Antigone

Antigone




Oidipus'un kendi anası İokas-te'den dogma kızı Antigone tragedya kahramanlarının en cana yakını, hayat hikâyesi bize en çok dokunanıdır Davranışı, eylemiyle bugün bile çözümlenememiş bir toplum sorununu dile getirdiği içindir ki, çağdaş insanı derin derin etkileyen, sonsuzca düşündüren bir kişilik taşır Sophokles'ie işlenmeye başlayan Antigone dramı canlılığını bugüne dek yitirmemiş ve Anouilh gibi Batının en seçkin tiyatro yazarlarına konu olmuş ve olmaktadır

Kâhin Teiresias'ın açıklamalarından ne korkunç bir suç işlediğini anlayınca, Oidipus gözlerini kör ettikten sonra, Thebai'den ayrılır, yollara düşer Yurdu da, oğulları da lanet okumuşlardır ona Yalnız kız Antigone bahtsız kahramanı elinden tutup, ona hem destek, hem de kılavuz olur Kentten kente sürünüp dilenen babasıyla birlikte Attika ilçesi Kolonos'a varır, orada halkı acındırmayı ve kral Theseus karşısında babasını savunmayı başarır Böylece Oidipus'a bir sığınak bulup, onun öç perileri Erinys'lerden kurtularak rahat bir ölüme kavuşmasını sağlar Sophok-les'in "Oidipus Kolonos'ta" adlı bu tragedyasında Antigone'nin güçlü kişiliği belirmekte, ilerde ne korkusuz bir yürekle ne yaman bir eyleme girişeceği sezilmektedir
Oidipus'un ölümünden sonra Antigone Thebai'ye döner Thebai'de krallığı paylaşa-mayan kardeşleri Eteokles ile Polyneikes birbirlerine karşı amansız bir savaş açmışlardır Aiskhylos'un "Thebai'ye Karşı Yediler" tragedyasına konu olan bu savaşta iki düşman kardeş birbirleriyle dövüşürken can verirler Bu kez tahta çıkan Kreon Eteokles'in yurdunu savunurken öldüğü için kahraman sayılıp törenle gömülmesini, yurduna yabancıların yardımıyla saldıran Polyneikes'in de mezarsız kalarak, ölüsünün üstüne toprak serpmeyi bile yasaklandırarak böyle bir işe girişecek olanı ölümle cezalandıracağını bildirir
Sophokles'in ölümsüz "Antigone"sinin konusu işte budur Antigone Kreon'un bu emrine karşı gelir, kardeşini gömer ve eyleminin suç değil, tersine borç olduğunu ileri sürerek, yönetmene baş kaldırır, bununla da kalmaz, suç ve devlet yönetimi konularında yönetmenin kendisiyle tartışmaya kalkışır Sophok-les'in erişilmez bir başarıyla dile getirdiği bu tartışmadan bazı parçaları aşağıya alıyoruz (MEgB Yayınları, S Ali çevirisi):
Antigone
-Ben yaptığımı itiraf ediyorum, hiçbir şeyi inkâr etmiyorum
Kreon
-Bu işi yasak eden emrimi bilmiyor muydun?
A n t i g o n e
-Biliyordum Nasılbilmem?Her-kese ilan edildi
Kreon
-Demek buna rağmen benim emrime karşı gelmeye cüret ettin?
Antigone
-Fakat bana bu emri veren Zeus değildi, Hades'te hüküm süren Dike de biz fanilere böyle bir nizam yüklememişti Ve senin emirlerinde, insan sözlerini tanrıların yazılmamış, değişmez kanunlarından daha üstün yapacak bir kudret bulunduğunu zannetmiyorum Çünkü bu kanunlar yalnız dün ve bugün yaşamıyorlar, bunlar ebediyen menidirler ve ne zamandan beri mevcut olduklarını bilen yoktur
Kreon
-Thebai'liler arasında bunu böyle gören yalnız sensin
Antigone
-Hepsi böyle görüyorlar, fakat korkudan dillerini tutuyorlar
Kreon
-Bunlardan ayrı düşündüğün için utanmıyor musun?
A n t i g o n e
-Öz kardeşime saygı göstermekte utanacak ne var?
Krneon
-Onunla dövüşüp ölen de bir kardeşin değil miydi?
Antigone
- Aynı ananın ve aynı babanın oğluydu
Kreon
-Ötekine karşı alâka göstermekle buna karşı günaha girmiyor musun
A n t i g o n e
- Mezarında yatan ölü böyle hüküm vermeyecektir
K r e o n
-Fakat sen bir günahkâra karşı aynı hürmeti gösteriyorsun
Antigone
-Onunla beraber ölen bir kardeşti, bir köle değil
Kreon
-Birinin koruduğu bu memleketi öbürü harap ediyordu
Antigone
-Olsun, Hades ikisi için de aynı mezar hakkını tanır
K r e o n
-Ama orada da İ y i o d a m , kötü adamla müsavi muamele görmeyi istemez
A n t i g o n e
-Ölüm diyarında da böyle bir kaide olduğunu bana kim söyleyebilir?
Kreon
-Düşmanımız b i z i m İ ç i n hiçbir zaman, hatta ölümünden sonra bile, dost değildir
Antigone
-Ben dünyaya kin değil, sevgi paylaşmaya geldim
Devletin baskısına karşı kişi özgürlüğünü savunan Antigone sonunda tam bir zafer kazanır Gerçi Kreon ceza olarak onu kayalıklara diri diri kapatır, ama Kreon'un oğlu ve An-tigone'nin nişanlısı Haimon babasını sert sözlerle kınadıktan sonra, nişanlısını kurtarmaya koşar, Antigone'nin kendini asmış olduğunu görünce, kederinden Haimon da canına kıyar Anası Eurydike buna dayanamaz, kendini öldürür Devlet yasağında ve cezasında kayıtsız, şartsız, sertliği simgeleyen Kreon artık yıkılmış, çökmüş bir adamdır (Kreon, Hai-mon)

