Binbir Gece Masalları

Binbir gece masalları

Binbir Gece Masalları, doğu dünyasındaki eski masalların derlenmesinden oluşmuş bir kitaptır Masalların tümü aynı kişi tarafından anlatılmış izlenimi verirse de, gerçekte bunlar değişik kimselerin öyküleridir 1416 yüzyıllarda Mısır'da bugünkü biçimlerini aldıkları sanılmaktadır

Binbir Gece Masalları, Sultan Şehriyar ve eşi Şehrazad'la ilgili bir ana öykü kapsamında anlatılır Bir zamanlar, evlendiği kadın tarafından aldatilan Şehriyar, bu olaydan sonra kadınlardan nefret eder ve bir daha aldatılmamak için evleneceği her kadını düğünden sonraki sabah öldüreceğine yemin eder Böylece sultan, her gece başka bir genç kızla evlenir, ertesi sabah da kızın boynunu vurdurur Durumu öğrenen vezirin kızı Şehrazad, genç kızları kurtarmak için bir pları yapar Babasına sultanla evlenmek istediğini söyleyen Şehrazad, sonunda isteğini kabul ettirir ve plarıını uygulamak üzere Şehriyar'la evlenir


Şehrazad kız kardeşine düğün gecesinin sabahında, idam için belirlenen zamandan az önce saraya gelmesini söyler Kardeşi gelir gelmez de büyüleyici bir masala başlar; ne var ki, idam saati geldiğinde masal daha bitmemiştir Sultan masalın sonunu o kadar merak eder ki, Şehrazad'ın yaşamını bir gecelik bağışlar; Şehrazad da ilk masalı bitirir bitirmez yeni bir masala başlar Şehriyar bu masalın da sonunu öğrenmek istediği için, Şehrazad'ın yaşamını gene bir günlüğüne bağışlar Şehrazad oyununu, masallarıyla büyülenen ve artık eşine güvenen Şehriyar yeminini bozuncaya kadar binbir gece boyunca sürdürür

Şehrazad'ın anlattığı masallar, prensler ile prenseslerin, sultanlar ile kölelerin, tüccarlar ile rakkaselerin (dans eden güzel kadınların), cinler ile perilerin serüvenleriyle doludur Bazı masallarda, Bağdat Halifesi Harun Reşid'in kılık değiştirerek halkın arasında dolaşırken başından geçenler anlatılır Halife haksızlıkları düzeltir, suçluları cezalandırır Bir başka masalın konusu, Prenses Perizad'ın konuşan kuşu, şarkı söyleyen ağacı ve altın gölü arayışıdır

"Ali Baba ve Kırk Haramiler" de Binbir Gece Masallarından biridir Kırk Haramiler toprak küplerin içinde gizlenerek Ali Baba'ya saldırmayı plarılarlar, ama bir cariye onları görür ve küplerin içindeki haramilerin üstüne kızgın yağ dökerek Ali Baba'yı kurtarır
Bazı masallar da, gizemli yerleri dolaşan ve olağanüstü serüvenler yaşayan Gemici

Sinbad'ın yolculuklarına ilişkindir Masalın birin de Sinbad, bir deniz kazası sonunda düştüğü adadan, atkısını Zümrüdü Anka kuşunun ayağına bağlayarak kurtulur Kuş denizi aşar ve onu arkadaşlarına ulaştırır Bir başka serüvende Sinbad kendini, bir fili yutacak kadar büyük bir yilanın mağarasında bulur Ama, Sinbad her türlü zor durumdan kurtulacak ve kötü yazgısını yenecek kadar beceriklidir

Binbir Gece Masalları, Arabistan'a, İran yoluyla, Hindistan'dan gelmiştir; bazıları İsa' dan dört yüzyıl öncesine uzanır Masallar Avrupa'da ilk kez, Antoine Gallarıd'ın çevirisiyle 1704'te Fransa'da yayımlandı İngilizce çevirisini ise, 183041 yılları arasında Edward William Larıe yaptı Binbir Gece Masalları ve 17 yüzyılda John Bünyan'ın yazdığı Hac Yolunda (Pilgrim's Progress; 167884) belki de, dünyada kuşaklar boyunca en çok yaygınlık kazanmış masal kitaptandır Bu ikisi, İncil dışında, en fazla yabancı dile çevrilen kitaplardır Binbir Gece Masalları, Türkçe'ye de çevrilmiş, en eski çeviri 1429'da yapılmıştır 1842'de Cezayirli Ahmet Nazif'in çevirisinden bu yana da masalların çeşitli çevirileri yayımlarımıştır

Binbir Gece Masalları (One Thousand and One Nights)

Binbir Gece Masalları (Arapça: كتاب ألف ليلة وليلة Kitâbün Elfe Leyle ve'l-Leyle, Farsça: هزار و یک شب Hazâr-o Yak Šab) Orta Çağ'da kaleme alınmış Orta Doğu kökenli edebi eserdir Şehrazâd'ın شهرزاده hükümdâr kocasına شهريار anlattığı hikâyelerden oluşur Orta çağda kaleme alınmış doğu edebiyatının en büyük anonim şaheseridir Abbasi halifesi Harun reşit döneminde Bağdat dünyanın en büyük ve renkli şehirlerinden biri haline gelmişti aynı zamanda Arap kültürü İslamiyet'in de etkisiyle diğer doğu kültürleriyle harmanlanmakta ve zenginleşmekteydi
Binbir gece masalları bu dönemde ortaya çıkmış ve Fars hikayeleri başta olmak üzere doğu hikayelerinin bir derlemesi niteliği taşır Yalnızca doğu dünyasında değil batı dünyası ve edebiyatında da derin etkileri mevcuttur Eserdeki hikayelerin çerçevesini oluşturan Şehrazâd öyküsününse esere 14 yüzyıl dolaylarında katıldığı düşünülmektedir Eser, Fransızca'ya 1704'te çevrilmiş, ilk modern Arapça derlemesi ise 1835'te Kahire'de yapılmıştır

