Posta Hizmetleri-Eski Posta Sistemleri-Modern Posta Hizmetleri

Posta Hizmetleri-Eski Posta Sistemleri-Modern Posta Hizmetleri

mektupların ve pa ketlerin belirli bir para karşılığında bir yerden bir yere gönderilmesini kapsar Genellikle önceden satın alınan pulların fiyatı gönderilen mektup ya da paketin ağırlığına ve gideceği uzaklığa göre değişir

Başlangıçta posta hizmetlerinin bir parçası olarak kurulmuş olan postaneler, günümüzde topluma birçok değişik yoldan hizmet verir Bazı ülkelerdeki bankacılık ve para yollama hizmetleri ile resmi ya da özel kurumlara yapılan çeşitli ödemeler bunların arasında sayılabilir Etkili bir posta hizmetinin kurulması, özellikle ticaret merkezlerinden uzakta oturanlar için postayla sipariş vererek alışveriş yapma olanağını da yaratmıştır

Eski Posta Sistemleri

Günlük yaşamın sıradan bir parçası durumunda olan posta hizmetlerinin ortaya çıkışı günümüzden 5000 yıl kadar önceye dayanır Eski Mısır'da başlayan posta hizmetleri 1000 yıl kadar sonra Çin'de de oluşturuldu İlk postanelerin de Çin'de kurulduğu sanılmaktadır İÖ 6 yüzyılda Persler, yol boyunca dizili belli noktalarda mola vererek at değiştiren ulaklar aracılığıyla oldukça hızlı haber gönde-rebiliyorlardı Eskiçağın en iyi posta sistemi ise Roma İmparatorluğu'nda kuruldu Bu sistem daha sonra Bizans İmparatorluğu'nda ve çevresinde kurulan İslam devletlerinde de benimsendi Ulaklı posta sistemlerinde, bugünkü anlamda "postane" denebilecek mola noktaları genellikle yol üzerindeki hanlarda bulunurdu

Pers ve Roma imparatorluklarında bir devlet hizmeti olarak haberleşme düzgün ve gelişmiş yolların yardımıyla sağlanıyordu Ama bu mektupların tümü hükümet işleri ile ilgili resmi yazışmalardan oluşuyordu Özel mektup göndermek isteyen kişi ve kuruluşlar kendi habercilerini bulmak zorundaydılar Özel postaların kuruluşu ortaçağ sonlarına rastlar Bu dönemde şirketler ve loncalar özel posta hizmetlerini başlattılar Bu sırada uluslararası posta hatları da ortaya çıktı

Modern Posta Hizmetleri

15 yüzyılın sonlarında hükümetler düzenli posta hizmetlerini başlattılar İlk posta sistemleri Fransa'da 1477'de, İngiltere'de ise 1516'da başlatıldı İkisi de doğrudan devlet hizmetinde olan ve halka açık olmayan bu kuruluşları 1627'de Fransa'da, 1635'te de İngiltere'de düzenli bir kamu hizmeti başlatan posta sistemlerinin kuruluşu izledi
Posta hizmetlerinin yavaş yavaş bir devlet tekeli niteliği kazanması ve bunun 17 yüzyıl sonlarında resmileştirilmesi özel posta kuruluşlarının giderek ortadan kalkmasına yol açtı Ama, bu özel kuruluşlar ortadan kalktıkları tarihe kadar yeni hizmetler geliştirmeyi sürdürdüler Bu kuruluşların başlattığı, zarfın üstüne mektubun postaya verildiği yeri ve tarihi gösteren bir damga basılması gibi yenilikler devlet postalarınca da benimsendi

18 yüzyılda öncelikle ana hatlarda posta arabaları kullanılmaya başladı ABD'deki ilk posta arabası seferlerini, ünlü diplomat ve bilim adamı Benjamin Franklin (1706-90) posta müdür yardımcılığı yaptığı 1753'te başlatmıştı Aynı yıllarda buharlı gemiler ve trenlerle mektup dağıtımı da başladı Bugünkü anlamda posta hizmetlerinin kurulmasında Sir Row-land Hill (1795-1879) adlı bir İngiliz eğitimcinin büyük payı olmuştur Hill, insanların birbirlerine daha çok mektup göndermeleri sağlanırsa posta hizmetleri için ödenen paranın büyük oranda düşeceğini gördü Bu konudaki düşüncesini hükümete sundu ve sonunda uzaklık ne olursa olsun İngiltere'nin dört bir yanında posta için ödenen paranın aynı olması sağlandı Hill aynı zamanda, mektubun üzerine yapıştırılan bir pul ile posta parasını gönderenin ödemesini sağlayan sistemi de başlattı

Kısa süre içinde başka ülkeler de posta hizmetlerinde İngiliz sistemini örnek almaya başladılar Daha sonra gazetelere ve eğitimin gelişmesinde büyük önemi olan basılı gereçlere de düşük fiyat uygulanmasına başlandı

Posta hizmetlerindeki reformlar ile demiryollarındaki büyüme aynı zamana rastlar Trenlerdeki özel vagonlarla taşınmaya başlanan mektuplar 640 km uzaklıktaki bir yere bile, postaya verildiğinden bir gün sonra ulaşabiliyordu ABD'de 1860'ta hizmete başlayan atlı posta sistemi Pony Express, telgrafın kullanılmasına kadar görevini sürdürdü Pony Express'in binicileri arasında ünlü Buf-falo Bili de vardı (bak BuffaloBill)
20 yüzyılda başlayan havayoluyla posta taşımacılığında kısa süre içinde hızlı bir gelişme görüldü

İlk uluslararası uçak postası 1919'da Paris ile Londra arasında gerçekleştirildi ve giderek dünya çapında yaygınlık kazandı II Dünya Savaşı sırasında askeri yazışmaları hızlandırmak amacıyla İngiltere' de başlatılan telsiz telgraf uygulaması, 1952'de Evrensel Posta Birliği (UPU) tarafından da kabul edildi 1874'te uluslararası anlaşmalar temelinde kurulan bu birlik ülkeler arasındaki posta alışverişinde standartlaşma sağlamaya çalışır Merkezi İsviçre'nin Bern kentinde olan UPU 1948'den beri çalışmalarını Birleşmiş Milletler'e bağlı bir uzmanlık kuruluşu olarak yürütmektedir