Şato Nedir?

Şato Nedir?





Ortaçağda feodal beylerin yaşadığı büyük, gösterişli ve korunaklı evlere şato (Fransızca'da châteaü) denirdi Mazgalları, kuleleri ve kaim duvarlariyla kaleye benzeyen şatolarda feodal beyler aileleri, uşakları, hizmetçileri ve şatoyu koruyan askerleriyle birlikte yaşarlardı O dönemde Avrupa'da aralıksız süren savaşlar yüzünden, saldırılara karşı korunmak amacıyla şatolar genellikle ırmak vadilerine bakan tepeler üzerine yapılır, bir hendekle çevrilirdi İçeri girebilmek için hendeğin üzerinde inip kalkan bir köprü kullanılırdı İçeriden açılıp kapanan bu köprü geceleri ya da saldırı sırasında kapanırdı Ayrıca bak FEODALİZM

Avrupa'da 10 yüzyılda yapılan ilk şatolar yalnızca basit ve büyük bir kuleden oluşuyordu Kule yeterince geniş olmadığından içinde yatak odası, oturma odası gibi ayrı bölümler yoktu Büyük salonları, mutfakları ve ahırları bulunan çok odalı şatolar 12 yüzyılda yapılmaya başlandı Şatolann çevresinde, mazgallar ve kulelerle desteklenmiş yüksek bir dış duvar vardı Dış duvarla şato arasında kalanavlu, büyük ve korunaklı bir iç kale görünümündeydi




Bu bölümde şatoda çalışan insanların oturduğu evler, hayvanlar için ahırlar, bazen küçük bir kilise, konuklar için ayrılanözel odalar, mahzenler, askerler için kışlalar ve tahıl ambarları yer alırdı Feodal beyin ailesiyle birlikte oturduğu şato son derece değerli eşyalarla döşenirdi (bak İÇMİMARLIK) Bazı şatolann büyük kulelerinin bir bölümünde, hapishane olarak kullanılankaranlık hücreler bulunurdu Bazı şatolarda dış duvarların yüksekliği 15 metre, genişliği ise 4,5 metreydi Dış duvarları çevreleyen hendek, saldın sırasında tırmanarak ya da tünel açarak içeri girilmesini engelliyordu (bak KUŞATMA) Şatonun en zayıf noktası giriş kapısı olduğundan, bu bölüm küçük bir dış duvarla çevrilirdi Bazı şatolann birkaç tane iç kapısı olurdu

Avrupa'da ilk şatolar Fransa'da ve Almanya'da ortaya çıktı 984-1040 arasında Anjou kontu olan Foulques Nerra Fransa'da 20'den fazla şato yaptırmıştı Avrupa'da günümüze kadar ayakta kalabilmiş şatolardan en çok tanınanları Batı Fransa'daki Chinon Şatosu, İsviçre'de Cenevre (Leman) Gölü kıyısındaki Chillon Şatosu, İngiltere'de Berkshire'da, bugün hâlâ kraliyet ailesince konut olarak kullanılanWindsor Şatosu ve İskoçya'da 800 yıldan daha eski olan Edinburgh Şatosu'dur

Önceleri ortaçağ savaş yöntemlerine göre düzenlenen şatolar, 14 yüzyılda topçuluğun gelişmesiyle birlikte savunma işlevini yitirdi 15 yüzyılda feodal sistemin gerilemeye başlaması toplum düzeninde önemli değişikliklere yol açtı Krallıklar yeniden güç kazandı, feodal beylerin özel orduları yasaklarıdı Böylece şatolann askeri savunmada önemi kalmadı Soylular konut olarak kırsal alanlarda, ortaçağ şatolannın bazı özelliklerini taşıyan, yan korunaklı ve gösterişli malikâneler yaptırmaya başladılar

O dönemden günümüze ulaşabilen en ünlü şatolar Fransa'da Amboise, Blois ve Chambord şatolandır Sonraki yüzyıllarda yan korunaklı şatolar yerini saray görünümlü, görkemli yapılara bıraktı Bugün Avrupa'nın birçok ülkesinde Rönesans ve barok üsluplannın özelliklerini taşıyan birbirinden güzel şatolar vardır Bunların en ünlüleri İngiltere'de Hertfordshire'da 1607-11 arasında Rönesans üslubuyla yapılmış Hatfield Şatosu'yla, Fransa'da 1642-51 arasında yapılmış Maisons Şatosu'dur