Yazım Kuralları-imla Kuralları

YAZIM KURALLARI - İMLA KURALLARI İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI:


Yıldız ve gezen adları coğrafi değer taşırlarsa özel, taşımazlarsa cins da olarak değerlendirilirler

KISALTMALARIN YAZIMI:


Kısaltılan sözcüklerin harfleri okunur yalnızca ve kendisinden sonra gelen ek de bu harflerin okunuşuna göre sıralanır
Örn:
TEK’te biraz işim var
DDY’nin bu yıl kaçıncı yıldönümü?
BOTAŞ’ın hisselerinde değişme var mı?
Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşunu değil, sözcüğün okunuşunu esas alınır
Örn:
kg’dan, cm’yi, mm’den…
kgdan, cmyi, mmden…

SAYILARIN YAZIMI:


Harfle yazılan sayılar ayrı ayrı yazılır (çek, senet, makbuz gibi belge niteliğinde olanlar hariç):
Örn:
Elli yedi gün daha geçmeli
Bana iki bin sekiz yüz elli lira yirmi beş kuruş verdi

TARİHLERİN YAZIMI:
YÖN ADLARININ YAZIMI:

SÖZCÜKLERİN AYRI VE BİTİŞİK YAZILMASI:


Bileşik sözcü oluşturan sözcükler arasına ek veya başka sözcük giremez
Bileşik sözcüğü oluşturan sözcüklerden birinin ya da hepsinin anlamı kayabirilir
Örn:
Adamotu, hanımeli, basımevi…
Kişi ve yer adları, birkaç sözcükten oluşurlarsa bitişik yazılır:
Örn:
İlknur, Kozakçıoğlu, Çetinkaya, Eskişehir, Samanpazarı, Gaziantep…
Pekiştirmeli sıfat veya zarflar bitişik yazılır:
Örn:
Bembeyaz, mosmor, tertemiz, upuzun…
İkilemeler ayrı yazılır:
Örn:
Yavaş yavaş, güzel çirkin, iyi kötü, oda moda, pılı pırtı, doğru dürüst…
“bir takım” sözcüğü “bazı” anlamında belgisiz sıfat olarak görev alırsa bitişik yazılır Eğer bir bütünün parçalarının tümünü anlatırsa ayrı yazılır, yani kendi anlamını yitirmez
Örn:
Birtakım insanlar iki şiir yazmakla şair olduğunu sanıyorlar
Bir takım çocuk elbisesi 6 lira olmuş

İLE’NİN YAZIMI:
Kİ’LERİN YAZIMI:
İLGİ ADILI OLAN Kİ


Bitişik yazılır

Örn:
Seninki gene gelmedi

SIFAT OLAN Kİ:
Bitişik yazılır
Örn:
Sınıftaki arkadaşın gene gelmedi

BAĞLAÇ OLAN Kİ:


Ayrı yazılır
Örn:
İste ki öğrenesin

DE’LERİN YAZIMI:


Bulunma durumu eki olan –de bitişik, bağlaç olan de ayrı yazılır
Örn:
8 Sınıfta öğretmen bekliyor
8 sınıf da bizimle geliyor

SORU EKİNİN YAZIMI:

ÖZEL ADLARA GELEN EKLERİN YAZIMI:


Özel adlardan türeyen sözcüklerin aldığı çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz:
Örn:
Türçenin, Rizeliler, Türkçeyi…

Özel adların aldığı yapım ekleri kesme imi ile ayrılmız
Örn:
Türklük, Tosyalı, Çince…

YAZIM KURALLARI
Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER

• Her cümle büyük harfle başlar Ancak sıralı cümlelerde, cümleler arasında noktalı virgül kullanıldığında, bu işaretten sonraki cümle küçük harfle başlar

“Her sabah, erkenden kalkarım; işe geç kalmamaya özen gösteririm”
cümlesinde birinci cümle büyük harfle başladığı halde, ikinci cümle küçük harfle başlamıştır

