuğunu yapmak olan bu aydınların çoğu, verdikleri değerli mücadele dışında, artlarında başka bir iz bırakamazken, Abdül fettah Rauf, kaleme alınmalarının üzerinden onca yıl geçmiş olmasına rağmen, ne yazık henüz değerlendirilememiş, bir an önce değerlendirilmeyi bekleyen defterler dolusu şiirler bırakmıştır

Abdül fettah Rauf, un şiir çalışmaları iki dünya savaşı arasındaki dönemde başlamış, ölümüne kadar da hiç aralıksız devam etmiştir Bir “rejim komplosunun” kurbanı olarak hapiste geçirdiği, ömrünü bile kısalttığı muhakkak olan, hayatının en ağır yıllarında bile, şiiri bir an olsun terk etmemiştir Hapisteyken kaleme aldığı seksen bin civarında mısrası, ele geçirilip başına yeni dertler açmasın diye, dostları tarafından imha edilip yakılmıştır Ayrı ayrı şahısların elinde kalmış -umarız değeri bilinip korunmuş-, gün yüzüne çıkarılmayı, okuruyla buluşturulmayı bekleyen, üç yüz bin kadar mısrası bulunduğu söylenmektedir Edindiğimiz bu bilgiler, kendisinin şiir üzerindeki çalışmalarının ne denli yoğun olduğunu göstermektedir

Şimdilerde olup bitenleri daha ellili yıllardan görebilen, Türk-İslâm kültürünün birer abidesi olan Manastır ve Pirlepe saat kulelerine haç dikilmesinin acısını bundan kırk kadar yıl önceleri yaşayıp “Hani yok mu meşalemi yakan / Kim olur ya alnına haç takan / Bu cinayete hani bir bakan / A güzel vatan, a şirin vatan” diye feryat eden Abdül fettah Rauf, eski Türk geleneğinin izinden yürüyerek savunduğu inanç ve düşüncelerin sınırları içinde kalarak günceli ve çağdaşı yakalamaya gayret göstermiştir Şiirlerinin bir bölümünde Hatifî mahlasını kullandığını gördüğümüz şairin şiirlerini, konuları itibarıyla dört gruba ayırabiliriz:

a Dinî şiirler: İslamî düşünce ve yaşama tarzının hakim olduğu şiirlerinin en büyük bölümü, dinî konulara adanmıştır Bu şiirlerinde görülen önemli bir özellik, getirmeye çalıştığı yorumların, bir bakıma yaşanan zamanın yansıması oluşudur Buna bir örnek vermek gerekirse, 1958 yılında yazdığı “Leylei Miraç” şiirinin şu iki dizesini hep birlikte okuyabiliriz:

“Miracı kıyas etme bu dünyada roketle
Bir ilgisi yoktur bu ilâhî hareketle“

Hatırlanacağı gibi, şiirin kaleme alındığı yıllar, uzay araştırmalarının büyük bir hız kazandığı yıllardı Uzay çalışmalarının büyük bir heyecanla izlendiği, insanoğlunun dünyanın dışında bir “kara parçası” olan Ay’a ayak basmaya hazırlandığı bu yıllarda, “aklın ermediği” bazı dinî konularda “bilim kurgusal” yorumlar üretilmekteydi Abdül Fettah Rauf’ un bu şiiri, Miraç konusunda üretilen bu gibi “yorumlara” tepki olarak doğmuştur

b Sosyal şiirler: 1945 sonrasında kurulan rejim, Yugoslavya’da yaşayan Müslüman topluluğu rahatsız edici gelişmeleri de beraberinde getirmiştir Bu gelişmeler, Makedonya’da yaşayan Türkler arasında hem ulusal, hem dinî endişelerin doğmasına yol açmıştır Olaylar yıldırım hızıyla gelişmiş, haksızlık ve baskılar birbirini izlemiştir Sonunda bıçak kemiğe dayanış, yüz binlerce insan göçe zorlanmıştır Bu akıl almaz zulmün tanığı olan şair, bu acı tablo karşısında isyan edecektir kuşkusuz:

“Sürülür öz vatanından sürünür yurttaşlar
Meskenetle aşağı doğru eğilmiş başlar”

Balkan Savaşları’ndan sonra, Rumeli’den Türkiye’ye en büyük göç olarak tarihe geçen 1953 göçünün patlak vermek üzere olduğu 1952 yılında yazılmış olan bu dizeler, Makedonya, dolayısıyla da Kosova Türklerinin bu büyük trajedisi hakkında yazılmış ilk dizelerdir

Abdül Fettah Rauf, sosyal konulu şiirlerinde sert bir eleştiri getirmektedir Bu eleştiri kuşkusuz ki “rejimin zalimlerini” hedef almaktadır Fakat dolaylı olarak, baskıya, haksızlığa, zulme maruz kalanları da, tepkisizlikleri ya da yanlış tepkileri yüzünden eleştirmekten geri durmamaktadır

c Millî-tarihî şiirler: Osmanlı millî anlayışı ve tarihî sınırlarının dışına çıkmayan bu şiirler, aslında ömrünün sonuna kadar katıksız bir “evlâd-ı fatihan” olarak yaşayan Abdül fettah Rauf’ un “övünç-hüzün-özlem” şiirleridir Millî değerlerini, tarihî mirasını şiirleştirirken gösterdiği isyan aşırıcılığa kaçmamaktadır Ele aldığı konulara akılcı yaklaşımı, romantizm tuzağına düşmesini önlemiştir Tabiî ki bu, duyguların coştuğu anlar olmamıştır anlamına gelmez Bir şiirinde “Yine bazen kabarır, biz beşeriz, hislerimiz” diyen şair de bunun bilincindedir Ancak, övünç duygusuyla “Toprağında nice bin veli var yatan / Armağan eylemiş hür atan, mert atan / Nerde var böyle şen, böyle kutsal vatan” derken de, hüzne kapılıp “Hani bunca kutlu hayallerin / Sesi sustu Ibnî Kemallerin / Sebebi nedir ya bu hallerin?” diye hayıflanırken de, isyan bayrağını açıp “Rüzgârdan kanat takmalı sert atın / Bir şeref katmalı ömre her saatin / Zulme karşı savaş eski ırk san’atın” diye haykırırken de, “Nerde o devlet-ü şanları / At ile dağ deniz aşanları?” diye özlemini dile getirirken de ölçüyü kaçırmamış, kinden, nefretten hep uzak durmuştur

ç Felsefî şiirleri: Abdül Fettah Rauf, şiirlerinde yansıtmaya çalıştığı düşünceler ve bu düşüncelerle ilgili getirdiği yorumlar bakımından, İslâm felsefesi sınırları içinde hareket eden bir şairdir Fakat kanımızca o, bu “sınırların değişmezliğini” kabul edip savunanlardan değildir Okuma fırsatını bulduğumuz şiirlerinden edinebildiğimiz ilk izlenim bir kıstas sayılabilirse eğer, onun, bu “sınırların mümkün olduğunca geniş ve esnek” tutulmasından yana olduğunu iddia edebiliriz Şiirlerinde ortaya koyduğu düşüncelere, bu düşüncelerle ilgili yorumlarına bakıldığında, değişmez dinî kuralların düşünceye engel sayılamayacağına, aksine yeni ufuklar açabileceğine inanmış, aydın bir kafa yapısına sahip olduğu ortaya çıkmaktadır

İlerici, aydın kişiliğine kuşku duyulmasına alan bırakmayan diğer bir nokta da, “Hikmet-i Aristo, felsefe-i Çin” dizesinden de anlaşılabileceği gibi felsefeye hiç de yabancı olmayan şairin, İslâm âleminde yeterince önemsenmemiş olan “yazılı kültür”ün taşıdığı önemin bilincine sahip oluşudur “Kalemle Hasbıhâl ve Kaleme Arzuhal” şiirinde bunu dile getiren şu dizelerine rastlamaktayız:

“Îzân dile gelirse beş kişiye duyurur
Lâkin kalem sesiyle beş kıtaya buyurur

Dilin sesi ânîdır kalemin câvidanî
Ey kalem ebediyen bize hakkı haykır dur”

Bu dizeleri haykırabilen bir şairin “irfân” üzerinde de önemle durması, “İrfânla bilindi nefs-ü âfâk / irfânla bilindi feyzi hallâk / İrfânsız akıl akılsız insan / İrfânla olur kemâl-ı ahlâk” gibi değerli yorumlar getirmesi kadar doğal bir şey olmasa gerek

Düşüncenin ya da insan aklının sınırsızlığına, irfânsız ya da ilimsiz insan olmanın imkânsızlığına, duyarlığını yitirmiş ya da ölü ruhların hak-insanlık pazarından eli boş dönmeye mahkûm olduklarına inanan, bu inançlarını bir “halk düşünürü” edasıyla şiirlerinde dile getiren Abdül Fettah Rauf’un, en olgun çağında halkına ulaşabilmesi, rejimin sinsi baskılarına rağmen hiçbir zaman inançlarından kopmayan halkını aydınlatabilmesi önlenmiştir ne yazık ki Bunda, “katı rejim yanlısı” hemşerilerinin de günahı büyüktür Fakat kanımızca asıl üzücü olan, genç yaşta ölen şairin bilgisinden yararlanan, engin düşüncelerinden feyiz alan dostlarının, öğrencilerinin “ihanetine” uğramasıdır İşte, bu sözünü ettiğimiz, Abdül Fettah Rauf’a “yakın çevresinin” ettiği ihanet, baskı rejiminin bile zor başarabileceğini başarmıştır ve bu büyük Üsküplü şairin şiirinin, ölümünün üzerinden otuz küsur yıl geçmiş olmasına rağmen, susturulmasını nerdeyse başarmıştır

İddia edildiğine göre, şiirlerinin büyük bir bölümü, ölümünden hemen sonra, öğrencilerinden Kemal Aruçi tarafından Gostivar’a bağlı Vrapçişte (Raptiştah) köyüne götürülmüştür Bugün, bu şiirler, büyük bir ihtimalle, kendisi de vefat etmiş bulunan Kemal Aruçi’nin, İstanbul’da bulunan oğlu Muhammet Aruçi’nin elinde bulunmaktadır

Abdul Fettah Rauf’un şiirlerinin önemli bir bölümü, Zagreb Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul’a yerleşen ve 1993 yılında ölen öğrencisi Bekir Saddak, şairin Türkiye’ye göç eden oğlu Rıdvan Rauf’tan, yayınlatmak bahanesiyle almıştır

Sağda solda kalmış, bari şimdilik akıbeti bilinmeyen üç yüz bin civarında mısraın çok az bir bölümü de, Abdül Fettah Rauf’un şiir dünyasına açılmasını ardına kadar candan temenni ve arzu ettiğim pencereyi biraz olsun aralamama yardımcı olan, kendisi de 1950’li yıllardan beri şiir yazmakla uğraşan, hayatını İstanbul’da sürdüren Üsküplü komşum ve hemşerim Cavit Saracoğlu tarafından korunmaktadır

Evet, Abdül Fettah Rauf bir aydın, âlim ve şair olarak, hem Makedonya’da inançları doğrultusunda büyük bedel ödeyerek verdiği mücadeleyle, hem bugüne kadar maalesef kadri bilinmeyen şiir yaratıcılığıyla anılmayı, anımsanmayı, yaşatılmayı hak edenlerden biridir Bunca yıl sonra anımsanmasının, anılmasının, yaşatılmasının en anlamlı yolu da, şiirlerinin bir bölümünün kitap hâline getirilmesidir Umarız “dostlarının-yakınlarının” otuz küsur yıl süren ihaneti, bu imkânlara sahip bir hak dostu tarafından noktalanır