1001 Gece Masalları, bir çerçeve öykü içine giren yüzlerce öyküden oluşur Her öykü, ikinci ya da üçüncü derecede çerçeve oluşturmaya uygundur Şehrazâd'ın anlattığı öykülerin ya da masalların herhangi bir kahramanı, bazen bir nedenle karşısındakine bir yeni öykü anlatır; bu öykünün içine de (Mevlana'nın mesnevisi gibi) aynı şekilde bir başka öykü girebilir

Tarihçe

8 yüzyılda Arap Abbasi Halifesi Harun Reşid zamanında Bağdat önemli bir kozmopolit şehirdi, İran, Çin, Hindistan, Afrika ve Avrupa'dan gelen tüccarlar ile dolup taşmaktaydı Bu dönemde, şehrin kültürel yapısı da gelişmiş, Arap kültürü, özellikle diğer Doğu kültürleriyle harmanlanmıştı

Binbir Gece Masalları'ndaki hikâyeler işte bu dönemde, halk hikâyeleri olarak ortaya çıkmıştır Sözle aktarılan bu hikâyeler sonunda tek bir eserde derlenmiştir Hikâyelerin çekirdeğini eski bir Pehlevice kitabı olan Hazâr Afsâna ("Bin Efsane", Farsça: هزارافسانه) oluşturmuştur 9 yüzyıl dolaylarında hikâyeleri derleyen ve Arapça'ya çevirenin masalcı Ebu Abdullah Muhammed el-Gahşigar olduğu söylenir Eserdeki hikâyelerin çerçevesini oluşturan Şehrazâd öyküsünün, esere 14 yüzyıl dolaylarında katıldığı düşünülmektedir Eser, Fransızca'ya 1704'te çevrilmiş, ilk modern Arapça derlemesi ise 1835'te Kahire'de yapılmıştır Fransızca'ya 1704'te çevrilmişse de, eserin ve ihtiva ettiği hikâyelerin bir kısmının daha önceden Batı'ya geldiği düşünülmektedir

1001 Gece Masalları, Arapça'ya Farsça "Hezar Efsane" (Bin Masal) adlı kitap dizisinden geçmiştir Çerçeve öykülerde ve diğer öykülerdeki kahramanların adları ve tarihi bazı olaylar İran'dan ve Hindistan'dan alınmadır 947 yılında Mas'udî'nin "Murûc'el-Zeheb" adlı kitabında, o tarihlerde Araplar arasında "Bin Gece" ya da "Binbir Gece" diye anılan bir öykü dizisinin bulunduğu, Arapça'ya bazı Hint ve Yunan öyküleri gibi, İran'dan geldiği, asıl adının ise Hezar Efsâne olduğu söylenmektedir IX yüzyılda yazılmış bu öykülere ait, bulunmuş eski bir yazma parçası da bu iddiâyı doğrulamaktadır Çerçeveli öykü tekniği, çok eski Hint edebiyatında kullanılmıştır Bir olayı geciktirmek ve zaman kazanmak amacıyla öykü anlatma tekniğine Hindistan'da rastlanmaktadır Ayrıca kadınların sadakatsizliği ve iki kardeşin geziye çıkmaları, eski Hint masallarından oluşan "Kata Sarit Sagara" adlı kitapta da işlenmektedir Ne var ki, 1001 Gece Masalları pek çok Arap asıllı öyküyü de içermektedir Tüm yapıt, dört ayrı başlık altında toplanabilir:

1. Hint asıllı öyküler,
2. İran asıllı öyküler,
3. Harun-Reşid çağı halkına ait öyküler - Bunlar çok daha ustaca işlenmiş ve düzenlenmiş gerçek olaylar dizisidir
4. Fatımîler ve Memluklar çağına ait Mısır asıllı öyküler - bunlar akıl ve mantık dışı konulardan oluşmakta ve işleniş açısından da diğer öykülere göre daha zayıf kalmaktadır

Ayrı ayrı oluşmuş, yazı haline geçtikten ya da geçmeden önce 1001 Gece Masalları içine girdiği sanılan, yukarıda sözü edilen gruplar dışında kalabilecek öykülere de rastlanmaktadır Yedi Vezirler, Gemici Simbad, Anadolu'da Emeviler ve Abbasiler çağına Omar'ul-Numan ve Oğullarının Maceraları, İspanya'da yayılmış Haki Tavaddud öyküsü, Yahudi asıllı Haykar Hakim Öyküsü gibi

