şablon Baskı-tarihi.kullanılan Alanları

ŞABLON BASKI

Şablon baskı,metal ya da karton bir şablonun bezenecek yüzeye konup üstünden mürekkep ya da boya geçirilmesiyle elde edilen baskı,Şablon baskının Çin"de daha 8yüzyılda uygulandığı bilinirBaffin Adasında yaşayan Eskimolar,Batı uygarlığıyla karşılaşmalarından önceki tarihlerde fok derisinden kestikleri şablonlarla baskı yaparlardı20yüzyılda da bazı sanatçılar yapıtlarında şablon baskısından yararlandılarÖrneğin ABD"li Roy Lichtenstein ince bir metal levhaya açtığı deliklerden boya akıtarak pop sanat doğrultusundaki resimlerinde tramlı yüzeylere benzeyen fonlar oluşturulduPablo Picasso ,Joan Miro gibi sanatçılar yaptıkları kitap resimlerinde bu teknikten yararlandılar[IMG]file:///C:/Users/Nermin/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image001gif[/IMG]Giderek şablon baskı bir resmin,sanatçısının eliyle ve ancak belirli bir sayıda çoğaltıldığı özgün baskı uygulanmasında kullanılan en yaygın yöntem haline geldi

Şablon baskının en basit uygulaması,tek tek şablonları,hazırlanmış harflerin kullanılmasıyla sözcük ve cümlelerin yazılmasıdırBuradaki en büyük zorluk ,örneğin "O" gibi bir de iç parçası bulunan harflerin (ya da biçimlerin) şablonunun yapılmasıdırÇünkü iç parçanın olmaması durumunda,içi boyanan şablodan "O" harfi yerine dolu bir daire çıkacaktırBuna çare olarak şablonu oluşturan parçalar inci gözenekli ( tül gibi) bir dokumanın üstüne yapıştırılırŞablonun üstüne sürülen boya gözeneklerden geçerek alttaki yüzeyde harfi tam olarak oluştururBu yöntemden yola çıkarak boyanın geçmesi istenmeyen noktalarda gözeneklerin karton ya da metal şablon yerine sıvı bir madde sürülerek kapatılması yoluna gidilmişböylece şablon baskının daha gelişmiş bir türü olan ipek baskı (serigrafi ) doğmuştur

Kaynak:AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir

Adı ipek baskı olsa da,bugün artık bu yöntemde kullanılan malzeme,çıplak gözle seçilemeyecek kadır küçük gözenekli plastik bir folyodurBu folyo (ipek) basılacak desen büyüklüğünde bir kasnağa gerilir ve üstüne lak denen bir sıvı sürülerek bütün gözeneklerin kapanması sağlanırLak,ışık görünce sabitleşen bir maddedirSaydam bir asetat folyoya çizilmiş olan desen kasnağın üstüne konarak ışıklandırılırFolyadaki saydam alanlardan geçen ışık,ipekteki lakı etkileyerek sabitleştirirDesen ise siyahla çizilmiş olduğu için ışığı geçirmez ve o noktalarda ipeğin üstündeki lak sabitlenmez Ardından ipek suya tutulurSabitleşen yerlerdeki lak temizlenirböylece ipeğin üstünde desenin bulunduğu yerlerde gözenekler açılmış olurDaha sonra ipek gerili kasnak baskı yapılacakkağıda yatırılırüstüne dökülen boya ragletle boydan boya sıvanırRaglet,bir kenarına sert kauçuktan bir ağız geçirilmiş cetvele benzeyen alüminyum ya da ahşaptan bir alettirRagletle sıvanan boya açık gözeneklerden geçerek alttaki kağıdın üzerinde deseni oluştururHer renk için ayrı bir şablon hazırlanarak aynı kağıt üzerinde çok renkli ipek baskılar da yapılabilir

Ticari amaçlarla seri üretim yapıldığında,ipek baskı yerine elek baskı yöntemi uygulanırBunda şablon olarak çok sayıdaki baskıyı yıpranmadan gerçekleştirilebilecek daha dayanıklı malzeme kullanılır

İpek baskıyı ticari olmayan amaçlarla ilk kez 1938"de ABD"de Federal Sanat Projesinde çalışan bir grup ressam denemiş bunlar daha sonra kullanımı yaygınlaştırmak amacıyla Ulusal Serigrafi Derneğini kurmuşlardırVictor Vasarely,Eduardo Paolozzi,Bridget Riley ,Jim Dine ve Claes Oldenburg gibi sanatçılar bu tekniğin geliştirilmesinde rol oynamışlardırTürkiye"de de Süleyman Saim Tekcan,son yıllarda oluşturduğu büyük bir ipek baskı atölyesiyle bu konuda çalışyan bütün sanatçılara hizmet vermektedir




Kaynak:AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir