Deprem..

DEPREM


Deprem Nedir? Nasıl Oluşur


Depremlerin önemli bir bölümü yeryüzünden yaklaşık 12km derinliklere kadar uzanan elastik kısımda üst kabuk içinde meydana gelmektedir Bu derinlikten daha derinliklerde sıcaklık 400 derecenin üzerinde olduğu için yerdeğiştirme hareketi depremsiz, krip denilen yavaş plastik şekil değiştirme enerjisi şeklinde yutulur Buna karşılık elastik üst kısımda ise her yıl birkaç cmlik yerdeğiştirme yüzyıllarca birikerek birkaç metre birden büyük bir depremle meydana gelmektedir Depremler sırasında ilk kırılma başlangıcının bu elastik alan sınırında meydana geldiği anlaşılmaktadır

Deprem yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yerdeğiştirme hareketinin neden olduğu karmaşık elastik dalga hareketleridir Bu yerdeğiştirme miktarı depremin büyüklüğü ile doğru orantılı olup özellikle sığ depremlerde belli bir büyüklükten sonra faylanma ile ilgili kırıklar yeryüzünde görülmektedir


Faylanma Teorisi

A) İki yönden sıkıştırılan kaya

B) Bu kuvvet altında kayanın zamanla şekil değiştirmesi

C) Kaya aniden kırılarak fay oluşur ve ortaya çıkan enerji deprem dalgaları halinde yayılır Hareket yatay olduğu gibi düşey de olabilir Kırılmanın olduğu noktaya "Odak" (iç merkez) denir Odak noktasının düşey olarak yeryüzüne rastladığı noktaya "Episantr" (dış merkez) denir


Fay Çeşitleri





Normal faylanma genelde yerkabuğunun yatay çekme kuvveti sonucu oluşur Ters faylanma basınç kuvveti sonucu oluşur Yatay sıyırmalı faylanmada, bloklar birbirlerine nazaran yatay hareket yaparlar Yatay faylanama hareketinin sağ veya sol atımlı olduğu faya üsten bakılarak anlaşılabilir Üstten bakıldığında, relatif yerdeğiştirme sağa doğru ise sağ atılımlı, sola doğru ise sol atılımlı olarak adlandırılır






Normal faylanma arasındaki blok çökerse buna "Graben" (çöküntü) denir İki ayrı normal faylanma arasında bir yükselti bloğu kalırsa buna "Horst" (yükselti) denir


Hangi şiddet, ne etki doğurur?



Depremin ölçüsünü belirlemek amacıyla depremlerin etkilerinin sınıflandırılmasıyla ortaya çıkmış bir ölçek türü olarak "şiddet" kullanılıyor Belli başlı 12 şiddet grubu ve etkileri ise şöyle gruplanabilir:

Depremler, sismograf adı verilen aletler tarafından kaydediliyor sismografların olmadığı dönemlerde, depremin ölçüsünü belirleme amacıyla depremlerin etkileri sınıflanmış ve "şiddet" adı verilen ölçek ortaya çıkmış Ülkemizde kullanılan MM (Değiştirilmiş Mercalli) ölçeği, 12 şiddet grubuna grubuna ayrılmıştır

Şiddet 1, 2, 3 ve 4te sallantılar olsa bile binalar ve eşyalar zarar görmez

Şiddet 5te ise mutfak eşyalarından ve pencere camlarından bir kısmı kırılabilir

Şiddet 6: Herkes tarafından duyulur Pencere camları ve cam eşyalar kırılır ağır eşyalardan bir bölümü yerinden oynar