Konu

Hikâyeye göre Fars kralı Şehriyâr, Hindistan ile Çin arasındaki bir adada hüküm sürer Şehriyâr, birgün karısının kendisini aldattığını öğrenir ve öfkelenir Tüm kadınların sadâkatsiz ve nankör olduğuna inanmaya başlar Önce karısını öldürtür, sonra da vezirine her gece kendisine yeni bir hanım bulmasını emreder Her gece yeni bir gelin alan Şehriyâr, geceyi geçirdikten sonra, tan vakti, kadınları idam ettirir Bir süre bu, böyle devam eder Daha sonra vezirin akıllı kızı Şehrazâd, bu kötü gidişâta son vermek için bir plan kurar ve bin bir güçlükle babasını iknâ eder Böylece Şehriyâr'ın bir sonraki eşi olmaya aday olur
Şehrazâd, o gece gerdeğe girmeden önce, hükümdardân son bir dilek olarak kız kardeşi Dünyazâd'ı görmek ister; Dünyazâd da ondan son bir dilekte bulunur, "Ne olursun ablacığım, o güzel masallarından birini son defa bana anlat!" diyerek Hükümdardan ruhsat aldıktan sonra, ilginç ve merak uyandıran bir masal anlatmaya başlar Şehrazâd ve şafak sökerken en heyecânlı yerinde keser masalı, "Gündüz, masal anlatılmaz"
Eserde bulunan hikâyeler, çeşitlidir; şiir, komedi, trajedi ve alaycı olanlarının yanında, aşk hikâyeleri, tarihî ve dinî olanlar da mevcuttur Eserdeki önemli bir nokta da bazılarındaki erotik motiflerdir Bu bölümler, eserin çeşitli yerlerinin zaman zaman sansürlenmesine neden olmuştur Eserde, hayalî veya mitik yer ve karakterlerin yanı sıra gerçek yer ve karakterler de yer alır, çoğu zaman hayalî ve gerçek kişiler, olaylar ve yerler harmanlanmıştır Örneğin, eserdeki birçok hikâyede göze çarpan baş karakter, Abbasi Halifesi Harun Reşid'dir

Bazen Şehrazâd'ın anlattığı bir hikâyede geçen bir kahramanın kendine has bir hikâyesi ve o hikâyenin de içinde farklı bir hikâye olabilir Böylece eser, zengin biçimde farklı tabakalardan oluşur Popüler kültürü de etkileyen eser, bir bütün olarak ya da içerdiği hikâyeler tek tek filme alınmış, benzer edebi eserlerin yazılmasına ilham kaynağı olmuştur
Eserde fantastik öğelere yer verilmiş, bâzen gerçek kişilerden söz edilmiş; gerçek ve hayâl, bir arada harmanlanmıştır Harun Reşid'in gerçekle hayâl arasındaki hikâyeleri, buna örnektir Şiir, komedi, ve trajedi bir arada sunulmuştur Eserde yer yer erotizme de yer verilmiştir Hikâyelerde tıpkı "Kelile ve Dimne" masallarındaki gibi hikâye içinde hikâyeler anlatılmaktadır Sonuç olarak 1001 Gece Masalları, doğu ve dünya edebiyatının en büyük eserlerinden birisidir Batı ve doğu edebiyat,ı sinema ve sahne dünyası, 1001 Gece Masalları'ndan etkilenen akla ilk gelen alanlardır

Farklı Basımlar

Eserin bir Avrupa dilindeki ilk baskısı, Antoine Galland tarafından yapılmış Fransızca çevirisidir (1704-1717) Bu çeviri, eserin daha önce derlenmiş bir Arapça sürümünden yapılmıştır 12 ciltten oluşan bu ilk çeviri, Les Mille et une nuits, contes arabes traduits en français, büyük ihtimâlle çevirinin yapıldığı Arapça nüshâda bulunmayan; fakat çevirmen tarafından bilinen bâzı Arapça hikâyeleri de içermekteydi

850 yılı civârında ortaya çıkan Arapça derleme, Elfe leyle (Bin Gece) ise büyük ihtimâlle, daha önce yazılmış olan Hâzâr Efsâneh (Bin Efsane) isimli Fars eserinin özetlenmiş bir tercümesiydi Eserin günümüzdeki ismi olan "Kitâbün Elfe Leyle ve'l-Leyle" (Binbir Gece) ise Orta Çağ'da ortaya çıkmıştır Bu isim, büyük ihtimalle sonsuzluk ötesi sayı düşüncesini sembolize etmekteydi Zira o zamanlar, Arap matematik çevrelerinde 1000 sayısı, kavram olarak sonsuzluğu sembolize ederdi Belki de buradan yola çıkarak, eserdeki tüm hikâyeleri okuyan kişinin delireceğine dair bir efsâne ortaya çıkmıştır

Eser, geleneksel Fars, Arap ve Hint hikâyelerinin bir derlemesi olarak görülür Fakat, eserde bulunan ünlü hikâyelerden Alaaddin'in Lambası ve Ali Baba ve Kırk Haramiler, eserin Avrupa baskısına Antoine Galland tarafından eklenmiştir Galland bu hikayeleri Halepli, Marunî bir masalcıdan duyduğunu yazmıştır

İngilizce'ye çevirisi Sir Richard Burton tarafından "The Arabian Nights" olarak yapılmıştır Kendinden evvelkilerden farklı olarak bu çeviri, özgün malzemeyi sansürlememiştir İngiltere tarihinin muhafazakar Victoria döneminde yayımlanmasına rağmen bu çeviri, kaynağında bulunan erotik incelikleri ve cinsel tasvirleri içermektedir Bu çevirinin yanı sıra, daha yakın zamanlarda Fransız doktoru JC Mardrus'un da bir çevirisi vardır Mevcut çevirilerin en doğru ve güzeli olarak değerlendirilen, Fransa'daki Bibliothèque Nationale'de bulunan 14 yüzyıldan kalma bir Suriye el yazmasından Hüssain Haddawy'nin yaptığı Arapça derlemedir
Külliyatın XVkitabı; "Bilgi'nin ve Büyü'lerin büyük Şeyhi, dostum Marcel Schw'a"

