Haciz,czi

HACİZ, -czi a (ar hacz)

1 Huk Bir para alacağının ödenmesini sağlamak için borçlunun mal ve haklarına icra memur-luğunca elkonulması (Bk ansikl böl)

—2 Haciz etmek ya da haciz koymak -

—ANSİKL ic if huk Kural olarak borçlunun mal ve haklarının haczedilebilmesi için icra takibinin kesinleşmesi gerekir Haciz isteme hakkı alacaklıya aittir Bu istem bir dilekçeyle yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir Alacaklının haciz isteme hakkı bir süreye bağlıdır Yasaya göre bu hak ödeme emrinin tebliğinden başlayarak bir yıl geçmekle düşer (ic if k md 78)

Haciz istemi, icra takibinin yapıldığı icra dairesine yapılır Ancak her icra dairesi yalnızca kendi bölgesi içinde bulunan malları haczedebilir Haczedilecek mallar bu bölgenin dışındaysa icra takibinin yapıldığı daire borçlunun mallarının bulunduğu icra dairesine bu malların haczi için yazı yazar O yerin icra dairesi de borçluya ait malları haczederek durumu icra takibinin yapıldığı daireye bildirir Kural olarak haciz işlemini icra memuru yapar, icra memuru yardımcısına ya da kâtiplerden birine de haciz yapma yetkisi verebilir

Alacaklının haciz isteğinde bulunması ve bunun için gerekli giderleri ödemesi üzerine icra memuru üç gün içinde borçlunun mallarına haciz koymak zorundadır Kural olarak gece vakti haciz yapılamaz Ancak gece iş yapan yerlerdeki gelirler gece vakti haczedilebilir Tatil günlerinde haciz ve tebligat yapılabileceği gibi koruma önlemleri de alınabilir Borçlunun mal kaçırdığı anlaşılırsa gece vakti de haciz yapılabilir Borçlu, haciz sırasında malın bulunduğu yerde değilse haciz onun yokluğunda yapılır, icra memurunun isteği üzerine borçlu kilitli yerleri ve dolapları açmak ve malları göstermek zorundadır Gerekirse bunun için zor kullanılabilir

Haczi yapan memur, borçlunun üzerinde para, altın ve değerli eşya sakladığını anlar ve borçlu bunları vermekten kaçınırsa borçluya karşı zor kullanabilir (ic if k md 80) Zor kullanma konusunda tüm zabıta memurları icra memurunun yazılı başvurusu üzerine kendisine yardım ve emirlerini yerine getirmekle yükümlüdürlür Haczedilen para, hamile yazılı senet, poliçe ve ciro edilebilir senetlerle altın ve öteki değerli şeyleri icra dairesi koruma altına alır

Öteki taşınır mallar ise uygun bir yerde koruma altına alınır Alacaklı isterse bu mallar borçluya ya da üçüncü bir kişiye bırakılabilir Borçlu, alacaklının onayı ve icra memurunun izni olmadan haczedilmiş taşınır mallara tasarruf edemez Taşınmaz malların haczi için icra memurluğu tapu siciline yazı yazar Tapu sicilindeki haciz kaydı taşınmazın devrini sınırlar Haciz kaydı taşınmaz üzerinde sonradan hak kazanacak kişilere karşı ileri sürülebilir Bir taşınmazın haczi onun gelirlerini de kapsar

Ancak haciz, taşınmaz kendilerine rehnedilmiş olan alacaklıların haklarına dokunmaz, icra iflas k'nun 82 maddesine göre haczi olanaksız olan başlıca mallar şunlardır:

1 devlet malları;

2 borçlunun kendisi ve mesleği için gerekli elbise ve eşyasıyla ailesine gerekli olan yatak takımları, mutfak takımı ve gerekli ev eşyası;

3 borçlu çiftçiyse kendisinin ve ailesinin geçimi için zorunlu arazi, çift hayvanları ve tarım aletleri;

4 iki aylık yiyecek ve yakacak;

5 borçlunun durumuna uygun ev (ancak evin değeri fazlaysa, uygun bir ev alınabilecek kadarı borçluya bırakılmak üzere, haczedilerek satılır) Borçlunun maaş ya da ücretinin ancak bir kısmı haczedilebilir işçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez (iş k md 28)

• ihtiyati haciz Para alacakları için uygulanan bir tür ihtiyati tedbirdir Bu haciz bir mahkeme kararına dayanır Alacağın vadesi gelmiş ve alacak rehinle güvence altına alınmamışsa alacaklı mahkemeye başvurarak ihtiyati haciz kararı verilmesini isteyebilir

Vadesi gelmemiş bir alacak için ancak şu durumlarda ihtiyati haciz istenebilir:

1 borçlunun belirli bir ikametgâhı yoksa;

2 borçlu üstlendiği yükümlülüklerden kurtulmak apnacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya ya da kendisi kaçmaya hazırlanır ya da kaçarsa, ihtiyati haciz kararı almak isteyen alacaklı, dilekçeyle mahkemeye başvurur Bu dilekçenin bir örneğinin borçluya tebliği konusunda mahkeme serbesttir Borçlunun mallarını kaçırması tehlikesi varsa dilekçe tebliğ edilmez; borçlunun savunması alınmadan ihtiyati haciz kararı verilir, ihtiyati haciz isteğinde bulunan alacaklı, alacağını ve İhtiyati haczi gerektiren nedenlerle kanıtlarını mahkemeye bildirir, ihtiyati haciz kararı veren mahkeme alacaklıdan bir güvence (teminat) ister Bu güvence, alacaklının sonradan haksız çıkması halinde borçlunun ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararları terşılamak içindir Güvence, genellikle alacağın yüzde onu ya da on beşi tutarında paradır Alacaklı mahkemenin istediği güvenceyi vermeden ihtiyati haciz kararını alamaz ve onun uygulanmasını isteyemez

Mahkemeden ihtiyati haciz kararını alan alacaklının bu kararı on gün içinde icra dairesine götürmesi ve kararın yerine getirilmesini istemesi gerekir Bu süre içinde icra dairesinden uygulanması istenmeyen ihtiyati haciz kararı kendiliğinden ortadan kalkar (ic if k md 261) ihtiyati haciz kararı normal haciz kurallarına göre yerine getirilir Aynı biçimde haciz tutanağı tutulur, haczedilen mallar ve değerleri bu tutanağa yazılır, tutanak örnekleri haciz sırasında bulunmayan taraflara gönderilir, ihtiyati haciz geçici bir önlemdir

Borçlunun mallarına ihtiyati olarak haciz koyduran alacaklı yedi gün içinde takip isteğinde (haciz ya da iflas) bulunmak ya da bir alacak davası açmak zorundadır Alacaklı yedi güç içinde icra takibi yaparsa borçluya bir ödeme emri gönderilir Borçlu ödeme emrine itiraz etmezse, takip kesin-leşir; ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşür Borçlu icra takibine itiraz ederse alacaklı icra tetkik mercii'nden itirazın kaldırılmasını ya da mahkemeden itirazın iptalini ister ihtiyati haciz kararı temyiz edilemez Ancak borçlu, yasada öngörülen nedenlere dayanarak, ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir (ic if k md 265)