Bireysel Emeklilik Aracısı Olarak Alınan ücretlerin Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisine Tabi Tutulup Tutulmayacağı

TARİH
:
16042004
SAYI
:
B074DEF03511/176200-2148/1892
BİRİM
:
Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü
MADDE NO
:
193 Sayılı GVK Md 37, 51, 94, 6802 sayılı Gider VK 28, 30, KDV Md 17 VUK Md 153, 156
KONU
:
Bireysel emeklilik aracısı olarak alınan ücretlerin banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulup tutulmayacağı



ÖZET


Sigorta şirketleri ile sigorta acentelerinin (tali acenteler dahil) faaliyetlerinin ticari faaliyet, bu faaliyet sonucu elde edilecek kazancında ticari kazanç olarak değerlendirilmesi ve bunların gerçek usulde gelir vergisine tabi olmaları gerekmekte olup, bunlara yapılan ödemelerden ise 94üncü maddenin 13 numaralı bendine göre tevkifat yapma zorunluluğu bulunmamaktadır

İlgi dilekçenizde ile aranızda imzalanacak sözleşme hükümlerine göre bireysel emeklilik sisteminin tanıtımını yapmak istediğinizi belirterek vergi dairesine müracaat etmenizin ve vergi levhası almanızın gerekli olup olmadığı, adınıza ödenen bedelden stopaj kesilerek, kalan net miktarın tarafınıza ödenmesi suretiyle bu yükümlülüklerden muaf olup olmayacağınız hususlarında bilgi istenilmektedir

GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37inci maddesinde her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hükme bağlanmıştır Ticari ve Sınai faaliyetlerle ilgili kurallar ise Türk Ticaret Kanunu ile düzenlenmiştir Bu Kanunun 3üncü maddesinde ticari işler, Bir ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer bir müesseseyi ilgilendiren bütün muamele, fiil ve işler ticari işlerdir şeklinde tanımlanmış ve 12inci maddesinde,
-İçtimai sigortalar hariç olmak üzere sigortacılık,
-Acentecilik, tellallık, komisyonculuk ve sair bütün tavassut işleri dahil olmak üzere sayılan bazı faaliyetlerin veya mahiyetce bunlara benzer işlerle uğraşmak üzere kurulan müesseselerin de ticarethane sayılacağı belirtilmiştir
Tavassut işi yapanlar ise, tüccarlarla diğer kimseler arasında cereyan eden bir kısım muamelelere aracılık eden ve bu hizmetleri karşılığında taraflardan ücret alan kimselerdir Sabit veya gezici olarak yapılan her türlü tellallık, komisyonculuk, ticari mümessillik, acentelik tavassut işi sayılmaktadır

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 51inci maddesinde, tavassut işi yapanlar ile sigorta prodüktörlerinin ticari kazançlarının belirlenmesinde basit usulden faydalanamayacakları belirtilerek, bunların gerçek usulde gelir vergisine tabi oldukları hükme bağlanmıştır

Yukarıda yapılan açıklamalara göre, sigorta şirketleri ile sigorta acentelerinin (tali acenteler dahil) faaliyetlerinin ticari faaliyet, bu faaliyet sonucu elde edilecek kazancında ticari kazanç olarak değerlendirilmesi ve bunların gerçek usulde gelir vergisine tabi olmaları gerekmekte olup, bunlara yapılan ödemelerden ise 94üncü maddenin 13 numaralı bendine göre tevkifat yapma zorunluluğu bulunmamaktadır

BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin (2447 sayılı Kanunun 6ıncı maddesiyle değişen) 1inci fıkrasında; Banka ve sigorta şirketlerinin 10061985 tarih ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olduğu,
Aynı Kanunun Mükellef başlıklı 30uncu maddesinde de; Banka ve sigorta muameleleri vergisini banka ve bankerlere sigorta şirketlerinin ödeyeceği, Hükümlerine yer verilmiştir

Diğer taraftan; 4632 sayılı Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu nun 11inci maddesinin verdiği yetkiye göre yayımlanan Bireysel Emeklilik Aracıları Hakkında Yönetmeliğin 4/e bendinde, Bireysel emeklilik aracıları; Şirketler tarafından katılımcılara sunulan emeklilik ürünlerinin tanıtımı, pazarlaması ve satışına ilişkin aracılık hizmetlerini bir sözleşmeye dayanarak daimi bir surette şirketlerin emeklilik sözleşmelerine aracılık eden veya bunları şirket adına yapan gerçek kişileri ifade edeceği,

Aynı yönetmeliğin 23üncü bendinde de, Bireysel emeklilik aracısı hiçbir surette giriş aidatı, katkı payı veya benzeri adlar altında tahsilat yapamaz Açıklamalarına yer verilmiştir

Öte yandan, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi uygulaması yönünden sigorta acentelerinin Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisine tabi olmaları, poliçe tanzimine veya tahsilata yetkili olup olmamalarına bağlı olduğundan, bireysel emeklilik aracılarının banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olmaları poliçe tanzimine veya tahsilata yetkili olup olmadığına bağlı bulunmaktadır

Buna göre; bireysel emeklilik şirketleri nam ve hesabına bireysel emeklilik katılımcıları ile sözleşme yapmak veya tahsilat yapma konusunda bireysel emeklilik şirketleri tarafından bireysel emeklilik aracılarına yetki verilmesi durumunda, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ile mükellef tutulmaları ve bireysel emeklilik aracısı olarak tarafınıza yapılan her türlü muameleler dolayısıyla lehe alınan paraların banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulması, ancak Bireysel Emeklilik Aracısı olarak şahsınıza sözleşme yapmak veya tahsilat yapma konusunda yetki verilmemesi durumunda ise Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ile mükellef tutulmamanız gerekmektedir