Dipnot

1 1900 yılında Üsküp Rifaî Tekkesi postnişinliğine gelen Şeyh Saadeddin ardında birçok eser bırakmıştır Makedonya Türk şair ve yazarları, özellikle son yıllarda, Şeyh Saadeddin’in Makedonya Türk edebiyatındaki önemine sık sık işaret etmektedirler Ne yazık ki, bugüne kadar Şeyh Saadeddin’in hayatı, kişiliği, yaratıcılığı ve eserleri konusunda herhangi bir araştırma ve inceleme yapılmamıştır Bu nedenle, 6 Şubat 1936 tarihinde ölen Şeyh Saadeddin hakkında elimizde fazla bir bilgi bulunmamaktadır Bizim, Şeyh Saadeddin ile ilgili son derece sınırlı bilgi edinebildiğimiz kaynaklar Yahya Kemal Beyatlı’nın “Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hatıralarım” (İstanbul Fetih Cemiyeti, 3 Baskı, İstanbul, 1986)) adlı eseri ve “Yönelişler” Dergisi’nde yayımlanan M Zihni Üskübî imzalı “Üsküp Rifaî Dergâhı’nın Tarihçesi” (Aylık Kültür ve Sanat Dergisi, Nisan 1983, İstanbul, yıl 2, sayı 22, sayfa 43-46) başlıklı yazıdır 1988 yılında vefat eden Rifaî Tekkesi şeyhi Şeyh Haydar, Şeyh Saadeddin’in eserlerinin çoğunun ayrı ayrı şahısların ellerinde bulunduğunu ileri sürmüştür Kendisi, Şeyh Saadeddin’in yaratıcılığından bazı örnekleri, değerlendirilmek üzere Prof Dr Nimetullah Hafız’a verdiğini de iddia etmiştir Ne yazık ki Prof Dr Nimetullah Hafız bugüne kadar bu alanda herhangi bir çalışma ortaya koymuş değildir Şeyh Haydar’ın koruyabildiği, Şeyh Saadeddin’e ait eserler, bugün, büyük bir ihtimalle Rifaî Tekkesi şeyhi olan oğlu Şeyh E İbrahim’in elinde bulunmaktadır

2 Makedonya Türk Edebiyatı Türk Edebiyatı’ndan “koparılmış” olarak gelişmiştir diyoruz çünkü krallık Yugoslavya rejimi de, sosyalist Yugoslavya rejimi de, kendine özgü yöntemlerle, Makedonya’da yaşayan (Tito Yugoslavyası’nın özellikle ilk yıllarında) Türklerin ana ülke ile bağlarını koparmak istemişler, Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkilerini asgarî düzeyde tutmuşlardır Bu durumdan Makedonya Türk Edebiyatı da “nasibini” almıştır Öyle ki Makedonya Türk Edebiyatçıları 60’lı yıllara kadar Türk Edebiyatı’ndaki gelişmeleri doğru dürüst izleyememiş, gelişiminde bundan kaynaklanan sorunlarla karşılaşmıştır Balkan Savaşları’ndan sonra Türkiye dışında kalan Türklerin geliştirmeye büyük gayret sarf ettikleri edebiyatların anlam ve önemini maalesef idrak edememiş olan Türk edebiyatçılar da, Makedonya Türk Edebiyatı ile yakından ilgilenmemiş, bu edebiyatın daha kısa sürede daha büyük bir gelişim kaydetmesi yolunda gereken destek ve yardımı göstermemişlerdir

3 Abdül Fettah Rauf hakkındaki bilgileri ve bu yazıda bazı bölümlerini verdiğim şairin şiirlerini, Cavit Saracoğlu vermiştir Fırsattan yararlanarak, yardımları nedeniyle kendisine teşekkürlerimi dile getirmeyi borç biliyorum

4 Fettah Rauf ve Onun Grupuna Dahil Balistlerin Yargılanması, “Birlik” Gazetesi, Üsküp, 1 Ekim 1947, s 4

5 Makedonya İslâm Dinî Camiası’nın Evkaf Meclisi Yönetmenleri ve Ülema Meclisi Üyelerinin Müşterek Oturumları Yapıldı, “Birlik” Gazetesi, Üsküp, 20 Şubat 1948, s 4

6 5 dipnota bakınız

7 “Yücel” Teşkilâtı’nın başkanı olan Müderris Şuayip Aziz, 19-26 Ocak 1948 tarihleri arasında Üsküp’te yapılan duruşma sonunda, daha üç dava arkadaşıyla birlikte idama mahkûm edilmiştir İdam cezasının tam ne zaman ve nerede infaz edildiği hâlâ bilinmemektedir Konu hakkında daha geniş bilgi edinmek isteyenler 20-27 Ocak 1948 tarihleri arasında yayımlanan “Birlik” ve “Nova Makedonıja” gazetelerinden yararlanabilirler “Yücelciler’in davasına önemli ölçüde gölge düşürecek iddiaların yer almasına rağmen, Mehmed Ardıcı’nın anılarını içeren “Yücelciler 1947” (İnsan Yayınları, İstanbul 1991) kitabına göz atmada da yarar vardır

8 Manastır Saat Kulesi’ne 28 Ağustos 1992, Pirlepe Saat Kulesi’ne ise 27 Eylül 1992 tarihinde, Makedon Ortodoks Kilisesi’nin düzenlediği dini törenle haç dikilmiştir Ne yazık ki, üstelik Makedonya’nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olan Türkiye Cumhuriyeti yönetici ve yetkilileri bu konuda “suskun” kalmayı “tercih etmiştir”

9 Abdül Fettah Rauf’un kimi şiirlerini, 1987 yılından bu yana, Türkçe, Arnavutça ve Makedonca olarak yayımlanmakta olan, Makedonya İslâm Birliği Meşihatı Yayın Organı “Hilâl” İslâmî Kültür ve Haber Gazetesi (ayda bir çıkar) zaman zaman okurlarına takdim etmektedir
x
Kuvvet ve Hak


