Atletizm

Atletizm

ATLETİZM a (fr athlétisme) Koşuları, atlamaları ve atmaları içeren, kurallara bağlanmış spor yarışmalarının tümü —ANSİKL Modern atletizm, XIX yy'da Büyük Britanya'da, kolej ve üniversitelerde doğdu (Oxford ve Cambridge üniversiteleri bunda önemli bir rol oynadılar) 1861'de ilk atletizm klübü Mincing Lane Athletic kuruldu 1866'da kurulan Amateur Athletic Clup ilk atletizm şampiyonalarını düzenledi 1877'de İngiltere ve irlanda atletleri ilk uluslararası karşılaşmayı yaptılar Aynı devirde atletizm, ABD'ye, Kanada'ya ve yavaş yavaş öteki ülkelere yayıldı

Günümüzde bütün dünyada uygulanan atletizm kuralları, 1912'de Stockholm' de kurulan ve 150'den fazla ülkenin üye olduğu uluslararası bir kuruluş, international Amateur Athletic Federation tarafından saptanmıştır Atletizm yarışmaları üç kategoriye ayrılır: koşular, atlamalar, atmalar Bunların sonucunda rekorlar belirlenir Başlıca koşular, pist üzerinde yapılan 100 m, 200 m, 400 m, 800 m, 1 500 m, 3 000 m, 5 000 m, 10 000 m koşularıyla 110 m, 400 m engelli ve 3 000 m engelli (steeple -chase) koşularıdır Kadınlar arası yarışmalar aşağı yukarı erkeklerinkinin aynıdır, yalnız 5 000 ve 10 000 m'lik koşuların yerine 3 000 m'llk, 110 m engellinin yerine de 100 m engelli koşular konulmuştur Başlıca yol koşusu, maratondur

Bu bireysel koşulardan başka, dört koşucudan oluşan takımlar arasında bayrak koşuları da düzenlenir: erkekler ve kadınlar 4x100 m ile 4x400 m Atlamalar, kadınlarda yüksek ve uzun atlama; erkeklerde yüksek, uzun, sırıkla yüksek ve üç adım atlamayı; atmalar ise, kadınlarda gülle, disk, cirit; erkeklerde gülle, disk, cirit ve çekiç atma yarışlarını içerir Nihayet, kadınlar için pentatlon, erkekler için de dekatlon, koşu, atlama ve atmaları birlikte içeren yarışmalardır

Çeşitli ulasal şampiyonalar dışında, bel-libaşlı atletizm yarışmaları, uluslararası karşılaşmalar, kıtalar arası şampiyonalar, Dünya kupası ve özellikle de atletizme üstün bir yer veren Olimpiyat oyunlarıdır Atletizme duyulan ilgi, sürekli rekor kırma mücadelesinden dolayı hiçbir zaman azalmaz Durmadan daha yoğun bir antrenmanı gerektiren bu mücadelenin sonuçları, insanoğlunun bedensel yeteneklerinin sınırlarını her gün biraz daha ileriye götürmekte, tekniğin kaydettiği sürekli ilerlemeler de (cam elyafından sırık, sentetik maddelerden pistler) ayrıca buna yardımcı olmaktadır

Günümüzde dünya rekorlarının durumu şöyledir:

—Erkekler: 100 m, 9 sn 93; 200 m 19 sn 70; 400 m, 43 sn 80; 800 m, 1 dk 41 sn; 1 500 m, 3 dk 29 sn; 3 000 m, 7 dk 32 sn; 5 000 m, 13 dk 00 sn; 10 000 m, 27 dk 10 sn; 110 m engelli, 12 sn 90; 400 m engelli, 47 sn 02; 3 000 m engelli, 8 dk 05 sn; 4x100 m, 37 sn 80; 4x400 m, 2 dk 56 sn; yüksek atlama, 2,40 m; üzün atlama, 8,90 m; sırıkla yüksek atlama, 6,05 m; üç adım atlama, 17,97 m; gülle atma, 22,22 m; disk atma, 72 m; cirit atma, 105 m; çekiç atma, 86,34 m —Kadınlar: 100 m, 10 sn 75; 200 m, 21 sn 70; 400 m, 47 sn 60; 800 m, 1 dk 53 sn; 1 500 m, 3 dk 50 sn; 3 000 m, 8 dk 20 sn; 100 m engelli, 12 sn 30; 400 m engelli, 53 sn 50; 4x100 m, 41 sn 50; 4x400 m, 3 dk 16 sn; yüksek atlama, 2,07 m; uzun atlama, 7,40 m; gülle atma, 22,50 m; disk atma, 75 m; cirit atma, 76,32 m

