Gürültü

GÜRÜLTÜ

1 Rahatsız edici, özellikle de müziğe karşıt olarak uyumsuzluğuy-la belirginleşen sesler bütünü: Gürültüyle mücadele etmek Gürültüye dayana-mamak Buna müzik denmez, gürültü denir

—2 Birçok kişinin karıştığı kavga, kargaşa, tartışma

—3 Gürültü etmek, yapmak, çıkarmak, tedirgin edici, düzensiz sesler çıkarmak: Gürültü yapmayın, anneniz çalışıyor

|| Gürültü çıkarmak, koparmak, tepkisini şiddetli bir biçimde ortaya koymak; bir şeyi dallandırıp budaklandırmak

|| Gürültüye gelmek, bir iş, bir düşünce ya da öneri sözkonusuysa herkesin yoğun konuşmaları yüzünden ilgi çekmemek, üzerinde durulmamak: Herkesin bağırıp çağırdığı bir zamanda önerini yaparsan elbette gürültüye gelir

|| (Bir işi, bir düşünce ya da öneriyi) gürültüye getirmek, bir işi, bir düşünce ya da öneriyi karışıklık, telaş ve heyecanının yoğun olduğu bir zamanda görüşme dışı bırakmak, ilgi çekmesini önlemek; patırtı gürültüden ya da söz kalabalığından yararlanarak istediğini gerçekleştirmek

|| Gürültüye gitmek, sözkonusu bir düşünce, öneri ya da işse, herkesin telaşlı hareketli olduğu bir zamana rastlayarak ilgi görmemek, unutulmak

|| Gürültüye papuç bırakmamak, korkutmalara, gözdağı vermelere aldırmadan bildiğini yapmak, bildiğinden şaşmamak

|| (Ortalığı) gürültüye vermek, durup dururken ortalığı gereksiz bir telaşa düşürerek gürültü İçinde bırakmak

—Akust Bir ortamdaki parçacıkların, İstatistiksel olarak rastlantılı ve kararsız nitelik taşıyan titreşimi (Gürültüler birbiriyle armonik olmayan farklı frekanslardaki çok sayıda titreşimin üst üste gelmesinden kaynaklandıklarından müzik seslerinden ayrılır) |j Standart darbeli gürültü, standart darbeli bir makinenin bir salonun döşemesinde yol açtığı vuruntuyla alttaki salonda doğurduğu gürültü

—Bilş Bir bilgi iletiminde dış ortamdan gelen ve bilginin kullanıldığı anda dikkate alınmaması gereken anlamsız işaret

—Cez huk Halkın rahat ve huzurunu bozacak şekilde, çan ve benzeri araçları gürültü ile çalmak ya da gürültülü bir meslek ya da sanatı yasalara aykırı olarak yapmak yasaktır Bu tür davranışların saat 22'den sonra yapılması ise sözkonusu eylemin cezasını artırıcı bir neden olarak kabul edilmiştir (Türk Cez k md 546)

—Meteorol Sayısal tahmin problemlerinde (devinim denklemlerinin sayısal çözümüyle basınç alanlarını tahmin), araştırma konusunu sinoptik ölçek oluşumlarına göre az çok parazit sonuçlar veren ve çözüm olarak elde edilen küçük ölçekli salınım

—Radiletiş Atmosfer gürültüsü, atmosferde oluşan ve yararlı bir İşarete karışan, doğal kökenli bozucu etkilerin tümü; iyonos-fer altındaki doğal elektrik boşalmalarından kaynaklanır ve radyo dalgalarının, Yer ile iyonosfer arasındaki bilinen yayılma yollarını izleyerek, bir radyo alıcısına ulaşır (Bk ansikl böl)

—Sesbilg Akustik sesbllglsinde, tayfını özellikle periyodik olmayan frekansların oluşturduğu ses birimlerinin niteliği (Kapantıların patlama gürültüsü'nden ve da-raltılıların sürtüşme gürültüsü'nden söz edilir)

—Siber ve Telekom Uzayın ya da bir iletim hattının herhangi bir noktasında, yararlı bir işarete karışan, çeşitli tür ve kökenli, genellikle tutarsız, bozucu etkilerin tümü (Bk ansikl) böl

|| Gürültü çarpanı (bir ikiuçlunun ya da dörtkutuplunun), bir devre ya da aygıt gibi bir dörtkutuplunun ya da ikiuçlunun girişine bağlı, genellikle 290 ya da 300 K'lık özgül termodinamik ya da mutlak sıcaklıkta varsayılan gürültü kaynaklarından başka gürültü kaynağı bulunmaması halinde, bu dörtkutuplu ya da ikiuçlunun çıkışında var olan ve olması gereken gürültü güçleri arasındaki oran (Gürültü çarpanı her zaman 1'den büyük bir niceliktir)

|| Beyaz gürültü, tayf enerji yoğunluğu değişmeyen bir frekanstan bağımsız olan gürültü

|| Pembe gürültü, tayf enerji yoğunluğu frekansla ters orantılı olan gürültü

|| Renkli gürültü, enerji tayfı düzgün olmayan gürültü

—ANSİKL Radiletiş Atmosfer gürültüsünün yeğinliğini ve bu gürültüyü taşıyan radyo dalgalarının geliş doğrultusunu saptamaya yönelik, sürekli, otomatik kayıtların incelenmesi, fırtına odaklarının yerlerini belirlemeye (bunların başlıcaları, beklenildiği gibi, tropikal bölgelerde algılandı) ve bu olaylar ile öbür meteorolojik olaylar (basınç, sıcaklık, cephe sistemleri ve iyonosferin kimi özellikleri) arasındaki ilişkiyi, uzaktan araştırmaya olanak verdi