• Kitap, dergi isimleri, kurum, kuruluş isimleri ve diğer özel isimler daima büyük harfle başlar

“Ben bu Yalnızız romanını çok beğeniyorum”
“Sonunda Milli Eğitim Bakanlığı’nda iş bulmuş”

• Özel isimlere bağlı ünvan ve lakaplar özel isimden önce de gelse sonra da, büyük harfle başlar

“Bunu yapsa yapsa Borazan Mustafa yapar”
“Bugün bize Avukat Rıza Bey gelecek”

• Ay, Güneş, Dünya ve öteki gezegen isimleri gerçek anlamıyla kullanılırsa büyük harfle, mecaz anlama gelirse küçük harfle başlar

“Artık Dünya’nın Güneş’e uzaklığı biliniyor”
cümlesinde altı çizili sözcükler gerçek anlamda olduklarından büyük harfle başlamış ve ekler kesmeyle ayrılmıştır
“Haberi duyunca dünyalar benim oldu sanki”
cümlesinde altı çizili söz mecaz anlamda olduğundan küçük harfle başlamış ve ekler ayrılmamıştır

• Yön bildiren isimler, yönünü bildirdiği isimden önce gelirse (yani sıfat olursa) büyük harfle, sonra gelirse küçük harfle başlar

“Bu derste Kuzey Anadolu’yu göreceğiz”
“Bu derste Anadolu’nun kuzeyini göreceğiz”
cümlelerinde altı çizili söz birinci cümlede sıfat olmuş ve büyük harfle yazılmış, ikincide isim olmuş ve küçük harfle yazılmıştır

• Tarihler arasında kullanılan gün ve ay isimleri büyük harfle başlar

“30 Mart 1994 Pazartesi günü bir oğlum oldu”
“Buraya her yıl mart ayında gelirler”
Cümlelerinde tarihler arasında kullanıldığı birinci cümlede büyük harfle başlatılan “mart” sözü tarihler arasında olmadığı ikinci cümlede küçük harfle başlatılmıştır

“Mİ” SORU EDATININ YAZIMI

• Bu edat kendinden önceki sözcüğe ayrı, kendinden sonraki eklere bitişik yazılır

“Bunu biliyor musunuz?
“Bu olayı Emre’ mi anlattı?”yanlış
“Bu olayı Emre mi anlattı?”
doğru

İKİLEMELERİN YAZIMI

• İkilemeyi oluşturan sözcüklerin arasına hiçbir noktalama işareti getirilmez

“Olanları bana bir, bir anlattı”
yanlış
“O buraya aşağı-yukarı iki saatte bir uğrar”
yanlış
cümlelerinde birincide virgül, ikincide kısa çizgi, yazım yanlışına neden olmuştur

• Pekiştirmeli sözcükler ise daima bitişik yazılır

“Koskocaman adamsın, sapasağlamsın çalış biraz”

SAYILARIN YAZIMI

• Sayı isimleri birbirinden ayrı yazılır

“Yirmi iki bin sekiz yüz altmış yedi lira artmış”

• Sayılara gelen ekler sayının okunuşuna göre getirilmeli

“Yarışmada 6'ıncı olduğuma sevindim”
cümlesinde altı çizili söz yanlış yazmıştır Çünkü sayıyı yazıyla yazsak “altıncı” olur yani ek “-ncı” olacaktır
“Bana 3'de geleceğini söylemişti”
cümlesinde de ekte hata vardır Çünkü “üç” sözü sert sessizle biter, buna göre ek de sert sessiz olmalı yani “3'te” olmalıdır