Denizde hayvanlar kendi cinsinden
Karada insanlar kendi cinsinden

Zayıfı boğarlar yaşamak için
Hikmet-i Aristo felsefe-i Çin

Burada birleşmiş gücü alkışlar
Hak nedir acaba böyle şey mi var

Dikilen heykeller birkaç dağ taşı
İşleyip oyarak milyonla başı

Yiyen bir ejderha timsâlidir o
Kan içen bir zulmün taş hâlidir o

Mazlumlar oyarlar yine o taşı
Alçıyı yoğurur bunca göz yaşı

Taştan bir yüreği taştan dökerler
Sonra gün gelir taşa dikerler

Yenenle yenilen âlemidir bu
Yiyenle yenilen âlemidir bu

Güçlü bir zulmü hak durduramaz yok
Bir açın hâlinden anlamaz hiç tok

Güçleri yıkacak yine güçtür güç
Güçsüz bir varlığın yaşaması güç

Fakat bu felsefe doğru mu asla
İnsanı hayvandan ayıran mana

Yine bu savaşı hak için yapsın
Kuvvete tapmasın tek hakka tapsın

Kuvvetli ol fakat zayıfı ezmek
Yadelin yurdunda dolaşıp gezmek

Kastiyle değil de zayıfa hizmet
Kastiyle güç bulup hakka et hürmet

Hayat bir cidâlden dedin ibaret
Düşün ki önce sen bir insan idin

Ot gibi it gibi savaşma doğrul
İnsanlık zevkini insanlıkta bul

Yemek bir kanundur sen de ye fakat
Düşün ki yemeğe muhtaçtır sakat

Kör zayıf topal aç o avare de
Çare bul yaşasın o biçâre de

Bir güneş kâfidir bütün dünyaya
Nûrunu nârınla dökme gayyâya

Bir kerre yetişir beşere vatan
Nedir bu didişme ömre semm katan

Kaynaklar ırmaklar suya kandırır
Savaştan volkanlar yakar yandırır

Savaşı şanlı bir sefer mi sandın
Cılızı çiğnemek zafer mi sandın

Kuvveti hakka sen yalancı şahit
Tutarak eğlenme zulm sana ait

Kuvveti hakka sen hizmetçi eyle
İnsanlık icâbı değil mi böyle

Hayvandan nebattan farklı ol farklı
Fark arada garplı ya şarklı

(Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 7, Suat Engüllü, Makedonya Türk Edebiyatı, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997, s 141-142)
Makedonya Türkleri Resmi Sitesi

X
05032006

“Önce yazdığı şiir havasını bir nebze de olsa soluyalım istedim hep beraber Bu nedenle, “Haftanın Şiiri” köşesine, okuyabilme fırsatı bulduğum şiirlerinden, çok sevdiğim “Kuvvet ve Hak” şiirini gönderdim
Abdül Fettah Rauf, bir dönemde, belli bir rejim tarafından örülen “ideolojik duvarı” aşamayan, bu nedenle de sınırlı sayıda kişinin, hakkında son derece sınırlı şeyler bildiği, önemli ve değerli aydınlarımızdan biri Ancak onun daha geniş kitlelere tanıtılamamış olmasının faturasını, sadece, kendine rakip istemeyen bir ideolojiye, bu ideolojinin katı savunucusu bahse konu rejime çıkartmaya kalkmamalıyız Bunda, 1945 yılından beri aydın geçinenlerimiz başta olmak üzere, hepimizin günahı vardır elbette

Suat ENGÜLLÜ’nün Yazısı

Çocukluk anılarında, Abdül Fettah Rauf’un hayal meyal suretini bir andaç gibi saklayan “imtiyazlı kişilerden” biri olarak, aramızdan erken ayrılmasının Allah’ın takdiri olduğuna asla şüphem yok Ancak böyle olmakla birlikte, keşke daha uzun yaşasaydı da, oturup kendisiyle şiir, şiiri, şiirimiz hakkında konuşabilseydim der dururum hâlâ Tıpkı keşke kadri bilinseydi de şiirleri kitaplaştırılsaydı; tek tük şiirini okuyarak değil, şiir kitaplarını okuyarak tanıyabilseydik, tanıtabilseydik onudediğim gibi

İnşallah bir gün bunu da görmüş, bu olanağa da kavuşmuş oluruz O zamana kadar, ulaşabildiklerimizle yetinmekten başka bir seçeneğimiz yok Tıpkı “Yedi İklim” dergisinde yayımlanan bu naçizane yazıyı yazarken, benim de, birkaç şiiri ve hakkında ulaşabildiğim çok aza bilgiye dayanarak yazmaktan başka bir seçeneğim olmadığı gibi

Tarihçiler hak verir mi bilemem; ama ben diyorum ki Osmanlı devri, Rumeli’nin elden gidişiyle kapanmıştır Kapanmasına kapanmıştır da, bu “felâketi” yaşayan, Balkan Savaşları’ndan beri devam eden (zaman zaman diner gibi görünen, fakat hep tekrar tekrar azan) trajediye maruz kalan, “Rumeli terk edilmez” diyenlerimiz, uzun bir süre daha bu acı gerçeği sineye çekememişlerdir Geçen zaman içinde, Rumeli coğrafyası yeni baştan “şekillenmiş”, yeni yeni devletler ortaya çıkmış, farklı rejimler gelmiş geçmiştir, ama özellikle “Rumeli’nin göbeğinde” yer alan o “paylaşılamayan toprak parçası Makedonya” da, ezelden beri “evlâd-ı fatihan” olmanın gururunu gizlemeyen Türkler, Osmanlı’nın bıraktığı kültür mirasını yaşatmaya, bu önemli hazineye karınca kararınca bir şeyler daha katmaya uğraşıp durmuşlardır Ülkeler arasındaki ilişkilerde daima “oynadıkları köprü rolüyle hatırlanan Türkler”, Makedonya Cumhuriyeti’nin Balkanlar’da bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkışına kadarki dönemde, Türkiye’den hiç yardım görmemelerine rağmen (oysa, iki sınır ötelerde büyük başarılara ulaşmalarını sağlayacak, eninde sonunda mutlaka geleceğine inandıkları bu yardıma öylesine umut bağlamışlardı ki sormayın), içinde bulundukları şartları ve sahip oldukları imkânları zorlayarak önemli işler de başarmışlardır Hiç kuşkusuz bütün bu başarılanlar arasında, Balkan Savaşları’nın araya girmesiyle kesintiye uğrayan Makedonya Türk Edebiyatı’na tekrar hayatiyet verebilmiş olmaları başta gelmektedir

Bugüne kadar hayatı, eserleri, yaratıcılığı hakkında herhangi bir çalışmanın maalesef yapılmadığı, iki dünya savaşı arasında neredeyse tek başına edebiyat mücadelesi verdiği bilinen Üsküp Rufaî Tekkesi’nin şeyhi Şeyh Saadeddin Efendi’ nin son derece zor şartlar altında, büyük imkânsızlıklar içinde bir yere kadar getirebildiği yolun, İkinci Dünya Savaşı sonrasında doğan yeni şartlar ve imkânlar ortamında devamı sayılması gereken Makedonya Türk Edebiyatı, elli yıl gibi kısa bir süre içinde, kopmaz bir parçası olduğu Türk Edebiyatı’ ndan “koparılmış” olarak gelişmiş olmasına rağmen, hiç mi hiç küçümsenemeyecek bir düzeyi yakalamıştır 1943 yılının sonlarından itibaren bu topraklarda “hakimiyetini ilân eden” rejimin bağlı olduğu ideoloji ile belirlenen sınırlar olmasaydı ve 1950’li yıllarda ortaya çıkan ilk kuşak Makedonya Türk yazarları inanç ve düşünceleriyle doğal olarak belirlenen “ideolojik sınırın” ötesinde kalanları da “kurdukları edebiyat sofrasına” almaya biraz olsun gayret sarf etselerdi, Makedonya Türk Edebiyatı’ nın ulaştığı nokta, muhakkak ki çok çok yukarılarda olurdu

