Isparta

Isparta güller ve göller diyârı, halısı ile ünlü il Isparta Akdeniz bölgesinin Antalya bölümünde ve Göller yöresinde Burdur, Afyonkarahisar, Konya, Antalya, Beyşehir ve Burdur gölleri arasında yer alan şirin bir ildir 30°01' ve 31°33' doğu boylamları ile 37°18' ve 38°30' kuzey enlemleri arasında kalır Isparta�ya Türkiye'nin halı tezgahı ve gül bahçesi denir

Isparta'nın konumu

Isparta güller ve göller diyârı, halısı ile ünlü il Isparta Akdeniz bölgesinin Antalya bölümünde ve Göller yöresinde Burdur, Afyonkarahisar, Konya, Antalya, Beyşehir ve Burdur gölleri arasında yer alan şirin bir ildir 30°01’ ve 31°33’ doğu boylamları ile 37°18’ ve 38°30’ kuzey enlemleri arasında kalır Isparta’ya Türkiye’nin halı tezgahı ve gül bahçesi denir Trafik numarası 32’dirİsminin kökeni

Hititler bölgeye “bereket” mânâsına gelen“Baris” ismini vermişler RomalılarTürkler “Psidia” ismi verilen bu bölgeye hâkim olunca, “Baris” ismi yerine, kendi dillerine uygun olan “Sbarita” dediler Şehir tarafından fethedilince buraya “İsbarita” dediler Zamanla bu kelime halk dilinde “Isparta” olarak yerleşti Osmanlı devrinde Isparta sancağına Hamidâbâd, sancak merkezine ise Isparta denmiştir

ISPARTA, Akdeniz bölgesinde Antalya bölümünün iç kesiminde, Göller yöresi'nde aynı addaki ilin merkezi kent; 101 215 nüf (1985) Ankara'dan karayoluyla 423 km uzaklıkta Yurdun öteki bölgelerine düzenli karayolları ve demiryoluyla bağlı Kent, yüksek dağlarla çevrili alüvyal bir ovanın G-B köşesinde, gerideki Akdağ kütlesinden inen derenin (İsparta suyu) iki yanında yer alır Yukarı kesiminde ancak temelleri korunmuş bir kale kalıntısı, eski bir kuruluşa sahip olduğunu gösterir Uzun bir süre ulaşım bakımından elverişsiz, sapa bir yörenin yerel ticaret merkezi olarak kalmış, ancak Cumhuriyet döneminde demiryolu ağına bir şube hattı ile bağlanmıştır Ama kentin hızla gelişmesi ancak daha sonra, düzenli karayolları yapımının canlandırdığı hareket ve ticaret sayesinde, 1950'ler-den sonra olmuştur 1935-1945 arasında 18 000 dolayında hemen hemen sabit kalan nüfusu, bu gelişmeler sonucunda hızla artmaya başlamış, 1955'te 24 000'i, 1960'ta 35 000'i, 1970'te 50 000'i aşmış, 1980de 86 000'i, 1985'te ise 100 000'i geçmiştir Günümüzde İsparta, Göller yöresi'nin en önemli ticaret, sanayi (halıcılık, gülyağcılık) ve kültür merkezidir

—Tar IÛ 546'da Baris adıyla kurulduğu sanılan İsparta, Ortaçağda müslüman
Araplarla Bizans devleti arasında sürüp giden savaşlarda sık sık el değiştirdi Abbasiler döneminde kenti ele geçirmeyi başaran islam orduları (774), bir süre sonra burasını yeniden Bizanslılar'a bırakmak zorunda kaldılar Anadolu Selçuklu hükümdarı Kılıç Arslan III döneminde Türkler tarafından alındı (1204) Anadolu Selçuklu devletinin çökmesi üzerine Hamitabad adıyla Hamitoğulları beyliğinin merkezi olan kent (1300), son Hamitoğulları beyi Hüseyin Bey tarafından Murat I döneminde Karaağaç, Beyşehir, Seydişehir ve Yalvaç ilçeleriyle birlikte 80 000 altın karşılığında Osmanlı devletine satıldı (1380) Murat l'in Bal-kanlar'da uğraşmasından yararlanan Karamanoğlu Alaettin Ali Bey'in eline geçti (1386) Anadolu'ya geçerek Kara-manoğulları'nı yenen Murat I tarafından geri alındı (1387)