Sonra Şah Şehriyâr'ın buyruğu üzerine bundan çok miktarda sûretler çıkarmışlar ve kuşaklara öğreti oluştursun diye imparatorluğun dört bucağına bunları yaymışlar Özgün elyazmasına gelince, onu, hazinede altın bir mahfazanın içine koymuş ve hazine vezirini onu korumakla görevlendirmişler

Şah Şehriyâr ile karısı Şehrazâd Sultan, bu mutlu varlık; ve Şahzamân ve eşi Dünyazâd, o hoş varlık; ve Şehrazâd'ın çocukları üç küçük şehzade, yıllar ve yıllar boyunca, bir önceki günden daha mutlu günleri ve günün çehresinden daha beyaz geceleri mutluluk, zevk ve neşe içinde, dostları Ayıran, soyların Yıkıcısı ve mezarların Yapıcısı, Acımasız ve Sakınılmazın gelişine kadar yaşamışlar

Ve işte adı Binbir Gece Masalları olan, içi eğitici, akla durgunluk verici, inanılmaz, şaşırtan şeylerle ve güzelliklerle dolup taşan harika öyküler bunlardır

Ama Tanrı en büyük varlıktır Ve bütün bu öykülerin hangisinin gerçek, hangisinin hayâl ürünü olduğunu ancak O bilir Çünkü O, her şeyi bilendir!

Ebediliğinde dokunulmaz olarak kalan, olayları istediği yöne doğrultan ve İradesi üzerinde hiçbir değişmeyi kabul etmeyen, görünen ve görünmeyenin sahibi Tek Canlı Varlık'a şükürler olsun ve övgüler olsun! Ve dua ve barış ve de en seçkin kutsamalar, iki âlemin Yüce Hükümdarı, Elçilerin Sultanı, Evrenin Mücevheri, Efendimiz, Muhammed üzerine olsun! Mutlu ve kutlu bir SON olsun diye ona yöneliriz" [4]
Petis de la Croix'nin tercümesiyle "Les milel et un jours" adıyla 1710-1712 yılları arasında beş cilt olarak yayımlanan ve 1001 Gece Masalları'na benzeyen diğer bir hikayeler dizisi daha vardır Buradaki çerçeve öykü farklıdır Kişmir hükümdarı Turan Bey'in kızı Ferahnâz, erkeklerin sadakatsizliğine ve hainliğine inanmaktadır Dadı evlenmek istemeyen Ferahnaz'ı vazgeçirmek için öyküler anlatır "1001 gün Masalları"nda farklı olarak öyküler güneş doğunca anlatılmaya başlanır ve gün batımında kesilir Öykülerin çoğuna erkeklerin vefalılığı kanıtlanır 1001 öyküleri Türkçe'ye Ali Raşit Bey tarafından ilk cildi 1867 yılında, ikinci cildi ise 1873 yılında çevrilmiştir Recâizâde Mahmut Ekrem'in "Çok Bilen Çok Yanılır" adlı komedisinin konusu bu diziden alınmadır

Uyarlamalar

Televizyon ve Sinema

Binbir Gece Masalları'nın televizyon ve sinemaya pek çok uyarlaması yapılmıştır Bunların asıl öykülere olan bağlılığı çok değişkendir Fritz Lang'in 1921 yapımı Der Müde Tod, 1924 Hollywood yapımı (Douglas Fairbanks'ın başrolünde olduğu) The Thief of Baghdad ve onun 1940'daki İngiliz ikinci yapımı, Binbir Gece Masalları'ndan etkilenmişlerdir

Hollywood'un Binbir Gece Masalları'na dayandırılmış ilk konulu filmi 1942 yapımı Arabian Nights'dır Başrollerde Şehrazâd rolünde Maria Montez, Ali Ben Ali rolünde Sabu Dastagır ve Harun Reşid rolünde Jon Hall vardır Filmin konusunun Binbir Gece Masalları ile neredeyse hiç ilgisi yoktur Filmde Şehrazâd, Halife Harun Reşid'i devirip kardeşiyle evlenmek isteyen bir dansözdür Şehrazâd'ın ilk suikast girişimi başarısızlığa uğrar ve esir olarak satılmasının ardından pek çok macera gelişir Maria Montez ve Jon Hall 1944 yapımı Ali Baba ve Kırk Haramiler'de de rol almışlardır

1980'li yıllarda Şehrazâd rolünde Annette Haven ve Şehriyâr rolünde John Leslie'nin oynadığı 1001 Erotic Nights, bütçesi milyon doları aşan ilk porno film sayılır

Binbir Gece Masalları'ın en başarılı sinema uyarlaması 1992 Walt Disney yapımı çizgi film Alaaddin sayılabilir Filmde Scott Weinger ve Robin Williams seslendirme yapmıştır Bu filmi devam bölümleri ve televizyon serileri izlemiştir

Sinbad'ın yolculukları, televizyon ve sinemaya birkaç kere uyarlanmıştır Bunlardan en sonuncusu, seslendirmesini Brad Pitt ve Catherine Zeta-Jones'un yaptığı 2003 yapımı animasyon Sinbad: Legend of the Seven Seas'tır 1958 yapımı The Seventh Voyage of Sinbad en meşhur Sinbad filmi sayılabilir

İngilizce olmayan uyarlamalar arasında çeşitli Hint (Bollywood) yapımları, İtalyan yönetmen Pier Paolo Pasolini'nin 1974 yapımı Il fiore delle mille e una notte'si, ve 1990 yapımı Fransız Les 1001 nuits sayılabilir