“İdeolojik sınırın” ötesinde kalan, Makedonya Türk yazarlarınınsa kendisini de aralarına katmaya herhangi bir teşebbüste bulunma zahmetine bile katlanmayı göze alamadıkları edebiyatçılardan biri ve hiç kuşkusuz en değerlisi, Üsküplü şair Abdül Fettah Rauf’ tur

Ne yalan söylemeli; elden gidişi, içimizde hep bir ukde olan Rumeli’yi, “Yüce Hak inayetisin bize / A güzel vatan, a şirin vatan / Atalar emanetisin bize / A güzel vatan, a şirin vatan” dizeleriyle anlamlı bir biçimde yücelten Abdül Fettah Rauf, 1910 yılında Üsküp’te dünyaya gelmiştir Hacı İshak sülâlesindendir Babası, Üsküp eşrafından Rauf Efendi, oğlunun iyi bir eğitim görüp yetişmesi için elinden geleni esirgememiştir Fakat onu, kendi mesleği olan tüccarlığın dışında tutmuş, dönemin ünlü din âlimlerinden Ataullah Efendi’nin yanında yetişmesini sağlamıştır Kendisi de okumaya ve ilme meraklı olan Abdül Fettah Rauf eğitimini müderrisliğe kadar sürdürmüştür

Bir inanç ve fikir adamıdır İki dünya savaşı arasında Makedonya’da zar zor yetişebilen, sayıları çok az olan aydın ve ulemanın önde gelenlerindendir Kısa fakat onurlu yaşamı boyunca, inanç ve fikirlerinden taviz vermeye kesinlikle yanaşmamıştır Aslında bir erdem sayılması gereken bu tavrına karşılık yüksek bir bedel ödemiştir Öyle ki 1945 sonrası Yugoslav rejiminin gazabına uğrayan Makedonyalı Türk aydınlarından biri olmuştur Rejim açısından “tehlikeli” görülen kimselerden kurtulmak için en olmadık suçların icat ve isnat edildiği bu dönemde, “rejim aleyhtarlığı” yaptığı gerekçesiyle tutuklanıp yargılanmıştır Yedi yıl ağır hapis ve “cebri iş”, üç yıl siyaset yasağı cezasına çarptırılmıştır

Abdül Fettah Rauf’ un, “cani” damgasını yediği, ihanetle suçlandığı ve “İslâm camiasındaki mevkilerini suiistimal ederek halkın ve devletin aleyhine” faaliyette bulunmak suçundan hüküm giydiği sıralarda, Makedonya’da, illegal “Yücel” Teşkilâtı da ortaya çıkarılmıştı Makedonya Türklerinin ulusal ve dinî hak ve özgürlüklerinin savunulması mücadelesini veren “Yücel” Teşkilâtı’ nın “beyni olduğu(?)” söylenen “El Azhar” mezunu Şuayip Aziz teyzesi oğludur Ancak, Abdül fettah Rauf’ un “Yücel” Teşkilâtı içinde faaliyette bulunduğuna dair herhangi bir bulgu yoktur

Birbirini izleyen bu olayların asıl amacı, Makedonya Türkleri arasında ulusal ve dinî liderliğe yükselebilecek, insanların sevgi ve saygısını kazanmış kişilerin saf dışı bırakılması, geniş halk kitlelerinin, gözdağı verilmek suretiyle sindirilmesinin sağlanmasıydı

Hapiste, özellikle “taş kırmaya” gönderildiği Doboy’da (Bosna Hersek) geçirdiği yıllar, sağlığının bir hayli bozulmasına sebep olmuş, bedenen çökmesine yol açmıştı Gerçi 1954 yılında hapisten çıkmıştı ama izlenmeye devam edilmişti Uzun zaman işsiz bırakılmış, müderris olmasına rağmen, müezzinlik yapmasına bile izin verilmeyip son derece mağdur edilmişti Hayatının son yıllarında Makedonya Devlet Arşivi’nde işe alınmıştı

Üsküp’te yaşayan bizim kuşağın çocukluk anılarına bir kâbus gibi yerleşen 1963 yer sarsıntısından kısa bir süre önce Tanrı’nın rahmetine kavuşan Abdül fettah Rauf’u tanıyanların, anımsayanların sayısı pek fazla değildir herhalde günümüzde Çoğu anıları silen, çoğunu âdeta kalın bir sis tabakasıyla örten koca bir otuz yıl geçti çünkü ölümü üzerinden

Uğradığı akıl almaz iftiralara ve bu iftiraların sonucu olan haksızlıklara rağmen, Abdül fettah Rauf, 1945 sonrası dönemde aynı ya da benzer kaderi paylaştığı Makedonyalı aydın hemşerilerinin çoğundan şanslı sayılır yine de Bütün suçları vaat edilen, kısmen tanınan ulusal ve dinî hak ve özgürlüklerin gereğince yerine getirilmesinin savunuculuğunu yapmak olan bu aydınların çoğu, verdikleri değerli mücadele dışında, artlarında başka bir iz bırakamazken, Abdül fettah Rauf, kaleme alınmalarının üzerinden onca yıl geçmiş olmasına rağmen, ne yazık henüz değerlendirilememiş, bir an önce değerlendirilmeyi bekleyen defterler dolusu şiirler bırakmıştır

Abdül fettah Rauf, un şiir çalışmaları iki dünya savaşı arasındaki dönemde başlamış, ölümüne kadar da hiç aralıksız devam etmiştir Bir “rejim komplosunun” kurbanı olarak hapiste geçirdiği, ömrünü bile kısalttığı muhakkak olan, hayatının en ağır yıllarında bile, şiiri bir an olsun terk etmemiştir Hapisteyken kaleme aldığı seksen bin civarında mısrası, ele geçirilip başına yeni dertler açmasın diye, dostları tarafından imha edilip yakılmıştır Ayrı ayrı şahısların elinde kalmış -umarız değeri bilinip korunmuş-, gün yüzüne çıkarılmayı, okuruyla buluşturulmayı bekleyen, üç yüz bin kadar mısrası bulunduğu söylenmektedir Edindiğimiz bu bilgiler, kendisinin şiir üzerindeki çalışmalarının ne denli yoğun olduğunu göstermektedir