Efsaneye göre, Oidipus'un öz annesiyle evlendiğini öğrenince kendi gözlerini kör etmesi üstüne, Antigone, babasına sürgüne gönderildiği Atina'ya kadar yol gösterdi Babası ölünce Thebai'ye dönüp, kızkardeşiyle birlikte, erkek kardeşi Eteokles ve Polyneikes'in kavgasını sona erdirmeye çalıştı İki kardeşi de ölünce, kral olan dayıları Kreon'un Polyneikesin cesedinin gömülmesine izin vermedi


Thebai'ye ihanet ettiği gerekçesiyle yasaklanması üstüne, Antigone, dayısının yasağına karşın, kardeşinin cesedini gizlice gömdü ve bunun üzerine Kreon onu cezalandırarak mezara kapattı Çünkü canlı canlı ölmesini istiyordu Fakat aynı zamanda Kreon'un oğlu Antigone'la nişanlıydı ve eğer Antigone'a bir zarar verilirse kendisini de öldüreceğini öne sürerek şantaj yaptı Fakat Antigone bu acıya daha fazla katlanamadı ve intihar etti Nişanlısı yani Kreon'un oğlu da bunun üzerine intihar etti Ve aynı zamanda da oğlunun intihar ettiğini öğrenen Kreon'un eşi de intihar etti

Sophokles bu konuyu ve efsanenin kişilerini Antigone (MÖ 440) adlı trajedisinde kullanmıştır Kurallara başkaldırmayı haklı gösteren oyun, günümüzde de sık sık sahnelenmektedir Bu sahnelemelerde gösterge olarak doğal hukuk-pozitif hukuk çatışması ile kadının erkekler karşısındaki konumu ağırlıklı olarak kullanılmaktadır Antigone hem fiziksel olarak erkekler karşısında yalnız hem de erkek aklın karşısında çırılçıplaktır __________________