“Kİ” BAĞLACININ YAZIMI

Türkçe’de üç tür “ki” vardır: İlgi zamiri, sıfat yapan ek ve bağlaç Bunlardan ilk ikisi kendinden önceki sözcüğe bitişik, sonuncusu ayrı yazılır
İlgi zamiri daima bir ismin yerine geçer ve cümleden çıkarılamaz
“Sizin arabanız yeni, bizimki biraz eskice”
cümlesinde “-ki” araba isminin yerine geçmiştir
Sıfat yapan ek, eklendiği sözcüğe ait olan bir ismin sıfatı olur Cümleden çıkarılamaz
“Çantandaki kalemleri çıkar bakalım”
Bağlaç olan ki ise cümlede açıklama anlamı verir Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz Çekimli fiillerden sonra gelen “ki” ler daima bağlaçtır
“Baktım ki gelmiyor, ben yanına gittim”
“O ki bunu bana yaptı, herkes yapar

“DE” BAĞLACININ YAZIMI

Türkçe’de iki tür “de” vardır: Hal eki ve bağlaç
Hal eki cümlede yer, zaman bildirecek şekilde kullanılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur
“Beni durakta bekle”
“Geldiğinde beni arardı”
Cümlelerindeki “de”leri çıkarırsak cümlenin anlamsız hale geldiğini görürüz
Bağlaç olan “de” cümlede başka şeylerin de olduğu anlamını verir Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı daralır ama bozulmaz
“Sen de gelecek misin?”
“Baktı da tanımadı”
Cümlelerinde “de”leri çıkarırsak, birincide başka şeylerinde olduğu anlamı ortadan kalkar, ama cümle yine anlamlıdır İkincide ise daralma bile olmaz
“Bu soru hiç te zor değil
yanlış
"Bu soru hiç de zor değil
doğru
Bizimle Yunus’da gelecek mi?
yanlış
Bizimle Yunus da gelecek mi?
doğru
Yusuf’ki bunu bilemedi, kimse bilemez
yanlış
Yusuf ki bunu bilemedi, kimse bilemez
doğru

BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI

Bileşik sözcükler daima bitişik yazılır Ancak bileşik fiillerin bir bölümünün, bileşik sıfatların ayrı yazılanları da vardır
Buna göre kurallı bileşik fiiller (yeterlik, sürerlik, tezlik, yaklaşma fiilleri) daima bitişik yazılır
“gelebilir, gidiverdi, bakakaldı, düşeyazdı”
Yardımcı fiille yapılanlarda isim durumundaki sözcükte ses düşmesi ya da türemesi oluyorsa bitişik, olmuyorsa ayrı yazılır
“yolcu etti, sabretti, hissetti”
Anlamca kaynaşmış bileşik fiillerin ise kimileri bitişik kimileri ayrı yazılır belli bir kuralı yoktur
“Dalga geçme, vazgeçme”
İki sözcüğün anlamını kaybedip kendi anlamlarından başka bir anlama gelerek oluşturdukları bileşik sözcükler bitişik yazılır Bileşik sözcükler konusunu yeniden gözden geçirin
“Bu gecekondu kimin acaba?”
“Böyle gelişigüzel konuşmayı bırak”
Burada özellikle, karıştırılan birkaç sözcüğü de anlatmadan geçmeyelim
“Herhangi bir sorun yok ortalıkta”
“Hiçbir soru zor değildi”
“Birtakım insanlar giyimlerine önem vermezler”
“Birkaç kişinin sözü birçoğunu üzdü”
“Elverir ki bir gün bana, gel, desin”

YAZIMI KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER

Kimi sözcüklerin yazımı çoğu zaman, seslerin yeri değiştirildiğinden yanlış olur Bunlardan birkaçını gösterelim

Yanıl
Yalın
Kırp

–
–
–

ış
ız
ık

®
®
®

D

yanlış
yalnız
kirpik
kibrit

Y

yalnış
yanlız
kiprik
kirbit

KISATMALARIN YAZIMI

• Sözcüklerin baş harflerinin alınmasıyla oluşturulan kısaltmalar daima büyük harfle yazılır Bu kısatmalara ek getirilirken, harflerin ifade ettiği sözcükler söylenmez sadece harfler okunarak getirilir

