Andromakhe

Andromakhe, Mysia bölgesinde Thebai şehrinin kralı olan Eetion'un kızıdır Eetion kral Priamos'a dostluk bağlarıyla bağlıdır Sarayında yedi oğlu ile büyüttüğü tek kızı sevimli, uslu, akıllı Adromakhe'yi Pri-amos'un en değerli oğlu Hektor'a verir Düğün dernek nasıl olmuş? Andromakhe, Pria-mos'un oğulları ve gelinleri için yapılmış önü revaklı evlerin birine nasıl gelin girmiş? Bunu şairler bize anlatmaz Mutlu günlerini bilmeyiz bu güzel karı-kocanın Hektor'la Andro-makhe ancak yıkım gelip çattığı zaman, İlya-da'da anlatılan savaşın dokuzuncu yılında Troya sahnesine çıkarlar Arada, bir çocukları olmuştur: Astyanaks Troya'lılar Hektor'un oğluna "şehrin efendisi anlamına gelen bu adı, çocuk büyür de bir gün Troya'ya kral olur umuduyla takmışlardır Ama Hektor'un ölümünden birkaç gün önce Astyanaks dadısının kollarında dolaştırılan bir bebektir

Andromakhe'nin anadan, babadan, kardeşten yüzü gülmemişti Uğursuz savaş Anadolu kıyılarına gelip çatınca, Troya yöresinde rahat kalmamıştı Akha ordusu dokuz yıldır Troya kapıları önünde pinekliyor, düşüremi-yorlardı bir türlü Anadolu'nun kutsal kalesini Hele içi içine sığmayan genç ve atılgan Akhil-leus çok sabırsızlanıyordu Şehirden çıkıp, dağda, bayırda davarlarını otlamaya giden, atların çeşmeye süren tek tük Troya'lıları her fırsatta kovalayıp öldürmekle bile duyuramıyordu kana susamışlıgını

Bölgede çapulculuk seferlerine çıkmış Aklıllleııs, Mysia'ya varmış ti Kral Eetion'un sarayında yapmadığını bırakmamış, yaşlı başlı kralı öldürmüş, yedi Oğ lunun insafsızca canlarına kıymıştı Andro-makhe'nin anasını da esirgememişti "Ormanlık Plakos daginın eteğinde kraliçeydi anam" diyor Andromakhe yana yakıla; kraliçeyi de Akhilleus esir sürüsüne katmış, Tro-ya'ya getirmiş, sonra büyük bir kurtulmalık karşılığında serbest bırakmıştı, ama zavallı kadın, Homeros'un dediği gibi,"hür gününü" görür görmez ölmüştü

Andromakhe Troya sarayında kadınlar dairesinde, hizmetçileri arasında nakış işlemekle, mekik dokumakla vakit geçirir Her geçen gün bir işkencedir, çünkü korku kaplamıştır yüreğini, ne kadar yiğit de olsa Hektor'un bir gün düşman kargısı altında can vereceğinden korkar Troya ovasında yiğitler boğuşurken, rahat durmaz, dört duvar arasında İkide bir savaşı gözlemek için çocuğunu dadıya verip batı kapısının üstündeki kuleye çıkar B i r g ü n Hektor savaştan ara bulup şehre gelir, karısını evde arar, yok, yiğit, batı kapılarına koşar, uzaktan Andromakhe'yi ve yavrusunu görün ce, gülümser Andromakhe gözyaşları döke rek ellerine sarılır (İl 407 vd)

Ah kocacığım, bu hırs yiyecek seni, yavruna, talihsiz karına acıma yok sende, dul kalmama, biliyorum , az gün var, Akha'lar üstüne saldırıp öldürecekler seni Sensiz kalmaktansa toprak yutsun beni daha iyi Benim senden başka dayanağım yok, alıp götürdüğü zaman ölüm seni
yalnız acılar kalacak bana, Ne babam var benim, ne ulu anam Sen bana bir babasın, Hektor,

Ulu anamsm benim, kardeşimsin, arkadaşısın sıcak döşeğimin Burada, kalede kal, acı bana, yetim koma yavrumuzu, karını dul koma
Hektor acır kansına, ne yapsın, bir korkak gibi çekilecek değil ya savaştan Troya ordusunun desteği, dayanağıdır

Günler geçer, Hektor ile Akhilleus arasında teke tek savaş başlar Ölüm-kalım savaşı, İI-yada destanının en dramatik sahnesi Hek-tor'un ölümüne karar vermiştir tanrılar Yiğit çe dövüşerek can verir Troya surlarından bir çığlıktır kopar, Andromakhe odasında mekik dokurken duyar bu vaveylayı, delı gibi fırlar dışarıya; Akhillus'un arabasına bağlayıp toz toprak içinde sürüklediği Hektor'un ölüsünü görünce, düşer, bayılır
Bu işkence dokuz gün sürecektir: Her sabah Akhilleus ölüyü arabasına bağlayıp sürükler Onuncu günü akşam kral Priatnos A k -hiUeus'un barakasına gider, yumuşatır yüreğini ve ölüyü alır, getirir Hektor'un cenaze töreninde görürüz şimdi de Andromakhe'yi Ozanlar arasında ağıda başlar, şöyle der (İl XXIV, 725 vd):
Erkeğim benim, göçüp gittin genç yaşında, gittin, evimizde dul bıraktın beni, çocuğumuz da ufacık, körpecik, bizden olan, kara talihli ikimizden, bilmem, gençlik çağma erer mi ki, bu şehir yerle bir olacak baştan aşağı, sen öldün, onun koruyucusu bekçisi, sen, soylu analarını, çocukları ayakta tutan Dile gelmez acılar bıraktın, Hektor, anana, babana, ama bana kaldı gene en büyük acı

Ölüm döşeğinde uzatmadın ellerini bana, şöyle güzel bir söz söylemedin ki, gözyaşı döke döke gece gündüz anayım onu Gerçekten de çilesi bitmez Andromakhe'nin Euripides'in "Andromakhe" adlı tragedyasında, AkhiUeus'un oğlu Neoptole-mos'un sarayında görürüz onu, Neoptolemos kızı Hermione ile evlenmiştir, ama çocuğu olmamıştır, oysa tutsak olarak konağına getirdiği Andromakhe ona üç oğulla bir kız vermiştir Hermione bu Troya'lı kadını fena kıskanır, Neoptolemos'un Delphoi'ye gidişinden faydalanarak, Andromakhe ile oğlunu öldürmek ister, Themis tapınağına sığındıkları halde, onlara kıyacaklardır ki, son dakikada kurtulurlar

Euripides'ten çok daha güzel, çok daha insanca bir Andromakhe tipi yaratan şair X V I I yüzyıl Fransız şairi Racine'dir Hektor'u bir türlü unutamayan, Neoptolemos'un (Fransız tragedyasında adı Pyrrhus'tur) aşkına karşılık vermeyen ve Hermione'nin kıskançlığını boşa çıkaran, yiğit ve bilinçli bir kadın, şefkatli bir ana tipidir
Jean Anouilh'in "La Guerre de Troie n'aura pas lieu" (Troya savaşı olmayacaktır) piyesinde de Andromakhe ilginç, çekici bir tip olarak canlanır gözümüzün önünde