Türkiye'de atletizm faaliyetleri geçen yüzyılın sonlarında istanbul'da Kurtuluş kulübü'nde (Tatavla kulübü, 1896) başladı ilk türk atleti aynı zamanda futbolcu olan ve Çanakkale savaşları'nda (1915) şehit düşen Celal ibrahim'in ardından Dr Şükrü Dilek, Nurettin Otmar, Selahattin ve Asım beyler başarılarıyla bu konuda öncülük ettiler Robert kolej ve Galatasaray lisesi'nin atletizmi benimsemesinden sonra Türkiye idman cemiyetleri ittifakı'na bağlı ilk atletizm federasyonu kuruldu (1922) 1924 Paris Olimpiyatları için Almanya'dan Alexy Abrahams antrenör olarak getirildi Bu dönemden sonra, Ûmer Besim Koşalay, Rauf Hasağası, Şekip En-gineri, Adil Giray, Burhan Aşan, Vildan Aşir Savaşır, Mehmet Ali Aybar, Ünvan Tayfuroğlu, Suat Hayri Ürgüplü, Cezmi Şahingiray, Said Odyak, Mazhar Lesmor, Daniş Karabelen ve Cemal Tural gibi sporcular atletizmde başarı sağladılar Bu başarılar, pistlere yeni isimler, şampiyonlar kazandırdı 1940'lara kadar uzanan bu dönemde, Raif Emengen, Sedat Şora, Ziya Atlet, Füruzan Tekil, Yani Karakoş, Melih Kotanca, Muzaffer Baloğlu, Rıza Maksut işman, Arat Ararat, Faik Ömer ve Şevki Koru gibi atletler de yetişti Türk milli takımı 1940 Balkan şampiyonasında birincilik kazandı

ikinci Dünya savaşı sonraları, atletizmde yeni rekortmenlerin arasında Cezmi Or, Muzaffer Selvi, Kemal Aksur, Doğan Acar-bay, Cahit Ûnel, Ekrem Koçak, Eşref Aydın, Mahir Aras, Kemal Koksal, Nuri Tu-ran'ın adları sayılabilir 1948 Londra Olimpiyat oyunları'nda ve 1951 Avrupa Atletizm şampiyonasında üç adım atlama dalında Ruhi Sarıalp"in iki kez bronz madalya alması bu konuda günümüze kadar alınan en büyük başarı oldu Muharrem Dalkılıç, Gül Çıray, Abdullah Kökpınar ve Aşkın Tuna'nın bireysel başarılarına rağmen 1950'lerden sonra atletizmde bir düşüş dönemi başladı 1960'lardan sonray-sa İsmail Akçay, Mehmet Tümkan, Hüseyin Aktaş ve Ekrem Özdamar gibi şampiyonlar yetişti Günümüze kadar bu adları Veli Ballı, Mehmet Yurdadön, Sermet Ti-murlenk, Mehmet Terzi, Ahmet Altun ve Semra Aksu izlediler

Atletizm / Cross Country Track & Field

İlk beslenme yollarından olan avcılığın önemli parçalarından koşma, atma, atlama düzenli sporların en eskisi olan atletizmi oluşturmaktadır Atletizmi ilk yarışma konusu yapanlar İrlandalılar ve Yunanlılardır Eski İngiliz ve İrlanda eserlerinde İrlanda' daki atletik yarışmaların yer aldığı Tailteann Oyunları' nın MÖ 2000 yılına kadar gittiğini görülür