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 4842 sayılı Kanunla değişik 17inci maddesinin 4/e fıkrası ile; Banka ve sigorta muameleleri vergisi kapsamına giren işlemler ve tali acenteler dahil sigorta acente ve prodüktörlerinin sigorta muamelelerine ilişkin işlemleri ile Kurumlar Vergisi Kanununun 7inci maddesinin (24) numaralı bendinde belirtilen kurumların kredi teminatı sağlama işlemleri katma değer vergisinden istisna edilmiştir

Bu itibarla, Bireysel Emeklilik Aracılarının; bireysel emeklilik şirketleri tarafından katılımcılara sunulan emeklilik ürünlerinin tanıtımı, pazarlaması, satışı ve bireysel emeklilik sistemine ilişkin diğer aracılık hizmetlerinin, sigorta muamelelerine ilişkin işlemler kapsamında değerlendirilerek katma değer vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir

VERGİ USUL KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 156ncı maddesinde, işyerinin tarifi yapılmış olup 153üncü maddesinde de işe başlayanların keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye mecbur oldukları hüküm altına alınmıştır
Aynı Kanunun 4üncü maddesinin ikinci paragrafında; Mükelleflerin, vergi uygulaması bakımından hangi vergi dairesine bağlı oldukları vergi kanunları ile belirlenir hükmü yer almaktadır
Diğer taraftan aynı Kanunun 5inci maddesinde; Gelir Vergisi mükellefleri (Kazancı basit usulde tespit edilenler dahil) ile sermaye şirketleri her yıl Mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı merkezlerine, şubelerine, satış mağazalarına iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görünecek şekilde asmak zorunluluğu getirilmiştir

Öte yandan, 142 ve 143 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde; Vergi levhası asmak mecburiyetinde olan mükelleflerin vergi levhaları işyerlerinin;

a) Merkezlerinde,
b) Şubelerinde,
c) Satış mağazalarında,
İş sahipleri ile müşteriler tarafından kolayca okunup görülebilecek şekilde asacakları gezici olarak işyeri açmaksızın faaliyet gösteren mükelleflerin vergi levhasını asma zorunluluğu bulunmadığı belirtilmiştir

243 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (B) bölümünün 4üncü bendinde; Sigorta acente ve prodüktörleri tarafından sigorta şirketlerine sağlanan hizmetler nedeniyle ödenen komisyon bedelleri ise sigorta şirketleri tarafından düzenlenecek Sigorta Komisyon Gider Belgesine istinaden kayıtlara alınacaktır
Acenteler ve prodüktörler bu bedeller için ayrıca fatura düzenlemeyecekler ve bu bedelleri sigorta şirketleri tarafından kendilerine verilecek sigorta komisyon gider belgesine istinaden hasılat kaydedeceklerdir

< 246 Seri Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (B) bölümünde ise, Sigorta ve reasürans brokerleri tarafından sigorta şirketlerine sağlanan hizmetler nedeniyle sigorta şirketlerince ödenen komisyon bedelleri için de sigorta şirketleri tarafından Sigorta Komisyon Gider Belgesi düzenlenecektir
Brokerler, bu bedeller için ayrıca fatura düzenlemeyecekler ve bu bedelleri sigorta şirketleri tarafından kendilerine verilecek sigorta komisyon gider belgesine istinaden hasılat kaydedeceklerdir Denilmektedir

Bu açıklamalara göre her ne kadar tali acentelerin düzenleyecekleri belgeler konusunda tebliğlerde bir açıklama yapılmamışsa da tali acentelerin sigorta şirketlerine veya sigorta acentelerine bağlı olarak ve onların bir alt grubu olarak faaliyette bulunmaları ve bu faaliyetleri sonucu bir komisyon geliri elde etmeleri nedeniyle, sigorta şirketi veya sigorta acentesi tarafından tali acentelere ödenen komisyon bedelleri için sigorta şirketince veya sigorta acentesince sigorta komisyon gider belgesi düzenlenmesi gerekmektedir

Buna göre, bir işyerinizin olması halinde işyerinizin bulunduğu yer vergi dairesine müracaat ederek mükellefiyetinizi tesis ettirerek vergi levhanızı almanız, işyeri olarak ikametgahınızın gösterilmesi halinde ikametgahınızın bağlı bulunduğu yer vergi dairesine mükellefiyetinizi tesis ettirmeniz gerekmektedir

-Yapacağınız faaliyet ile ilgili olarak mükellefiyetinizin açılması gerektiği,
- İşinizi, işyeri açarak sürdürmeniz halinde işyerinizin yetki alanındaki Vergi Dairesi Müdürlüğüne, işyeri açmaksızın gezici olarak sürdürmeniz halinde ikametgahınızın yetki alanına giren Vergi Dairesi Müdürlüğüne müracaat etmeniz,
- İşinizi, işyeri açarak sürdürmeniz halinde vergi levhasını tasdik ettirip işyerinize asmanız, işyeri açmaksızın gezici olarak sürdürmeniz halinde vergi levhasını asma zorunluluğunuzun olmadığı,
- Tali acente olarak aldığınız bu bedeller için ayrıca fatura düzenlemenize gerek olmadığı ve aldığınız bedelleri ,sigorta şirketleri veya sigorta acentesi tarafından düzenlenen sigorta komisyon gider belgesine istinaden hasılat kaydedeceğiniz , tabiidir