Şimdilerde olup bitenleri daha ellili yıllardan görebilen, Türk-İslâm kültürünün birer abidesi olan Manastır ve Pirlepe saat kulelerine haç dikilmesinin acısını bundan kırk kadar yıl önceleri yaşayıp “Hani yok mu meşalemi yakan / Kim olur ya alnına haç takan / Bu cinayete hani bir bakan / A güzel vatan, a şirin vatan” diye feryat eden Abdül fettah Rauf, eski Türk geleneğinin izinden yürüyerek savunduğu inanç ve düşüncelerin sınırları içinde kalarak günceli ve çağdaşı yakalamaya gayret göstermiştir Şiirlerinin bir bölümünde Hatifî mahlasını kullandığını gördüğümüz şairin şiirlerini, konuları itibarıyla dört gruba ayırabiliriz:

a Dinî şiirler: İslamî düşünce ve yaşama tarzının hakim olduğu şiirlerinin en büyük bölümü, dinî konulara adanmıştır Bu şiirlerinde görülen önemli bir özellik, getirmeye çalıştığı yorumların, bir bakıma yaşanan zamanın yansıması oluşudur Buna bir örnek vermek gerekirse, 1958 yılında yazdığı “Leylei Miraç” şiirinin şu iki dizesini hep birlikte okuyabiliriz:

“Miracı kıyas etme bu dünyada roketle
Bir ilgisi yoktur bu ilâhî hareketle“

Hatırlanacağı gibi, şiirin kaleme alındığı yıllar, uzay araştırmalarının büyük bir hız kazandığı yıllardı Uzay çalışmalarının büyük bir heyecanla izlendiği, insanoğlunun dünyanın dışında bir “kara parçası” olan Ay’a ayak basmaya hazırlandığı bu yıllarda, “aklın ermediği” bazı dinî konularda “bilim kurgusal” yorumlar üretilmekteydi Abdül Fettah Rauf’ un bu şiiri, Miraç konusunda üretilen bu gibi “yorumlara” tepki olarak doğmuştur

b Sosyal şiirler: 1945 sonrasında kurulan rejim, Yugoslavya’da yaşayan Müslüman topluluğu rahatsız edici gelişmeleri de beraberinde getirmiştir Bu gelişmeler, Makedonya’da yaşayan Türkler arasında hem ulusal, hem dinî endişelerin doğmasına yol açmıştır Olaylar yıldırım hızıyla gelişmiş, haksızlık ve baskılar birbirini izlemiştir Sonunda bıçak kemiğe dayanış, yüz binlerce insan göçe zorlanmıştır Bu akıl almaz zulmün tanığı olan şair, bu acı tablo karşısında isyan edecektir kuşkusuz:

“Sürülür öz vatanından sürünür yurttaşlar
Meskenetle aşağı doğru eğilmiş başlar”

Balkan Savaşları’ndan sonra, Rumeli’den Türkiye’ye en büyük göç olarak tarihe geçen 1953 göçünün patlak vermek üzere olduğu 1952 yılında yazılmış olan bu dizeler, Makedonya, dolayısıyla da Kosova Türklerinin bu büyük trajedisi hakkında yazılmış ilk dizelerdir

Abdül Fettah Rauf, sosyal konulu şiirlerinde sert bir eleştiri getirmektedir Bu eleştiri kuşkusuz ki “rejimin zalimlerini” hedef almaktadır Fakat dolaylı olarak, baskıya, haksızlığa, zulme maruz kalanları da, tepkisizlikleri ya da yanlış tepkileri yüzünden eleştirmekten geri durmamaktadır

c Millî-tarihî şiirler: Osmanlı millî anlayışı ve tarihî sınırlarının dışına çıkmayan bu şiirler, aslında ömrünün sonuna kadar katıksız bir “evlâd-ı fatihan” olarak yaşayan Abdül fettah Rauf’ un “övünç-hüzün-özlem” şiirleridir Millî değerlerini, tarihî mirasını şiirleştirirken gösterdiği isyan aşırıcılığa kaçmamaktadır Ele aldığı konulara akılcı yaklaşımı, romantizm tuzağına düşmesini önlemiştir Tabiî ki bu, duyguların coştuğu anlar olmamıştır anlamına gelmez Bir şiirinde “Yine bazen kabarır, biz beşeriz, hislerimiz” diyen şair de bunun bilincindedir Ancak, övünç duygusuyla “Toprağında nice bin veli var yatan / Armağan eylemiş hür atan, mert atan / Nerde var böyle şen, böyle kutsal vatan” derken de, hüzne kapılıp “Hani bunca kutlu hayallerin / Sesi sustu Ibnî Kemallerin / Sebebi nedir ya bu hallerin?” diye hayıflanırken de, isyan bayrağını açıp “Rüzgârdan kanat takmalı sert atın / Bir şeref katmalı ömre her saatin / Zulme karşı savaş eski ırk san’atın” diye haykırırken de, “Nerde o devlet-ü şanları / At ile dağ deniz aşanları?” diye özlemini dile getirirken de ölçüyü kaçırmamış, kinden, nefretten hep uzak durmuştur

ç Felsefî şiirleri: Abdül Fettah Rauf, şiirlerinde yansıtmaya çalıştığı düşünceler ve bu düşüncelerle ilgili getirdiği yorumlar bakımından, İslâm felsefesi sınırları içinde hareket eden bir şairdir Fakat kanımızca o, bu “sınırların değişmezliğini” kabul edip savunanlardan değildir Okuma fırsatını bulduğumuz şiirlerinden edinebildiğimiz ilk izlenim bir kıstas sayılabilirse eğer, onun, bu “sınırların mümkün olduğunca geniş ve esnek” tutulmasından yana olduğunu iddia edebiliriz Şiirlerinde ortaya koyduğu düşüncelere, bu düşüncelerle ilgili yorumlarına bakıldığında, değişmez dinî kuralların düşünceye engel sayılamayacağına, aksine yeni ufuklar açabileceğine inanmış, aydın bir kafa yapısına sahip olduğu ortaya çıkmaktadır