Kosova savaşı'nda (1389) Murat I öldürüldükten sonra Osmanlı tahtında meydana gelen değişimden yararlanmak İsteyen Karamanoğul-ları'nın istilasına uğradı Anadolu birliğini kendi yönetimi altında kurmaya çalışan Bayezlt I (Yıldırım) tarafından alınarak (1390) şehzade isa Çelebi'ye verildi Ankara savaşı'ndan (1402) sonra Timur tarafından yine Karamanoğulları'na verilen kent, Mehmet I (Çelebi) döneminde yeniden Osmanlı devletine bağlandı (1415), sancak merkezi konumuna getirildi Süleyman I (Kanuni) döneminde bir ticaret merkezi olarak büyük önem kazanan İsparta, XVIII yy başlarında patlak veren celali ayaklanmaları sırasında ekonomik yönden geriledi Dirlik ve düzeni yeniden kurmayı başaran Kuyucu Murat Paşa'nın çabaları sonucu yine eski refah düzeyine kavuştu

Tanzimat'tan sonra eyalet örgütünün yerine vilayet sisteminin konması üzerine Konya'ya bağlandı Yeniden sancak konumuna getirildi (1867) Hamitabad adını aldı (1891) Cumhuriyetin ilanından sonra İsparta ilinin merkezi ojdu

(- —Mim Özellikle Bizans döneminde önem kazanan ve J Arundell'in pek çok kilisesi olduğunu bildirdiği Baris kentinden günümüze hiçbir kalıntı ulaşmadı Anadolu Selçuklu, Hamitoğulları ve Osmanlı dönemi yapıları da depremlerden çok zarar görmüştür Hamitoğulları'ndan Hızır Bey'in yaptırdığı (1312) Hızırbey camisi 1714 ve 1888'de yıkılmış, yenilenmiştir Gene bu dönemden Kutlubey ca-misi'ni İsparta'nın ilk subaşısı Kutlu Bey yaptırdı (1417) 1901'de onarılan yapı, 1914 depreminden sonra yenilendi 1550 tarihli iplik camisi (Hacıabdi camisi), sadrazam Halil Hamit Paşa tarafından onartıldı (1781), 1914 depreminden sonra yerine günümüzdeki iki katlı cami yaptırıldı Şadırvanı da Halil Hamit Paşa' nın onarımı sırasında eklenmiştir Kentin en önemli yapılarıysa Mimar Sinan'ın eseri olan Flrdevsbey camisi ve Firdevs-bey bedesteni'dir Sancakbeyi Firdevs Bey döneminden olan cami, 1561'de tamamlandı, sadrazam Halil Hamit Paşa zamanında özgünlüğü bozulmayacak biçimde onarıldı (1783) Cami ve minaresi kesme taştan, son cemaat yeri ve sütunları mermerdendir Kare planlı ana mekân kasnağa oturan bir kubbe, yanlara taşkın son cemaat yerlyse beş küçük kubbeyle örtülüdür Camiye gelir sağlamak amacıyla 1561'de bitirilen bedesten de özgünlüğünü korumaktadır 1967'de onarılan yapı günümüzde kapalı çarşı olarak değerlendirilmektedir Fakih bin Muhammet tarafından yaptırılan (1512) Yılankıran çeşmesi, üç sülüs yanıtıyla dikkati çeker

ISPARTA (32), Akdeniz bölgesinde Antalya bölümünün iç kesiminde Göller yö-resi'nde il; 382 844 nüf (1985); 8 933 km* merkez ilçe dışında 9 ilçe; 5 bucak; 204 köy Merkezi İsparta, 101 215 nüf (1985)