“ÖSS’de başarılı olamadı”
cümlesinde eğer harflerin ifade ettiği sözcükleri söylesek ek “Öğrenci Seçme Sınavı’nda” şeklinde olacaktı Kısaltıldığında “de” şeklinde olmuştur

Yazının bulunuşundan sonra sözler ya da sözlü anlatım yazıya geçirilmeye başlanmıştır Hemen her toplumun bir yazı sistemi (alfabesi) vardır Gene her ulus, kendi dilinin yapısı gereği çeşitli uluslarca ortak olarak kullanılan alfabelere bazı harfler, işaretler katmıştır Sözgelimi İranlılar Arap alfabesine çim, pe, je gibi yeni harfler eklemişlerdir Türkçe'de de Latin al-fabesindeki bazı harfler (q, x, w gibi) alınmamış, buna karşılık bazı yeni harfler (ı, ş gibi) türetilmiştir Alfabelerin yaygın kullanım kazanmasından sonra konuşmanın, sözcüklerin hangi kurallara göre yazılacağı, ne gibi noktalama işaretleri kullanılacağı sorunu gündeme gelmiştir Dilbilimciler dilin genel kullanımını ve yapısını göz önünde bulundurarak dilde var olan kuralları ortaya çıkarmaya, yazma işini bazı ilkelere oturtmaya çalışmışlardır

Bundan da anlaşılacağı gibi yazım "bir dili belli kurallara göre yazma, o dildeki sözcükleri yazıda gösterme" anlamına gelmektedir (Ayrıca bak DİLBİLGİSİ; NOKTALAMA İŞARETLERİ; YAZI) Yazım Kuralları Ses Uyumu Türkçe'nin en önemli özelliği ses uyumunda görülmektedir Türkçe'de bir sözcüğün ilk hecesinde kalın bir ünlü varsa, öbür hecelerinde de kaim bir ünlü; ilk hecesinde ince bir ünlü varsa, sonraki hecelerinde de ince ünlüler bulunmak zorundadır (ayaklarının /a, ı/; gözlerinden lö, e, M gibi) ya da Türkçe sözcüklerde ilk hecedeki ünlü düzse, sonraki hecelerdeki ünlüler de düz; ilk hecedeki ünlü yuvarlaksa, sonraki hecelerin ünlüleri de dar ve yuvarlak ya da düz ve geniş olur (algı /a, ı düz/, oyun /o, u yuvarlak/, sulak /u yuvarlak, a düz geniş/ gibi) Ayrıca, Türkçe' de ikinci ve sonraki hecelerde yuvarlak geniş ünlüler (o, ö) bulunmaz, bu ünlüleri taşıyan sözcüklerin yabana kökenli olduğu anlaşılır (doktor, balkon, kondüktör, nankör gibi)

Türkçe sözcüklerin sonunda b, c, d, g gibi yumuşak ünsüzler bulunmaz; bunların yerine ç, f, h, k, p, s, ş, t gibi sert ünsüzler bulunur: Kablkap, aclaç, tadltat, dag/dağ gibi Türkçe' deki yabancı sözcükler de bu kurala uydurulmuştur: Kitab/kitap, ahdlahit, ilac/ilaç, derdi dert, etüdletüt, metodlmetot gibi Gerek Türkçe, gerek yabancı kökenli bu tür sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldığı zaman sert ünlüler yumuşar: Ağaç/ağacı, dert/derdi, me~ totlmetoda, kitap/kitabı gibi Bununla birlikte, gene Türkçe ve yabancı kökenli bu tür sözcüklerin bir bölümü ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında yumuşamaz: Ati atı, aklakı, kaç/ kaça, cumhuriyet/cumhuriyeti, hürriyet/hürriyete gibi Türkçe'de ünsüz uyumu da vardır: Sonunda ç, f, h, k, p, s, ş, t ünsüzlerinden biri olan sözcüğe, yumuşak ünsüzlerden biriyle başlayan ek getirildiğinde, sözcükle ek arasında ünsüz uyumu gözetilir: Gelmiş-dirlgelmiştir, seç-ginlseçkin, kat-gılkat-kı, kap-danlkap-tan, aş-cılaş-çı gibi