—Sağl kor Sanayi toplumlarında gürültülerin tazminat ödenecek meslek hastalıklarına yol açan nedenler listesine alınması bu hastalıklarla bazı sanayi kolları arasındaki ilişkinin artmasından İleri gelmiştir Özellikle, perçinleme, çeklçleme, uçak reaktörleri üzerindeki çalışmalar bu listeye girer, işitme yetersizliği ve odyomet-rik kayıplar (bu sonuncusu nesnel olarak ölçülmek koşuluyla) bilirkişi incelemesine konu olur Gürültünün yol açtığı hastalıklar, sağırlık ve çeşitli ruhsal ve sinirsel bozukluklardır

Sağırlık, büyük gürültülere uzun süre maruz kalındıktan sonra ortaya çıkar Başlangıcı sinsi olup, önceleri düzeltilebilir, sonraları dönüşümsüz olarak seyreder; çoğu zaman, neden ortadan kalksa da ağırlaşır Odyometre ile yapılan kontrollerde, başlangıçta hastalığın yerleşmekte olduğu İzlenebilir, "işitme deliği" yüksek frekanslarda (4 000 devir) başlar Bu evrede, kişi, gürültüden uzaklaştırılırsa bozukluklar kaybolur Muayene edilmeyen kişi hastalığın başladığının farkına varmaz, işine devam eder, konuşma frekanslarını (1 000 İle 2 000) duymakta güçlük çek-meyinceye kadar böyle sürer; bu andan itibaren sonuç oldukça karanlıktır, sağırlık iki taraflı olarak yerleşir ve özellikle tiz sesler için belirgindir, daha ileride tam sağırlığa dönüşebilir

Gürültünün neden olduğu sinirsel ve ruhsal bozukluklar çoğu zaman belli belirsiz olmakla birlikte daha sıktır Gürültü her türlü zihinsel çalışmaya engeldir, dikkati dağıtır, hatta düşünmeyi bile engelleyebilir Bazı gürültüleri hoşgörü ile karşılama alışkanlığı olsa bile, gürültü uykuyu bşzar Gürültülerle uzun süre karşı karşıya kalma uykusuzluğa neden olur Gürültüler, davranış bozukluklarının (heyecanlanma, çabuk kızma), karakter değişikliklerinin, hatta buna eğilimli olanlarda, bunalımların başlangıç ve ağırlaşma nedeni olabilir
Seslerin yoğunluğu deslbelle ölçülür Sağlam bir kimse, 1 dB İle duymaya başlar; yıldırım 110 dB'e ulaşabilir Zararlı etki 90-100 dB'den sonra (delici çekizler: 110 dB; öğütme atelyelerl; 110 dB; havalı çekiçler: 130 dB) ortaya çıkar Gürültüler, tiz ve saf oldukları oranda daha zararlıdır

—Siber ve Telekom Doğal gürültülerin kökeni, örneğin Yer atmosferinde (atmosfer gürültüsü) ya da dış uzayda oluşan doğal olaylardır Kozmik gürültüler, atmosfer dışında oluşur; bu gürültüler arasında, kökenine göre, Güneş gürültüsü, Gökada gürültüsü ya da yıldızlararası gürültü, Gökadadışı gürültü sayılabilir, insanoğlunun yaptığı makine ya da aygıtların oluşturduğu elektrik olaylarından kaynaklanan elektriksel gürültüler'e yapay gürültüler ya da yapay elektromanyetik tedirginlikler adı verilir Gürültülerin etkilediği aygıtlar ya da donanımlar açısından, şu türler vardır: dış ortamda doğan dış gürültüler ve iç ortamda oluşan iç gürültü, öz gürültü ya da dip gürültüsü Isıl gürültü, elektronların madde içinde çalkalanmasından kaynaklanan bir İç gürültüdür ve haşırtı gürültüsü'rıün giderilemeyen minimum bölümünü oluşturur Bir hattın ya da bir aygıtın herhangi bir noktasında, gürültünün büyüklüğü işaret/gürültü oranı'y\a ya da yararlı işaret ile gürültünün gücü arasındaki oranla ölçülür

Elektron tüplerinde gürültü, ısıliyonsal yayındaki dalgalanmalar yüzünden doğar ve saçma etkisi adını alır Yarıiletkenli etkin öğelerde, dirençlerden gelen ısıl gürültüye, elektronların eklemlerden rastlantısal geçişlerini de eklemek gerekir
Tranzistorlarda gürültü, alçak frekansta, oktav başına 3 dB'e (parıldama gürültüsü), yüksek frekansta oktav başına 6 dB'e yükselir

Bir gürültünün varlığı, bir İletişim hattında iletilebilecek bilgi miktarını sınırlar Gürültü düzeyi, işaret düzeyine yakın olduğunda, İşaretin tamamen maskelenme tehlikesi ortaya çıkar; bu durumda işaret ancak, özel işlemlerle gürültüden ayrılabilir Örneğin okyanusötesi kablolarla gerçekleştirilen uzun mesafeli telefon bağlantılarında, düzenli aralıklarla yerleştirilmiş yineleyicilerle İşaret, gürültüden yeterince yüksek bir değere çıkarılarak, işaret -gürültü oranı kabul edilebilir değerlerde tutulur Kodlanmış darbelere başvuran çağdaş kipleme yöntemleri, eski örnekse-meli kipleme yöntemlerine oranla, gürültüye karşı çok daha az duyarlıdır