Hasırcılık Sanatı/Hasırcılık Nasıl Yapılır?Hasırın Kullanım Alanları

Kısaca Hasırcılık Sanatı

Hasir, kurumus bitki saplari ve saz gövdelerinin birbirine geçirilmesiyle örülen, genellikle taban dösemesi bazen duvar ve tavan kaplamasi olarak kullanilan bir cins yaygidir Hasirlar, yapildigi sazin incelik, kalinlik ve türüne göre Trablus hasiri, Misir hasiri, Kaba hasir vbadlar alirdi Boyanmis sazlarla hasirlara desenler yapilirdiOsmanlilarda hasircilik, XVIIyy’dan baslayarak önemli zanaat kollarindan biri durumuna geldi Istanbul’da Hasircilar Çarsisi adiyla çarsisi bile vardiGünümüzde hasircilik sadece kirsal kesimde belli oranda devam etmektedir


Hasırcılık Nasıl Yapılır?

Hasır, kurumuş bitki sapları ve saz gövdelerinin birbirine geçirilmesiyle örülen, genellikle taban dösemesi bazen duvar ve tavan kaplamasi olarak kullanilan bir cins yaygidir Hasirlar, yapildigi sazin incelik, kalinlik ve türüne göre Trablus hasiri, Misir hasiri, Kaba hasir vbadlar alirdi Boyanmis sazlarla hasirlara desenler yapilirdiOsmanlilarda hasircilik, XVIIyy’dan baslayarak önemli zanaat kollarindan biri durumuna geldi Istanbul’da Hasircilar Çarsisi adiyla çarsisi bile vardiGünümüzde hasircilik sadece kirsal kesimde belli oranda devam etmektedir


Hasır Alm Strohmatte (f), Fr Natt (f), İng Rush mat; matting Sazdan veya kabuk, yaprak gibi bitki kısımlarıyla örülmüş, taban döşemesi, duvar ve tavan kaplaması gibi çeşitli yerlerde kullanılan bir cins kilim Kurutulmuş veya kurumuş bitkilerin sap, kabuk veya yapraklarından yapıldığı gibi, saz gövdelerinden yahut rafyadan örülen türleri de vardır Daha çok hasır otu adı verilen ve bataklıklarda yetişen bir sazdan örülür Hasır otu, hasır kilim örmek maksadıyla kullanıldığı gibi çeşitli şekillerde örülerek çok değişik yerlerde de kullanılabilir Genellikle alta serilmek üzere yapılan “kaba hasır” denilen bir hasır türü Anadolu’da çok yaygındır Kalın sazlardan yapılan bu hasır, kır kahvelerinde, evlerde ve camilerde yaygı olarak kullanılır



Hasır, eski Türk evlerinde çok kullanılan yaygılardandır Türklerde taş veya toprak odaların tahta zemin üzerlerine hasır serilirdi Hasırcılık 17 yüzyılda Osmanlılarda önemli sanat kollarından biri durumundaydı Yapıldıkları sazların incelik ve kalınlık durumlarına göre Trablus hasırı, Mısır hasırı, kaba hasır gibi isimler alırdı İstanbul’da ayrı bir Hasırcılar Çarşısı vardı Ayrıca, hindistancevizi elyafından veya abak denilen bir çeşit ottan yapılan hasır, denizcilikte halat olarak kullanılır


Hyüzyıldan yapılan çanta, sofra örtüsü, zembil ve şişe koruyucuları günümüzde de kullanılmaktadır Günümüzde hasırcılıkta bitki lifleri yerine suni elyaftan istifade edilmektedir Koltuk, tabure, sandalye ve iskemlelerin oturulacak yerlerinde, sun’i elyaftan yapılan hasır örgüler kullanılmaktadır


Hasır örgüsü, boydan boya gerilmiş ipler arasından ince sazlardan yapılmış her lif, ya bir alttan, bir üstten veya iki alttan bir üstten geçirilerek tezgahlarda örülür Küçük eşyalar ve koltuk, sandalye için kullanılacak hasırlar elde örülür


Hasır, dürülerek ve yuvarlanarak kaldırıldığı için kullanılması kolaydır Halıların altında, duvar ve tavanda kullanılırken, rutubet geçirmemesi, havayı tutması, ucuz ve kolay bir dokuma şekli olması yüzünden asırlardır Türkler tarafından çok kullanılan bir yaygı türü olarak bilinmektedir


AFYON’DA HASIRCILIK

Hasırcılık pekçok yörelerde yapılmış olsa da örnek açısından aşağıda Afyon yöremizde hasırcılık verilmiştir
İlçemiz Yakasinek kasabası ve Taşköprü’de bazı yaşlı kişilerce hasır ve boyra örücülüğü yapılmaktadırHasır, daha çok Akşehir ve Eber Göllerinde yetişen “kındıra” adı verilen bir çeşit su bitkisinin işlenerek basit tezgâhlarda dokunması ile halı ve kilim altlarına serilerek kullanılır Boyra (kamış hasırı), Akşehir ve Eber Göllerinde yetişen kamışın işlenmesinden sonra tezgâhında örülerek, ahşap evlerin tavan kısımlarının üzerine atılan talâş ve toprakların içeriye sızmasını önlemek için kullanıldığı gibi, çeşitli yerlerde dekorasyon ve kamufle malzemesi olarak da kullanılmaktadır Ancak, gelişen teknolojik yenilikler, yukarıda anlattığımız hasır ve boyraya karşı olan ilginin azalmasına sebep olmuştur

Hasırın Kullanım Alanları

Hasır yapımı, Türk kültüründe önemli yer tutmaktadır Osmanlı Döneminde XVII yüzyılda hasır yapımı ve ticareti yaygınlık kazanmış, İstanbul’da sadece hasır ticareti için kuyumcular çarşısı gibi Hasırcılar Çarşısı kurulmuştur Bu isim halen kullanılmaktadır


Hasır yer örtüsü, yaygının yanında duvar süs olarak da uzun yıllar kullanılmıştır Özellikle kök boyalarla boyanan sazlar değişik motifler çıkaracak şekilde hasıra işlenmiştir İnce sazdan dokunmuş hasırlar genellikle duvar süsü olarak kullanılmış, Trablus hasırı veya Mısır hasırı olarak isimlendirilmiştir Kaba sazdan dokunan hasırlar ise, evlerde, camilerde ve köy odalarında yaygı olarak kullanılmıştır
Günümüzde, yine bataklık alanlardan, göl kenarlarından toplanan sazlar hasır yapılmakta ve süs eşyası olarak pazara sunulmaktadır Lambalık, torba, şişe koruyucu gibi malzemelerin yanında sandalye ve taburelerin oturulacak yerlerinin yapımında da yine sazdan yararlanılmaktadır


Ticari olarak orijinal hasır dokumacılığı kaybolmak üzeredir Kendi ihtiyacı veya komşusu için dokuyanlar bile oldukça yaşlanmıştır Yeni nesil hasırı kullanmadığı gibi dokumayı da bilmemektedir Yakın gelecekte hasır dokumacılığı tarihi değerlerimiz arasında yerini alacağa benzemektedir


Hasır dokumacılığıyla ilgili seri üretim yapan tezgâhlar kurulmuştur Kalın naylon malzemenin kullanıldığı plastik hasırlar, piknik alanlarında kullanılmaktadır Orijinal hasırlar gibi hem kolay kırılmamakta, uzun yıllar eskimeden kullanılabilmektedir