Eklerin Yazımı Türkçe'deki ekler de ünlü uyumuna bağlıdır, yani ekler de sözcüklerin ünlülerine kalınlık-incelik ve düzlük-yu-varlaklık bakımlarından uyar: At-lar, incelik (kalınlık-incelik); boz-gun, oyun-cu, üzülmek (düzlük-yuvarlaklık) gibi Özellikle ünlü uyumu dışında kalan yabancı sözcüklerde, eklerin ünlüsü, sözcüğün son hecesindeki ünlüye uyar: İstasyonda, büroyu, iskarpeladan, küfürbazlık gibi Bu arada bazı ekler tekbiçimlidir, bu nedenle ses uyumu dışında kalır: -ken (bakarken), -ki (sabah-ki), -mtırak (mavi-mtırak), -leyin (akşam-leyin) gibi Bunlara şimdiki zaman ekini de eklemeliyiz-Türkçe'de şimdiki zaman eki -yor ses uyumuna uymaz: Bekli-yor-uz, dinli-yor-lar, kaçı-yor-uz, yazıyorsun gibi

Ekeylemlerin (i-mek eylemi/çekimi: idi, imiş, ise) yazımı karışıktır: Bazıları bunları sözcükten ayrı yazar; bu durumda ekeylem ayrı bir sözcük olduğu için olduğu gibi yazılır: Güzel imiş; doğru idi; kalacak ise gibi Ama bunların genellikle sözcüğe bitişik yazıldığı gözlenmektedir; bu durumda da sözcüğe -di, -miş, -se biçimlerinde bağlanır ve sözcüğün ses uyumuna uyar: Var idil var-di, geliyor imişlgeliyor-muş, anlayacak iselanlayacak-sa gibi Türkçe'de soru eki "mi"dir; bağlandığı sözcükten ayrı yazılır ve bu sözcüğün ses uyumuna uyar: Hava güzel mi? Kitabın var mı? Balıkların öldü mü? Ünlü ile başlayan -e, -en, -ecek, -i, -iş gibi ekler, ünlü ile biten bir ad ya da eylem (fiil) kök ve gövdesine bağlanırken, araya bir v ünsüzü girer: Anne-y-e, başla-y-an, dinle-y-ecek, baba-y-ı, başla-y-ış gibi Ama, ünlü ile biten bazı eylemlerde ünlü ile başlayan ekler eylemin ünlüsünü de değiştirir:

De-mek/di-y-erek, ye-meklyi-y-ip gibi Bu değişme ünsüzle başlayan eklerin bağlanmasında da görülmektedir: De-mekldi-yor, ye-meklyi-yor gibi "İle" Sözcüğünün Ek Olarak Yazımı "İle" sözcüğü ünsüzle biten sözcüklere eklendiği zaman başındaki i ünlüsünü yitirir ve sözcüğün ünlü uyumuna uygun biçime girer: Kuş+ile/kuşla, çocuk+ilel çocukla, kömür+ilel kömürle gibi Ünlüyle biten sözcüklere getirildiği zaman da başındaki i ünlüsü y'ye dönüşür: Acı+ileı'acıyla, büyü+ile/büyüyle, arkadaşı +ile/arkadaşıyla, kardeşi+ile/kardeşiyle gibi "De" Bağlacının Yazımı "De" bağlacı kendisinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır ve kalınlık incelik yönünden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağımlıdır:

