Zarf Tümlecinin {TÜRÜ}

Türü

İsimler eksiz veya yön, vasıta, eşitlik ve bazı hâl ekleriyle, fiiller de zarf-fiil ekleriyle zarf görevi yapar


Kurduğun devlet asırlarca muzaffer yürüdü

Ankara, uzun tarihinin şaşırtıcı birleşimleriyle doludur

Ayağa kalktı ve kardeşiyle beraber dışarı çıktı

Hana sağ indi, ölü çıktı geçende

Kulak verdin mi yürekten kavala saza

Zaten yarı aç yarı tok ve bitkin bir hâlde olduğundan ayakta fazla duramadı

O zaman yükselerek arşa değer belki başım


*Yön, zaman, tarz, sebep, vasıta, miktar ve şart bildiren bütün kelimeler ve kelime grupları zarf tümleci olarak kullanılabilir

Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir

Ankara’ya yaklaştıkça heyecanım artardı

Yavru kedi, hiç de iyileşecek gibi görünmüyordu

Tenha sokakta kaldım oruçsuz ve neşesiz

Cephaneleri bitince süngülerini taktılar ve düşmana doğru yürüdüler

Dört saatlik yolu, iki saatte, köpeklerden korktuğum için tarlaların arasından geçerek yürüyüverdim

Sırtınızdan para kazanmaya çalışırlar, bir kez uğradınız mı depreme


*Tek kelimelik bazı zarflar ek aldıklarında zarf olmaktan çıkar, zarf tümleci oluşturmazlar

Yarın benimle gelir misin? zarf

Yarını bekleyemem İsim

İçeri›içeriye, dışarı›dışarıya, aşağı›aşağıya


*Edatlarla kurulanlar (edat tümleçleri ya da edatlı tümleçler)


“ile”

Ankara’ya uçakla giderler (vasıta)

Bizi boş vaatlerle kandırdılar (araç)

Hasan yaşlı annesiyle oturuyordu (beraberlik)

Arabanın gürültüsüyle irkildi (neden)

Öfkeyle kalkan zararla oturur (nasıl, öfkeli ve zararlı)

Sevinçle boynuma sarıldı (nasıl, sevinçli bir hâlde)


“-E kadar”


Dershaneye kadar gidelim

Akşama kadar çalıştık


“için”


Çalışmak için başvurdu (amacıyla, başvurunun amacı, sebebi)

Sınavı kazanmak için çalışmak gerekir (sınavı kazanmanın şartı)

Sıkıldığı için dışarı çıktı (neden, dışarıya çıkmanın sebebi)

Bu ayakkabıyı babam için aldım (özgülük)

Bu iş için kaç lira ödedin? (karşılık)

Senin için sorun yok tabi (görelik)

Bizim için ne diyorlar? (hakkımızda)

Sizin için üç kişilik yer ayrıldı (aitlik)


“üzere, üzre”


Sorunu halletmek üzere gidiyorum (amaç, için)

On dakika konuşmak üzere kürsüye çıktı (için, amaç)


“-E göre”


Başbakana göre enflâsyon düşük (açısından)

Ayağını yorganına göre uzat (bakarak, ölçüsünde, uygunluk, kadar)

Allah dağına göre kış verir (uygunluk)

Anlatılanlara göre ikisi de suçluymuş (bakılırsa, yönünden)

Siz bana göre daha gençsiniz (karşılaştırma)

Kemal, Hasan’a göre daha uzundu (karşılaştırma)

Bana göre ayakkabınız var mı? (uygunluk)


“karşı”


Edebiyata karşı ilgim vardı (hakkında, yönelik)

Denize karşı bir balkonu var (yönelik)


“diye”


Terfi edeyim diye yağcılık yapıyor (amaç)

Yağmur yağıyor diye dışarı çıkmadı (neden)


“doğru”

Ormana doğru yürüdük

Bana doğru bakıyor


“dolayı, ötürü”

Zayıflıktan dolayı sık sık hastalanıyor

Çalışmadığından ötürü canı sıkılıyor


“-den” ekiyle de aynı anlam sağlanır

Sıkıldığımdan dışarı çıktım


“karşın, rağmen “


Çok uğraşmama karşın başaramadım

Tanımamasına rağmen onu takdir ediyordu


“beri”

Dün akşamdan beri görülmedi

Okuldan beri hiç susmadı

Yıllardan beri bu köyde yaşamaktalar

Kar, sabahtan beri yağıyor


“yalnız”

Cebinde yalnız yol parası vardı (sadece, edat)

Beni yalnız sen anlarsın (sadece, bir tek)


“ancak”

Seni ancak ebediyyetler eder istiab (sadece)

Onu ancak para ilgilendirir (sadece, bir tek);

Bu işten ancak Hasan Usta anlar (sadece)

Bu kömür ancak üç ay yeter (en fazla, olsa olsa)

Sabah çıktılarsa akşama ancak gelirler (belki, ihtimal)