Televizyon ve sinema uyarlamaları arasında aslına en sadık kalmış olanı 2000 yılında Amerikan ABC ve İngiliz BBC kanallarında gösterilen Arabian Nights dizisi sayılır Emmy ödülünü alan bu iki bölümlük dizide Şehrazâd rolünde Mili Avital, Şehriyâr rolünde Dougray Scott oynamıştırGünümüzde ise Kanal D ekranlarında masaldan uyarlanmış hali TV dizisi olarak çekilmiştir


Binbir Gece Masalları (1974)

Binbir Gece Masalları, 1974 İtalya - Fransa ortak yapımı erotik fantastik filmdir Özgün adı Il Fiore Delle Mille e Una Notte olan film ABD'de Arabian Nights adıyla gösterilmiştir "Binbir Gece Masalları", Mart 1992'de 11 Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde yönetmenin hayat üçlemesi'ni oluşturan diğer iki filmiyle beraber gösterilmiştir

Filmin özgün adı, Binbir Gecenin Çiçeği anlamına gelmektedir Film, Orta Çağ'da kaleme alınmış Binbir Gece Masalları adlı Orta Doğu kökenli ünlü edebi eserin oldukça serbest bir uyarlamasıdır Bu masallar dizesinin İngilizce konuşulan ülkelerdeki karşılığı Arabian Nights (Arabistan Geceleri) olduğu için de film ABD'de bu adla gösterilmiştir

Ayrıksı İtalyan yönetmen Pier Paolo Pasolini'nin yönettiği filmin senaryosunu da yine Pasolini, Dacia Maraini ile birlikte yazmıştır Yapımcılığını Alberto Grimaldi'nin üstlendiği filmin müziklerini Pasolini'nin daha birçok filminin de müziklerini yapmış olan Ennio Morricone hazırlamıştır

Çekimleri İran, Nepal, Yemen, Etiopya, Hindistan ve Eritre gibi egzotik ülkelerde yapılan "1001 Gece Masalları"nın tamamlanması, iki yıldan fazla zaman almıştır (Pasolini Medea filmini de 1969'da Kapadokya'da çekmişti) Filmin sansürlenmemiş 155 dakikalık versiyonu tam 10 masaldan oluşmaktadır Cinsellik dozu çok yüksek sahnelerin ayıklanmış olduğu versiyonu ise 130 dakikadır Her filminde olduğu gibi, Pasolini'nin bu filmi de büyük tartışmalara neden olmuş, bir kesim tarafından baş tacı edilirken diğer bir kesim tarafından da tepkiyle karşılanmıştı

İlk gösterimi 20 Mayıs 1974'te Cannes Film Festivali'nde yapılan film Altın Palmiye ödülüne aday gösterilmiş ancak 'Jüri Büyük Ödülü'nü kazanmıştı Festivalde sansürsüz olan 155 dakikalık versiyonu gösterilmiştir

ABD'de 1979'da önce X (pornografik) film değerlendirme kategorisine sokulan film 1991'de bu kez NC-17 (17 yaş sınırlaması) ile ruhsatlandırılmıştır Bazı ülkelerde (ör: Singapur) gösterimi yasak olan filmin birçok ülkede de ABD'dekine benzer derecelendirmelerle gösterilmesine izin verilmiştir

Not: Bu film kesinlikle çocuklara izlettirilmemelidir
Müzik

Rus bestecisi Nikolai Rimsky-Korsakov, 1888'de Şehrazâd adlı eserini tamamlamıştır Parça dört masaldan esinlenmiştir: "Deniz ve Sinbad'in Gemisi", "Kalender Prens", "Genç Prens ve Prenses" ve "Bağdat'ta Şenlik"

One Thousand and One Nights (English)