Antalya körfezinin iki yanında B Toros-lar'ın değişik doğrultudaki sıralarının birbirine yaklaşarak adeta içiçe girdikleri bir alanda yer alan ilin yüzey şekilleri bakımından başlıca özelliğini yüksek dağlar ve bunlar arasında bir kesimi alüvyal ovalar bir kesimi göllerle kaplı tektonik kökenli çukurlar meydana getirir İlin B yarısında başlıca doruklar G'de Davras dağı (2 635 m) ve Akdağ ile K'de Barla dağı (2 799 m) ve Karakuş dağıdır D yarısında De-degöl (2 992 m) ve ilin K-D sınırını oluşturan Sultandağları (2 519 m) yükselir Bu dağlar arasındaki çukurlarda B'da alüvyonlarla kaplı İsparta, D'da Yalvaç ovaları İle Eğridir, Kovada ve Beyşehir gölleri yer alır

Jeolojik yapısı çok karmaşık olan il topraklarında en geniş yeri ikinci Zaman oluşukları ile ofiyolitler kaplar Yer yer daha genç andezit kütleleri görülür İsparta kentinin G-B'sındaki taze bir patlama krateri olan Gölcük, çok yeni volkanik süreçlerin bir sonucudur İlin dağlık kesimlerinde karst şekilleri büyük ölçüde gelişmiştir İl topraklarının bir kısmı sularını yeraltından Akdeniz'e dökülen ırmaklara boşaltır

İl denizden uzaklık ve karasallık nedeniyle değişikliğe uğramış Akdeniz ikliminin etkisindedlr Yazlar sıcak (İsparta temmuz ort 23,1 °C) ve kuraktır Kışlar Antalya bölümünün kıyı kesimine oranla çok daha soğuktur (ocak ort 1,7 °C); sıcaklık -20 °C'ın altına inebilir En çok yağış kışın düşer Ort yağış G'e gidildikçe ve yükseldikçe artar; çukur alanlara doğru azalır (İsparta yıllık ort yağış 600 mm), ilin özelilkle G'deki dağlık kesimi yoğun bir orman alanıdır En yaygın ağaç türleri iç kısımlarda ve K'de karaçam, daha G'de kızılçam İle meşeler ve daha çok yüksek kısımlarda yer alan ardıçlardır

Yüzyıllar boyunca ulaşım zorluğu ve engebeli oluşu nedeniyle gelişememiş bir yöre olarak kalan İsparta ilinde nüfus yoğunluğu günümüzde de Türkiye ortalamasının altındadır (km2'ye 43 kişi) Nüfus artış hızı, Türkiye genelinden düşüktür (%o 17,8) Bunun başlıca nedeni iç göçlerdir Kentleşme oranı da düşüktür; halkın ancak % 48'l, bunun da yarıdan çoğu il merkezinde olmak üzere kentsel yerleşmelerde yaşar Kuvvetli engebelik, tarım topraklarının alanını kısıtlar

Tarlalar il topraklarının ancak % 11 'ni kaplar Bunun 3/4 kadarı tahıllara (buğday, arpa) ayrılmıştır Ticari ürünlerin başlıcaları şekerpancarı, afyon kapsülü ve haşhaş tohumu ile ilin simgesi olan gül, ayrıca az miktarda anason, tütündür Daha çok küçükbaş hayvan beslenir; hayvan ürünleri özellikle engebeli kırsal kesimin başlıca geçim kaynağıdır Bazı neojen hav-zalarındaki linyit yatakları (Yalvaç) dışında ilin en önemli yeraltı zenginliği Türkiye üretiminin tamamını sağlayan Keçiborlu kükürt yataklarıdır Başlıca sanayi dalları dünyaca ünlü halı dokumacalığı ve yan kolları İle gülyağcılık ve kükürt çıkarım ve üretimidir (Keçiborlu kükürt işletmeleri) Ulaşım şartları 1950'li yıllardan sonra yapılan karayolları ile büyük ölçüde düzelmiş, il yoğun sayılabilecek bir yol ağı sayesinde sapalıktan kurtulmuş, yurdun öteki bölgelerine bağlanmıştır

güzel yerlerasker gönderiyoruz orayaaskeriyesi o kadar güzel değilmiş ama :d