İlerici, aydın kişiliğine kuşku duyulmasına alan bırakmayan diğer bir nokta da, “Hikmet-i Aristo, felsefe-i Çin” dizesinden de anlaşılabileceği gibi felsefeye hiç de yabancı olmayan şairin, İslâm âleminde yeterince önemsenmemiş olan “yazılı kültür”ün taşıdığı önemin bilincine sahip oluşudur “Kalemle Hasbıhâl ve Kaleme Arzuhal” şiirinde bunu dile getiren şu dizelerine rastlamaktayız:

“Îzân dile gelirse beş kişiye duyurur
Lâkin kalem sesiyle beş kıtaya buyurur

Dilin sesi ânîdır kalemin câvidanî
Ey kalem ebediyen bize hakkı haykır dur”

Bu dizeleri haykırabilen bir şairin “irfân” üzerinde de önemle durması, “İrfânla bilindi nefs-ü âfâk / irfânla bilindi feyzi hallâk / İrfânsız akıl akılsız insan / İrfânla olur kemâl-ı ahlâk” gibi değerli yorumlar getirmesi kadar doğal bir şey olmasa gerek

Düşüncenin ya da insan aklının sınırsızlığına, irfânsız ya da ilimsiz insan olmanın imkânsızlığına, duyarlığını yitirmiş ya da ölü ruhların hak-insanlık pazarından eli boş dönmeye mahkûm olduklarına inanan, bu inançlarını bir “halk düşünürü” edasıyla şiirlerinde dile getiren Abdül Fettah Rauf’un, en olgun çağında halkına ulaşabilmesi, rejimin sinsi baskılarına rağmen hiçbir zaman inançlarından kopmayan halkını aydınlatabilmesi önlenmiştir ne yazık ki Bunda, “katı rejim yanlısı” hemşerilerinin de günahı büyüktür Fakat kanımızca asıl üzücü olan, genç yaşta ölen şairin bilgisinden yararlanan, engin düşüncelerinden feyiz alan dostlarının, öğrencilerinin “ihanetine” uğramasıdır İşte, bu sözünü ettiğimiz, Abdül Fettah Rauf’a “yakın çevresinin” ettiği ihanet, baskı rejiminin bile zor başarabileceğini başarmıştır ve bu büyük Üsküplü şairin şiirinin, ölümünün üzerinden otuz küsur yıl geçmiş olmasına rağmen, susturulmasını nerdeyse başarmıştır

İddia edildiğine göre, şiirlerinin büyük bir bölümü, ölümünden hemen sonra, öğrencilerinden Kemal Aruçi tarafından Gostivar’a bağlı Vrapçişte (Raptiştah) köyüne götürülmüştür Bugün, bu şiirler, büyük bir ihtimalle, kendisi de vefat etmiş bulunan Kemal Aruçi’nin, İstanbul’da bulunan oğlu Muhammet Aruçi’nin elinde bulunmaktadır

Abdul Fettah Rauf’un şiirlerinin önemli bir bölümü, Zagreb Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul’a yerleşen ve 1993 yılında ölen öğrencisi Bekir Saddak, şairin Türkiye’ye göç eden oğlu Rıdvan Rauf’tan, yayınlatmak bahanesiyle almıştır

Sağda solda kalmış, bari şimdilik akıbeti bilinmeyen üç yüz bin civarında mısraın çok az bir bölümü de, Abdül Fettah Rauf’un şiir dünyasına açılmasını ardına kadar candan temenni ve arzu ettiğim pencereyi biraz olsun aralamama yardımcı olan, kendisi de 1950’li yıllardan beri şiir yazmakla uğraşan, hayatını İstanbul’da sürdüren Üsküplü komşum ve hemşerim Cavit Saracoğlu tarafından korunmaktadır

Evet, Abdül Fettah Rauf bir aydın, âlim ve şair olarak, hem Makedonya’da inançları doğrultusunda büyük bedel ödeyerek verdiği mücadeleyle, hem bugüne kadar maalesef kadri bilinmeyen şiir yaratıcılığıyla anılmayı, anımsanmayı, yaşatılmayı hak edenlerden biridir Bunca yıl sonra anımsanmasının, anılmasının, yaşatılmasının en anlamlı yolu da, şiirlerinin bir bölümünün kitap hâline getirilmesidir Umarız “dostlarının-yakınlarının” otuz küsur yıl süren ihaneti, bu imkânlara sahip bir hak dostu tarafından noktalanır

Dipnot

1 1900 yılında Üsküp Rifaî Tekkesi postnişinliğine gelen Şeyh Saadeddin ardında birçok eser bırakmıştır Makedonya Türk şair ve yazarları, özellikle son yıllarda, Şeyh Saadeddin’in Makedonya Türk edebiyatındaki önemine sık sık işaret etmektedirler Ne yazık ki, bugüne kadar Şeyh Saadeddin’in hayatı, kişiliği, yaratıcılığı ve eserleri konusunda herhangi bir araştırma ve inceleme yapılmamıştır Bu nedenle, 6 Şubat 1936 tarihinde ölen Şeyh Saadeddin hakkında elimizde fazla bir bilgi bulunmamaktadır Bizim, Şeyh Saadeddin ile ilgili son derece sınırlı bilgi edinebildiğimiz kaynaklar Yahya Kemal Beyatlı’nın “Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hatıralarım” (İstanbul Fetih Cemiyeti, 3 Baskı, İstanbul, 1986)) adlı eseri ve “Yönelişler” Dergisi’nde yayımlanan M Zihni Üskübî imzalı “Üsküp Rifaî Dergâhı’nın Tarihçesi” (Aylık Kültür ve Sanat Dergisi, Nisan 1983, İstanbul, yıl 2, sayı 22, sayfa 43-46) başlıklı yazıdır 1988 yılında vefat eden Rifaî Tekkesi şeyhi Şeyh Haydar, Şeyh Saadeddin’in eserlerinin çoğunun ayrı ayrı şahısların ellerinde bulunduğunu ileri sürmüştür Kendisi, Şeyh Saadeddin’in yaratıcılığından bazı örnekleri, değerlendirilmek üzere Prof Dr Nimetullah Hafız’a verdiğini de iddia etmiştir Ne yazık ki Prof Dr Nimetullah Hafız bugüne kadar bu alanda herhangi bir çalışma ortaya koymuş değildir Şeyh Haydar’ın koruyabildiği, Şeyh Saadeddin’e ait eserler, bugün, büyük bir ihtimalle Rifaî Tekkesi şeyhi olan oğlu Şeyh E İbrahim’in elinde bulunmaktadır