Categorie: Literature

One Thousand and One Nights (Arabic: diye Hikâyenin sonunu merak eden Şehriyâr, ertesi gece devam edebilmesi için, o gecelik Şehrazâd'ın idamını erteler [Böylece] kitabın sonuna kadar, Şehrazâd'ın Şehriyâr'a anlattığı hikayeler yer alır Sona gelindiğinde, Şehrazâd üç erkek çocuk doğurmuştur ve evlenmelerinin üzerinden uzunca bir süre geçmiştir Kralın kadınlara olan öfkesi ve kötü düşünceleri dinmiş, Şehrazâd'ın sadâkatine inanmıştır Böylece önceki emrini de kaldırır Böylelikle Şehrazâd, hem ülkedeki kadınların mâkus tâlihini değiştirmiş, hem hükümdârı kötü düşünceleri ve rûh hâlinden kurtarmış, hem de saraya kraliçe olmuş ve mutlu bir yuvaya kavuşmuştur ithafından sonra Şehzâde Elmas'ın Harika Öyküsü (s401), Özdeyişler ve Nükteler Ustasından Bazı Latifeler ve Nükteler (s448), Kuşların Başkanı Genç Kızın Öyküsü (s463), Baybars'ın ve On İki Kolluk Amirinin Öyküsü (s507) ile sürer Külliyatın XVI ve son kitabı ise Felix Fenon'a ithaf edilmiş olup; Deniz Gülü ile Çinli Genç Kızın Öyküsü (s589), Ballı Künefe Öyküsü (s606), Bilgiye ve Tarihe Açılan Pencereler (s644), Cafer'in ve Bermekilerin Sonu (s716), Şehzade Yasemin ile Badem Sultan'ın Öyküsü (s731) ve Sonuç (s743)tan ibarettir Sonuçta ne mi olmuştur? Kısaca anlatalım; sonunda öyküler bitince hükümdar Şehriyâr öykülerin bu olağanüstü anlatıcısını kendisine eş olarak kabul eder Bu arada üç de çocukları olmuştur Sonra Şehriyâr'ın kardeşi Semerkand hükümdarı Şahzamân ile Şehrazâd'ın kız kardeşi Dünyazâd da evlenirler Böylece iki erkek kardeş iki kız kardeşle evlenmiş olurlar Kızların babası, yani Şehriyâr'ın veziri de Semerkand ülkesine sultan olarak gönderilir Daha sonrasını isterseniz birlikte okuyalım ve Doğu'nun ve Batı'nın bu en muhteşem masal külliyatını birlikte bitirelim Şah Şehriyâr'a gelince, çabucak Müslüman ülkelerinin en becerikli kâtiplerini ve en ünlü vak'anüvislerini çağırtmış ve eşi Şehrazâd ile yaşadığı serüveni hiç bir ayrıntıyı atlamadan baştan aşağı yazmalarını buyurmuş Onlar da işe koyulup tezhipli harflerle, ne bir eksik, ne bir fazla tam otuz cilt defter doldurmuşlar ve bu hayranlık veren harika takıma, Binbir Gece Masalları adını vermişler كتاب ألف ليلة وليلة‎ Kitāb 'alf layla wa-layla; Persian: هزار و یک شب Hezār-o yek šab) is a collection of folk tales and other stories It is often known in English as the Arabian Nights, from the first English language edition (1706), which rendered the title as The Arabian Nights' Entertainment

The original concept is most likely derived from a Sassanid prototype that probably relied partly on Indian elements, but the work as we have it was collected over many centuries by various authors, translators and scholars across the Middle East and North Africa The tales themselves trace their roots back to ancient and medieval Arabic, Persian, Indian, Egyptian and Mesopotamian folklore and literature In particular, many tales were originally folk stories from the Caliphate era, while others, especially the frame story, are most probably drawn from the Pahlavi Persian work Hazār Afsān (Persian: هزار افسان, lit Thousand Tales) Though the oldest Arabic manuscript dates from the 14th century, scholarship generally dates the collection's genesis to around the 9th century

What is common throughout all the editions of the Nights is the initial frame story of the ruler Shahryar (from Persian: شهريار, meaning "king" or "sovereign") and his wife Scheherazade (from Persian: شهرزاده, meaning "townswoman") and the framing device incorporated throughout the tales themselves The stories proceed from this original tale; some are framed within other tales, while others begin and end of their own accord Some editions contain only a few hundred nights, while others include 1,001 or more

Some of the best-known stories of The Nights, particularly "Aladdin's Wonderful Lamp", "Ali Baba and the Forty Thieves" and "The Seven Voyages of Sinbad the Sailor", while almost certainly genuine Middle-Eastern folk tales, were not part of The Nights in Arabic versions, but were interpolated into the collection by its early European translators


Synopsis

The main frame story concerns a Persian king and his new bride The king, Shahryar, upon discovering his wife's infidelity has her executed and then declares all women to be unfaithful He begins to marry a succession of virgins only to execute each one the next morning Eventually the vizier cannot find any more virgins Scheherazade, the vizier's daughter, offers herself as the next bride and her father reluctantly agrees On the night of their marriage, Scheherazade begins to tell the king a tale, but does not end it The king is thus forced to postpone her execution in order to hear the conclusion The next night, as soon as she finishes the tale, she begins (and only begins) a new one, and the king, eager to hear the conclusion, postpones her execution once again So it goes on for 1,001 nights

The tales vary widely: they include historical tales, love stories, tragedies, comedies, poems, burlesques and various forms of erotica Numerous stories depict djinn, magicians, and legendary places, which are often intermingled with real people and geography, not always rationally; common protagonists include the historical caliph Harun al-Rashid, his vizier, Ja'far al-Barmaki, and his alleged court poet Abu Nuwas, despite the fact that these figures lived some 200 years after the fall of the Persian Empire in which the frame tale of Scheherazade is set Sometimes a character in Scheherazade's tale will begin telling other characters a story of his own, and that story may have another one told within it, resulting in a richly layered narrative texture

The different versions have different individually detailed endings (in some Scheherazade asks for a pardon, in some the king sees their children and decides not to execute his wife, in some other things happen that make the king distracted) but they all end with the king giving his wife a pardon and sparing her life

The narrator's standards for what constitutes a cliffhanger seem broader than in modern literature While in many cases a story is cut off with the hero in danger of losing his life or another kind of deep trouble, in some parts of the full text Scheherazade stops her narration in the middle of an exposition of abstract philosophical principles or complex points of Islamic philosophy, and in one case during a detailed description of human anatomy according to Galen—and in all these cases turns out to be justified in her belief that the king's curiosity about the sequel would buy her another day of life


History and Editions

Early Influences

The tales in the collection can be traced to the ancient and medieval Arabic, Egyptian, Persian and Indian storytelling traditions Many stories from Indian and Persian folklore parallel the tales as well as Jewish sources These tales were probably in circulation before they were collected and codified into a single collection This work was further shaped by scribes, storytellers, and scholars and evolved into a collection of three distinct layers of storytelling by the 15th century:

1 Persian tales influenced by Indian folklore and adapted into Arabic by the 10th century
2 Stories recorded in Baghdad during the 10th century
3 Medieval Egyptian folklore