Bugün de yağmur yağacak Arkadaşın da gelecek mi? Bazı yazılarda önceki sözcüğün sonundaki sert ünsüze bağlı olarak de bağlacının tel ta biçiminde de yazıldığı görülmektedir, ama bu yazım yanlıştır; Ahmet te bizimle gelecek yerine Ahmet de bizimle gelecek biçiminde olmalıdır "Ki" Bağlacının Yazımı Başlıbaşına bir sözcük olan ki bağlacı, kendinden önceki sözcüğe birleştirilmez, ayrı yazılır Sen bana dedin ki, Hava o kadar yağışlı ki, Diyorlar ki gibi Ama bu bağlaç halbuki, mademki, oysaki, öyleki, sanki gibi örneklerde kalıplaştığı için önceki sözcükle birlikte yazılmaktadır Yabancı Sözcüklerin Yazımı Türkçe'de kullanılan yabancı sözcüklerin Türkçe okunuşuyla yazılması kurallaşmıştır: Kitab/kitap, pençşenbelperşembe, oxygenl oksijen, democratiei'demokrasi gibi İki ünsüzle başlayan ya da iki ünsüzle biten sözcükler, aralarına ünlü eklenmeden yazılır: Blucin,gram, plan, spor, film, romantizm, teyp gibi

Yabancı sözcüklerin iç ve son seslerindeki g'ler olduğu gibi yazılır: Biyografi, telgraf, program, biyolog, jeolog, Türkolog gibi Ama coğrafya, fotoğraf gibi birkaç örnekte g'lerin ğ olarak yazılması yaygınlaşmıştır Bazı yabancı sözcüklerde görülen iki ünlü arasına genellikle v ya da y konur: Konservatuvar, tuvalet, laboratuvar, biyoloji, diyaliz, diyalog gibi Ama bazı yabancı sözcüklerde bu tür iki ünlü arasına herhangi bir harf eklenmez: Realizm, teoloji, feodal, ideal gibi Sayıların Yazımı Günlük dilde, sayılar genellikle yazıyla yazılır: Bir, iki, üç, elli, yüz, bin, milyon gibi Çok rakamlı sayıların yazılışında ilke, her bir sayının ayrı ayrı yazılmasıdır:

Bin dokuz yüz doksan bir, üç milyon sekiz yüz yirmi bin dört yüz altmış üç gibi Ama bilimsel yazılarda, kitaplarda, ticarette, bankacılıkta sayılar rakamla yazılır: 1, 2, 3, 10, 100, 1000 gibi Çok rakamlı sayıların yazımında farklı sistemler kullanılır: Ya basamaklar arasına nokta konur ya da basamaklar arasında küçük bir boşluk bırakılır: 10250, 1000000 ya da 120 450, 10 000 000 gibi Rakamla yazılmış bir sayıya ek getirildiğinde kesme işareti kullanılır: 27 Mayıs 1960'ta doğdu Babası dün 1030'da eve döndü gibi Tarihlerin Yazımı Özel bir önem taşımayan gün ve ay isimleri küçük harfle yazılır: Geçen hafta salı günü deprem oldu Her haziranda tatile çıkar gibi Özel önem taşıyan tarihlerin yazımı çeşitlilik gösterir: 10 Kasım 1938 10XI1938 10111938 10/XI/1938 10/11/1938 10-XI-1938 10-11-1938 gibi Gökcisimlerinin İsimlerinin Yazımı Astronomi ve coğrafya ile ilgili konuların anlatılması sırasında gökcisimlerinin isimleri büyük harfle başlar: Dünya Güneş'in çevresinde döner

Dünya'nın uydusu Ay'dır gibi Günlük dilde dünya, güneş, ay gibi gökcisimlerinin isimleri genellikle küçük harfle yazılır: Odam öğleden sonra güneş görüyor Her yıl arkadaşlarıyla dünya gezisine çıkar Kısaltmaların Yazımı Bir ya da daha çok sözcüklü deyişler değişik biçimlerde kısaltılır A) Tek sözcüklerin kısaltması ya ilk harfiyle ya ilk ve sonraki harflerinden biriyle ya da ilk üç harfiyle gösterilir: Metre: m; santimetre: cm ya da sm; kilogram: kg; bakınız: B, Bk, Bkz, Bak; cadde: Cad; İstanbul: İst; fizik: Fiz gibi Tek harfli kısaltmalardan sonra genellikle nokta konmaz, iki ya da üç harfli kısaltmalardan sonra nokta kullanılmaktadır B) Bazı kurum ve kuruluş isimlerinin kısaltması her sözcüğün ilk harfleri alınarak oluşturulur: Türkiye Büyük Millet Meclisi: TBMM; Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu: TRT; İstanbul Üniversitesi: İÜ gibi Bazı kurum isimleri kısaltmalarında hecelerin kullanıldığı da olmaktadır:

Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu: TÜRK-İŞ; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu: TÜBİTAK; Askeri Elektronik Sanayii: ASELSAN; Ordu Yardımlaşma Kurumu: OYAK gibi Yalnızca harflerden oluşan yalın kısaltmalara ek getirildiğinde, harfler tek tek okunarak ekin ünlüsü belirlenir: 77?T'ye, TBMM'ye, kg'ye gibi Sözcük yapısını anımsatan kısaltmalarda ise heceleyerek okuma ilkesi benimsenmiş, ek de buna uyarlanmıştır: TÜBİTAK'ta, TÜRK-İŞ'i gibi (bak KISALTMA) İkilemelerin Yazımı Hangi yapıda olursa olsun ikilemelerin hemen tümü her zaman ayrı yazılır: Ağlaya ağlaya; çabuk çabuk; fısıl fısıl; çoluk çocuk; ufak tefek; irili ufaklı; iyi kötü; er geç gibi Ama, kalıplaşarak yeni bir kavramı karşılar duruma gelen bazı ikilemeler bitişik yazılır: Dırdır (bıktırıcı söz), fısfıs (sıvıları püskürten araç) gibi Deyimlerin ve Atasözlerin Yazımı Deyimler genellikle ayrı yazılır:

Aba altından değnek göstermek; ateş püskürmek; beti benzi atmak; çayı görmeden paçaları sıvamak; gönlünden geçirmek; pabuç pahalı gibi Ama bazı deyimlerin yazımı zamanla değişmiş ve bitişik yazılır duruma gelmiştir: Delikanlı, kabadayı, çıtkırıldım, delidolu gibi Atasözleri ise her zaman ayrı yazılır: Ak akçe kara gün içindir Gülü seven dikenine katlarıır Bileşik Sözcüklerin Yazımı Bileşik sözcükler iki ya da daha çok sözcükten kurulmuşlardır Bileşik sözcüklerin bir bölümü bitişik, bir bölümü de ayrı yazılır Hemen bütün dillerde bileşik sözcüklerin yazımı sorunludur Türkçe'de de yazımla ilgili olarak en çok tartışılan konulardan biri de hangi bileşik sözcüklerin bitişik, hangilerinin ayrı yazılacağıdır Bununla birlikte uzlaşılan noktalar şunlardır: A) Anlam kayması yoluyla oluşan, oluşturulan bileşik sözcükler bitişik yazılır: Danaburnu, ayşekadın, karafatma, vezirparmağı, aslanağzı, vişneçürüğü, camgöbeği gibi B) Ses değişimine uğramış bileşik sözcükler de bitişik yazılır: Ne+için I niçin; cuma+ertesi I cumartesi; kay in+ata I kaynata, kahve+altı I kahvaltı gibi C)

Sözcük türü değişmesiyle oluşan bileşik sözcükler de bitişik yazılır: Al+beni I albeni; kaptı+kaçtı I kaptıkaçtı; dedi+kodu /dedikodu; ateş4-kes I ateşkes; gelişi+güzel I gelişigüzel; miras + yedi I mirasyedi gibi İki ya da daha çok sözcükten oluşan coğrafi isimler bitişik yazılır: Eskişehir, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kocamustafapaşa, Akdeniz, Karadeniz, Kızılırmak, Büyükmenderes, Büyükada, Sarayburnu gibi İsim soylu bir sözcükle etmek, eylemek, olmak gibi yardımcı eylemlerin yazılışında da birtakım kurallar saptarımıştır: A) İsim soylu sözcükte yardımcı sesle birleşme sırasında yeni bir ses doğarsa (bu ses genellikle sözcüğün yapısında yer alıyordur), bu tür bileşik sözcükler bitişik yazılır: Af-Vetmek I affetmek; hal-\-etmek I halletmek; zan-retmek I zannetmek; his+etmek I hissetmek gibi B)