2 Makedonya Türk Edebiyatı Türk Edebiyatı’ndan “koparılmış” olarak gelişmiştir diyoruz çünkü krallık Yugoslavya rejimi de, sosyalist Yugoslavya rejimi de, kendine özgü yöntemlerle, Makedonya’da yaşayan (Tito Yugoslavyası’nın özellikle ilk yıllarında) Türklerin ana ülke ile bağlarını koparmak istemişler, Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkilerini asgarî düzeyde tutmuşlardır Bu durumdan Makedonya Türk Edebiyatı da “nasibini” almıştır Öyle ki Makedonya Türk Edebiyatçıları 60’lı yıllara kadar Türk Edebiyatı’ndaki gelişmeleri doğru dürüst izleyememiş, gelişiminde bundan kaynaklanan sorunlarla karşılaşmıştır Balkan Savaşları’ndan sonra Türkiye dışında kalan Türklerin geliştirmeye büyük gayret sarf ettikleri edebiyatların anlam ve önemini maalesef idrak edememiş olan Türk edebiyatçılar da, Makedonya Türk Edebiyatı ile yakından ilgilenmemiş, bu edebiyatın daha kısa sürede daha büyük bir gelişim kaydetmesi yolunda gereken destek ve yardımı göstermemişlerdir

3 Abdül Fettah Rauf hakkındaki bilgileri ve bu yazıda bazı bölümlerini verdiğim şairin şiirlerini, Cavit Saracoğlu vermiştir Fırsattan yararlanarak, yardımları nedeniyle kendisine teşekkürlerimi dile getirmeyi borç biliyorum

4 Fettah Rauf ve Onun Grupuna Dahil Balistlerin Yargılanması, “Birlik” Gazetesi, Üsküp, 1 Ekim 1947, s 4

5 Makedonya İslâm Dinî Camiası’nın Evkaf Meclisi Yönetmenleri ve Ülema Meclisi Üyelerinin Müşterek Oturumları Yapıldı, “Birlik” Gazetesi, Üsküp, 20 Şubat 1948, s 4

6 5 dipnota bakınız

7 “Yücel” Teşkilâtı’nın başkanı olan Müderris Şuayip Aziz, 19-26 Ocak 1948 tarihleri arasında Üsküp’te yapılan duruşma sonunda, daha üç dava arkadaşıyla birlikte idama mahkûm edilmiştir İdam cezasının tam ne zaman ve nerede infaz edildiği hâlâ bilinmemektedir Konu hakkında daha geniş bilgi edinmek isteyenler 20-27 Ocak 1948 tarihleri arasında yayımlanan “Birlik” ve “Nova Makedonıja” gazetelerinden yararlanabilirler “Yücelciler’in davasına önemli ölçüde gölge düşürecek iddiaların yer almasına rağmen, Mehmed Ardıcı’nın anılarını içeren “Yücelciler 1947” (İnsan Yayınları, İstanbul 1991) kitabına göz atmada da yarar vardır

8 Manastır Saat Kulesi’ne 28 Ağustos 1992, Pirlepe Saat Kulesi’ne ise 27 Eylül 1992 tarihinde, Makedon Ortodoks Kilisesi’nin düzenlediği dini törenle haç dikilmiştir Ne yazık ki, üstelik Makedonya’nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olan Türkiye Cumhuriyeti yönetici ve yetkilileri bu konuda “suskun” kalmayı “tercih etmiştir”

9 Abdül Fettah Rauf’un kimi şiirlerini, 1987 yılından bu yana, Türkçe, Arnavutça ve Makedonca olarak yayımlanmakta olan, Makedonya İslâm Birliği Meşihatı Yayın Organı “Hilâl” İslâmî Kültür ve Haber Gazetesi (ayda bir çıkar) zaman zaman okurlarına takdim etmektedir
x
Kuvvet ve Hak


Denizde hayvanlar kendi cinsinden
Karada insanlar kendi cinsinden

Zayıfı boğarlar yaşamak için
Hikmet-i Aristo felsefe-i Çin

Burada birleşmiş gücü alkışlar
Hak nedir acaba böyle şey mi var

Dikilen heykeller birkaç dağ taşı
İşleyip oyarak milyonla başı

Yiyen bir ejderha timsâlidir o
Kan içen bir zulmün taş hâlidir o

Mazlumlar oyarlar yine o taşı
Alçıyı yoğurur bunca göz yaşı

Taştan bir yüreği taştan dökerler
Sonra gün gelir taşa dikerler

Yenenle yenilen âlemidir bu
Yiyenle yenilen âlemidir bu

Güçlü bir zulmü hak durduramaz yok
Bir açın hâlinden anlamaz hiç tok

Güçleri yıkacak yine güçtür güç
Güçsüz bir varlığın yaşaması güç

Fakat bu felsefe doğru mu asla
İnsanı hayvandan ayıran mana

Yine bu savaşı hak için yapsın
Kuvvete tapmasın tek hakka tapsın

Kuvvetli ol fakat zayıfı ezmek
Yadelin yurdunda dolaşıp gezmek

Kastiyle değil de zayıfa hizmet
Kastiyle güç bulup hakka et hürmet

Hayat bir cidâlden dedin ibaret
Düşün ki önce sen bir insan idin

Ot gibi it gibi savaşma doğrul
İnsanlık zevkini insanlıkta bul

Yemek bir kanundur sen de ye fakat
Düşün ki yemeğe muhtaçtır sakat

Kör zayıf topal aç o avare de
Çare bul yaşasın o biçâre de

Bir güneş kâfidir bütün dünyaya
Nûrunu nârınla dökme gayyâya

Bir kerre yetişir beşere vatan
Nedir bu didişme ömre semm katan

Kaynaklar ırmaklar suya kandırır
Savaştan volkanlar yakar yandırır

Savaşı şanlı bir sefer mi sandın
Cılızı çiğnemek zafer mi sandın

Kuvveti hakka sen yalancı şahit
Tutarak eğlenme zulm sana ait

Kuvveti hakka sen hizmetçi eyle
İnsanlık icâbı değil mi böyle

Hayvandan nebattan farklı ol farklı
Fark arada garplı ya şarklı

(Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 7, Suat Engüllü, Makedonya Türk Edebiyatı, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997, s 141-142)

Makedonya Türkleri Resmi Sitesi