Indian folklore is represented by certain animal stories, which reflect influence from ancient Sanskrit fables The influence of the Panchatantra and Baital Pachisi are particularly notable The Jataka Tales are a collection of 547 Buddhist stories, which are for the most part moral stories with an ethical purpose The Tale of the Bull and the Ass and the linked Tale of the Merchant and his Wife are found in the frame stories of both the Jataka and the Nights

The influence of the folklore of Baghdad is represented by the tales of the Abbasid caliphs; the Cairene influence is made evident by Maruf the cobbler Tales such as Iram of the columns are based upon the pre-Islamic legends of the Arabian Peninsula; motifs are employed from the ancient Mesopotamian tale, the Epic of Gilgamesh Possible Greek influences have also been noted


Versions

The first European version (1704-1717) was translated into French by Antoine Galland from an Arabic text and other sources This 12-volume book, Les Mille et une nuits, contes arabes traduits en français ("Thousand and one nights, Arab stories translated into French"), included stories that were not in the original Arabic manuscript "Aladdin's Lamp" and "Ali Baba and the Forty Thieves" appeared first in Galland's translation and cannot be found in any of the original manuscripts He wrote that he heard them from a Syrian Christian storyteller from Aleppo, a Maronite scholar whom he called "Hanna Diab" Galland's version of the Nights was immensely popular throughout Europe, and later versions of the Nights were issued by Galland's publisher using Galland's name without his consent
Poster for a Russian production of 1001 nights

A well-known English translation is that by Sir Richard Francis Burton, entitled The Book of the Thousand Nights and a Night (1885) Unlike previous editions, his ten-volume translation, published by Leonard Smithers, was not bowdlerized Though printed in the Victorian era, it contained all the erotic nuances of the source material, replete with sexual imagery and pederastic allusions added as appendices to the main stories by Burton Burton's publisher circumvented strict Victorian laws on obscene material by printing a private edition for subscribers only rather than publishing the book in the usual manner His original ten volumes were followed by a further six entitled The Supplemental Nights to the Thousand Nights and a Night, which were printed between 1886 and 1888

Recent versions of the Nights include that of the French doctor J C Mardrus, translated into English by Powys Mathers, and, notably, a critical edition based on the 14th century Syrian manuscript in the Bibliothèque Nationale, compiled in Arabic by Muhsin Mahdi and rendered into English by Husain Haddawy

In November 2008 a new English translation was published by Penguin Classics in three volumes It is translated by Malcolm C Lyons and Ursula Lyons with introduction and annotations by Robert Irwin This is the first complete translation of the Arabic text known as the Macnaghten edition or Calcutta II since Sir Richard Burton It contains, in addition to the standard text of 1001 Nights, the so-called "orphan stories" of Aladdin and Ali Baba as well as an alternative ending to The seventh journey of Sindbad from Antoine Galland's original French

In 2005, Brazilian scholar Mamede Mustafa Jarouche started publishing a thorough Portuguese translation of the work, based on the comparative analysis of a series of different Arabic manuscripts The first three volumes of a planned five- or six-volume set have already been released, comprising the complete Syrian branch of the book (volumes 1 and 2) and part of the later Egyptian branch (volume 3 and onwards)

Timeline

Scholars have assembled a timeline concerning the publication history of The Nights:

1. Oldest Arabic manuscript fragment (a few handwritten pages) from Syria dating to the early 800s discovered by scholar Nabia Abbott in 1948
2. 900s AD — Mention of The Nights in Ibn Al-Nadim's "Fihrist" (Catalogue of books) in Baghdad He mentions the book's history and its Persian origins
3. 900s — Second oldest reference to The Nights in Muruj Al-Dhahab (The Meadows of Gold) by Al-Masudi
4. 1000s AD — Mention of the original Arabic name of the One Thousand and One Nights by Qatran Tabrizi in the following couplet in Persian:
   1. هزار ره صفت هفت خوان و رويين دژ
      فرو شنيدم و خواندم من از هزار افسان
5. A thousand times, accounts of Rouyin Dezh and Haft Khān
   I heard and read from Hezār Afsān (literally Thousand Fables)
6. 1300s — Existing Syrian manuscript in the Bibliotheque Nationale in Paris (contains about 300 tales)
7. 1704 — Antoine Galland's French translation is the first European version of The Nights Later volumes were introduced using Galland's name though the stories were written by unknown persons at the behest of the publisher wanting to capitalize on the popularity of the collection
8. 1706 — An anonymously translated version in English appears in Europe dubbed the "Grub Street" version
9. 1714 — The Thousand and One Days: Persian Tales by Ambrose Philips The earliest English translation with an attributed author
10. 1775 — Egyptian version of The Nights called "ZER" (Hermann Zotenberg's Egyptian Recension) with 200 tales (no surviving edition exists)
11. 1814 — Calcutta I, the earliest existing Arabic printed version, is published by the British East India Company A second volume was released in 1818 Both had 100 tales each
12. 1825-1838 — The Breslau/Habicht edition is published in Arabic in 8 volumes Christian Maxmilian Habicht (born in Breslau, Germany, 1775) collaborated with the Tunisian Murad Al-Najjar and created this edition containing 1001 stories Using versions of The Nights, tales from Al-Najjar, and other stories from unknown origins Habicht published his version in Arabic and German
13. 1842-1843 — Four additional volumes by Habicht
14. 1835 Bulaq version — These two volumes, printed by the Egyptian government, are the oldest printed (by a publishing house) version of The Nights in Arabic by a non-European It is primarily a reprinting of the ZER text
15. 1839-1842 — Calcutta II (4 volumes) is published It claims to be based on an older Egyptian manuscript (which was never found) This version contains many elements and stories from the Habicht edition
16. 1838 — Torrens version in English
17. 1838-1840 — Edward William Lane publishes an English translation Notable for its exclusion of content Lane found "immoral" and for its anthropological notes on Arab customs by Lane
18. 1882-1884 — John Payne publishes an English version translated entirely from Calcutta II, adding some tales from Calcutta I and Breslau
19. 1885-1888 — Sir Richard Francis Burton publishes an English translation from several sources His version accentuated the sexuality of the stories vis-à-vis Lane's bowdlerized translation
20. 1889-1904 — J C Mardrus publishes a French version using Bulaq and Calcutta II editions
21. 1984 — Muhsin Mahdi publishes an Arabic translation he says is faithful to the oldest Arabic versions surviving
22. 1990s — Husain Haddawy publishes an English translation of Mahdi