İsim soylu sözcüğün ikinci hecesindeki ünlü, bileşme sırasında düşerse, bu tür bileşik sözcükler de bitişik yazılır: Akis+etmek I aksetmek; nakile-olmak I naklolmak gibi C) İki eylemden kurulan ve aralarına bağ fiil (-a, -e) alan bileşik eylemler de bitişik yazılır: Gel-e+ bilmek I gelebilmek; öl-e+yazmak I öleyaz-mak; git-e+durmak i gidedurmak; bak-a+kal-mak I bakakalmak gibi Satır Sonlarında Hecelerin Bölünmesi Satır sonlarına sığmayan sözcükler hecenin bittiği yerden bölünür, kısa çizgi konarak hecenin devamı alt satıra yazılır Özel isimlerin hece bölünmesi de buna uyar Ama özel ismin ek alması durumunda bazen hece yapısı değiştiğinden, hecenin bittiği yer değil de, özel ismin tümü gözetilir Örneğin: Atatürk'ün sözcüğü Atatür-k'ün değil, Atatürk'-ün biçiminde bölünür Büyük Harflerin Kullanılışı Türkçe'de büyük harflerin kullanıldığı yerler çeşitlidir:


A) Tümcelerin ilk sözcüğüne büyük harfle başlanır: "Ansiklopedi ve sözlük her öğrenciye gerekli kaynaklardır"

B) Bütün özel isimler (kişi isimleri; ulus, devlet, ülke isimleri; kent, köy, mahalle, sokak isimleri; coğrafi isimler; kurum ve kuruluş isimleri, dil isimleri) büyük harfle başlar: Emre, Turgut, Kemal, Sevgi, Betül, Yasemin; Bilgioğlu, Sokullu, Yazgan; Türk, Alman, İngiliz, italyan; Türkiye, İtalya, Romanya, Macaristan, Afrika, Kızılırmak, Paris; Türkçe, İngilizce, Almanca, Rusça, Japonca; İslamlık, Hıristiyanlık, Musevilik, Budizm gibi (Ama bazı yayınlarda dil, ulus, din adları küçük harfle başlatılmaktadır: türkçe kitap, rusça şarkı, almanlar, Osmanlılar, Hıristiyanlık gibi)

C) Kişi, ulus, din vb isimlerinden türemiş sözcükler de büyük harfle başlar: Atatürkçülük, Araplaşmak, İslamcılar gibi (Bu kurala da bütünüyle uyulmamaktadır)

D) Özel isimlerden önce ya da sonra kullanılan saygı sözcükleri, unvanlar, meslek adları da büyük harfle başlar: Ahmet Bey, Mustafa Efendi, Rüştü Paşa, Bay Muhittin, Bayan Fatma, Mimar Sinan, Profesör Kemal, Nasreddin Hoca, Kösem Sultan gibi

E) Kitap, kitap bölümleri, gazete ve dergilerdeki yazı, haber vb'nin başlıklarının her sözcüğü büyük harfle başlatılır: Yaban (Y K Karaosmanoğlu), Türkçe Sözlük, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi (Memet Fuat) gibi (Ama bazı yayınlarda ikinci ve sonraki sözcüklerin küçük harflerle yazıldığı da görülmektedir)

F) Mektuplarda ve konuşma metinlerinde seslenme sözcükleri, mektup, paket vb üzerine yazılan her sözcük büyük harfle başlatılır: Sevgili Anneciğim, Değerli Büyüklerim, Sayın Prof Dr Ali Yavaş gibi