MÖ 776 - MS 392 yılları arasında yapılan eski Olimpiyat Oyunları’ nda da atletizmin özel bir yeri vardı Bu oyunlar sırasında; koşu, uzun atlama, disk atma ve cirit atma dalları güreşle birleştirilerek, antik pentatlon oluşturulmuş 4 yy ile 16 yy’ a kadar atletizimde bir duraklama dönemi olmuştur Aynı dönemlerde (4yy-6yy) Olimpiyat Oyunları da askıya alınmıştır

Atletizimde düzenli yarışlar ilk kez 1825' te Londra' da yapılmıştır 1840 yılında İngiltere’ de yapılan ilk resmi yarışmalar modern anlamdaki atletizmin başlangıcı sayılır 1861' de İngiltere' de, "Mincino Lane Athletic Club" ismiyle ilk atletizm kulübü kurulmuş ve 1866' da da ilk şampiyona düzenlenmiştir 1877' de de İngiltere ve İrlanda atletleri ilk uluslararası karşılaşmayı yaptılar

Günümüzde tüm dünyada uygulanan atletizm kuralları, 1912' de Stockholm' de 5 Olimpiyat Oyunları’ ndan sonra Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu (İnternational Ameteur Athletic Federation) (IAAF) kurulmuştur Federasyonun merkezi Londra olup 1913’ te kuruluşu tamamlanmıştır

Bu federasyona 181’ den fazla ülke kayıt olmuştur
1917' de Fransa' da kurulan bir ulusal örgütle bayanlar da atletizm yarışmalarına katılmaya başlamış ve katılımın artması nedeniyle 1921' de de Bayan Spor Federasyonu (FSFI) kurulmuştur

1896' dan beri olimpiyatların en temel spor dallarından biri olan ve resmen tanınan ilk Dünya Kupası 1977' de, ilk Dünya Atletizm Şampiyonası 1983' te yapıldı
Yurdumuza atletizmi ilk sokan, Galatasaray Lisesi' nin Fransız asıllı beden eğitimi öğretmeni Curel' di Türkiye' de gerçek anlamda atletizm, 1896 yılında İstanbul' da Kurtuluş Kulübü' nde başladı İlk Türk atleti Çanakkale Savaşları' nda şehit düşen ve aynı zamanda futbolcu olan Galatasaraylı Celal İbrahim' dir

1922' de kurulan İdman Cemiyetleri İttifakı' na dahil olan Atletizm Federasyonu, 13 Nisan' da faaliyete geçti ve ülkemizdeki ilk ciddi atletizm yarışmaları başladı İlk Türkiye Birinciliği Yarışmaları, 5 Eylül 1924' de Eskişehir' de yapıldı 1960' lı yıllarda başlayan duraklama dönemi 1980' li yıllara kadar sürdü 1989-1994 arası atletizmde atılım yılları oldu
Atletizm yarışmaları koşular, atma ve atlamalar olmak üzere üç ana kategoriden oluşur Heptatlon (bayanlar) ve Dekatlon (erkekler), koşu, atma ve atlamaları birlikte içeren yarışmalardır

Atletizmin bir dalı olan koşular, önceden belirlenmiş çeşitli mesafelerde koşularak rakiplere ve zamana karşı yapılan mücadeleyi ifade eder Pist yarışları ve yol yarışları olarak iki ana dala ayrılır Pist yarışmalarında belirli bir mesafede en hızlı koşmak esastır Pist yarışları genellikle 400m’ lik elips biçimli pistlerde yapılmaktadır

Yarışmalar özel atletizm stadyumlarında yapılır Stadyumun çevresinde kulvarlara ayrılmış elips biçiminde koşu pisti vardır Ortadaki çim alan ise atma ve atlama yarışmalarına ayrılmıştır Bütün yarışmaların oyun alanları stadyum üzerinde aynı anda bulunur ve aynı anda birkaç yarışma birden yapılır Bununla birlikte yarışmalar açık havada ya da salonlarda düzenlenebilir