Binbirgece Masalları

Binbirgece Masalları - Doğu Dünyasındaki eski masalların derlenmesinden oluşmuş bir kitaptır
Masalların tümü aynı kişi tarafından anlatılmış izlemi verirsede, gerçekte bunlar değişik kimselerin öyküleridir 14 - 16 yüzyıllarda Mısır da bugünkü biçimlerini aldıkları sanılmaktadır

BİNBİRGECE MASALLARI - Sultan Şehriyar ve eşi Şehrazat la ilgili bir ana öykü kapsamında anlatılır Bir zamanlar evlendiği kadın tarafındanaldatılan Şehriyar, bu olaydan sonra kadınlardan nefret ederve bir daha aldatılmamak için evleneceği her kadını düğünden sonraki sabah öldüreceğine yemin eder Böylece Sultan , her gece başka bir genç kızla evlenir, ertesi sabah da kızın boynunu vurdurur Durumu öğrenen Vezirin kızı Şehrazat genç kızları kurtarmak için bir plan yapar Babasına sultanla evlenmek istediğini söyleyen Şehrazat, sonunda isteğini kabul ettirirve planını uygulamak üzere Şehriyar la evlenir

Şehrazat kızkardeşine düğün gecesinin sabahında, idam için belirlenen zamandan az önce saraya gelmesini söyler, Kardeşi gelir gelmez de büyüleyici bir masala başlar,ne var ki, idam saati geldiğinde masal daha bitmemiştirSultan masalın sonunu o kadar merak eder ki, Şehrazatın yaşamını bir gecelik bağışlar Şehrazat ta ilk masalını bitirir,bitirmez yeni bir masala başlar Şehriyar bu masalın da sonunu öğrenmek istediği için Şehrazatın yaşamını gene bir günlüğüne bağışlarŞehrazat oyununu,masallarıyla büyülenen ve artık eşine güvenen Şehriyar yeminini bozuncaya kadar binbirgece boyunca sürdürür

Şehrazatın anlattığı masallar,Prensler ile prenseslerin,sultanlar ile kölelerin, tüccarlar ile rakkaselerin ( Dans eden güzel kadınların ) cinler ile perilerin serüvenleriyle doludur Bazı masallarda,Bağdat Halifesi Harun Reşid in kılık değiştirerek halkın arasında dolaşırken başından geçen anlatılırHalife haksızlıkları düzeltir, suçluları cezalandırır Bir başka masalın konusu, Prenens Perizatın konuşan kuşu, şarkı söyleyen ağacı ve altın gölü arayışıdırAlibaba ve Kırk Haramiler de Binbirgece masallarından biridir Kırk Haramiler toprak küplerin içine gizlenerek Alibabaya saldırmayı planlarlarAma bir cariye olanları görür,ve küplerin içindeki Haramilerin üstüne kızgın yağ dökerek Alibabayı kurtarır

Bazı masallar da gizemli yerleri dolaşan ve olağanüstü serüvenler yaşayan Gemici Sinbadın yolculuklarına ilişkindirMasalın birinde Sinbad, bir deniz kazası sonunda düştüğü adadan, atkısını Zümrüd-ü Anka kuşunun ayağına bağlıyarak kurtulur Kuş denizi aşar,ve onu arkadaşlarına ulaştırırBir başka serüvende Sinbad kendini,bir fil yutacak kadar büyük bir yılanın mağarasında bulurAma Sinbad her türlü zor durumdan kurtulacak ve kötü yazgısını yenecek kadar beceriklidir

Binbirgece Masalları Arabistan a İran yoluyla, Hindistandan gelmiştir Bazıları İsa dan dörtyüzyıl öncesine uzanır Masallar Avrupada ilk kez Antonie Galland ın çevirisiyle 1704 te Fransada yayımlandı İngilizce çevirisi ise 1830 - 41 yılları arasında Edward William Lane yaptı Binbirgece Masalları ve 17 yy da John Bunyan ın yazdığı Hac yolunda ( pilgrim's Progress 1678 - 84 ) belkide, dünya da kuşaklar boyunca en çok yaygınlık kazanmış masal kitaplarıdır Bu ikisi,incil dışında en fazla yabancı dile çevrilen kitaplardır Binbirgece Malsalları Türkçeye de çevrilmiş, en eski çeviri 1429 dayapılmıştır1842 de Cezayirli Ahmet Nazif in çevirisinden bu yana da masalların çeşitli çevirileri yayımlanmıştır