Nikel (Nİ)

Nikel (Nİ)


Nikel dövülebilen ve ısıtıldığı zaman kırılmadan uzayabilen bir maden olmakla birlikte kullanılan madenlerin de en sertidir
Atom numarası:28 Atom ağırlığı: 586934 g/mol
Yer’in yüzeyinde pek bol değildir; göktaşlarında saf halde bulunur Çıkartıldığı maden ocaklarında başka madenlerle karışık haldedir Yeni Kaledonya garnierit‘inde magnezyumla karışık olarak ortalama yüzde 6 nikel vardır; *Kanada pirotin’leri ise demir ve bakırla karışık olarak yüzde 3 nikelden meydana gelmiştir
Nikel, maden cevherinin zenginleştirilip kavrulmasından sonra, elektrik fırınında ergitilmesiyle elde edilir: buna ham nikel denir Son arıtma için genellikle elektroliz denilen kimyasal yönteme başvurulur
1751‘de Axel Fredrik Cronstedt tarafından İsveç’te keşfedilen nikel, İlkçağ’dan beri başka madenlerle alaşım halinde kullanılıyordu (Çin’de, sonra Avrupa’da) XIX yy da birçok ülke, «bakır ve nikel» alaşımından paraXIX yüzyılın sonunda, Kaledonya maden ocaklarının işletilmesiyle başlandı
Dünya nikel üretiminin yaklaşık olarak yarısı Kanada’da üretilir; bu bakımdan Kanada’yı Sovyetler Birliği, Yeni Kaledonya, Küba ve Amerika Birleşik Devletleri izler Türkiye’de bulunan nikel yatakları işletmeye elverişli zenginlikte değildir
Saf nikel özellikle sağlamlığı nedeniyle kullanılır Kimyasal etkenlerden (pas) etkilenmez, hava değişimlerinden bozulmaz Bu özelliği yüzünden nikel, birçok alaşım türünün yapımında aranan bir elemandır Bu alaşımlardan bazılarında yüksek oranda nikel bulunur (ferronikel, Nikrom): bunlar az genleşir, yüksek ısılara dayanır ve deniz suyundan etkilenmez Bazı alaşımlar da çelik esasına dayandırılır Nikel-kromlu çelikler, hiç oksitlenmediklerinden, sanayide pek çok yerde kullanılır basıyordu Ama saf madenin kullanılmasına ancak

Nikel, beyazımsı gri renkli, sert ve sağlam bir metaldir Ortaçağda Almanya'daki bakır üreticileri, cevheri (metali içeren kay açları) eritirken, zaman zaman kullanılamayacak kadar sert, kolay eğilip bükülmeyen, beyazımsı bir metalle karşılaşmışlar ve bunun madenlere bekçilik eden yeraltı cücelerinin bir marifeti olduğunu düşünerek bu metale Kupfernickel ("şeytan bakın") adını vermişlerdi 19 yüzyılda ilk kez katışıksız halde elde edildiğinde de bu metale nikel dendi


Kimyasal simgesi Ni, atom numarası 28 ve atom ağırlığı 58,71 olan nikel, pentlandit denen bir cevherden elde edilir Dünyanın en zengin pentlandit yatakları Küba'da olmakla birlikte, en fazla üretim Kanada'da, Ontario'nun Sudbury bölgesinde yapılır
Nikel çeliğe katıldığında bu metalin dayanıklılığını artırır Motorlu taşıtların motor parçaları, dişlileri ve milleri çoğunlukla nikelli çelikten yapılır Bir bakır ve nikel alaşımı (karışımı) olan kupronikel paslanmaya, tuzlu su ve kimyasal madde etkisiyle aşınmaya karşı çok dayanıklıdır; bu alaşım kimyasal işlemlerde kullanılan makine parçalarının ve deniz suyuyla temas eden donanımların yapımında kullanılır Çeşitli ülkelerde de metal paralar kupronikelden yapılır

Nikrom bir nikel, demir, krom ve manganez alaşımıdır Elektrikli tost makineleri ve ütülerdeki ısıtma telleri (direnç teli) nikromdan yapılır Jet motorlarının yapımında da özel nikel alaşımlarından yararlanılır Çeşitli yüzeyler nikelle kaplanarak parlak ve paslanmaz yüzeyler elde edilebilir Çeliğin ve başka metallerin nikelle kaplanmasında elektroliz yöntemi uygulanır {bak ELEKTROLİZ) "Gümüş" kaşık ve çatalların çoğu "nikel gümüşümden yapılmıştır

Alman gümüşü olarak da bilinen nikel gümüşü, yüzde 63 oranında bakır, yüzde 27 çinko ve yüzde 10 nikel içeren, ama içinde hiç gümüş bulunmayan bir alaşımdır Bu tür kaşık ve çatallar daha sonra genellikle katışıksız gümüşle kaplanır Nikel başlıca magnetik malzemelerden biridir (bak Magnetİzma) ve elektrik makinelerinin yapımında kullanılan magnetik alaşımların bazılarında nikel vardır Nikel, paslanmaz çelik ve invardaki başlıca alaşım elementidir İnvar yüzde 36 oranında nikel içeren bir nikeldemir alaşımıdır ve ısıtıldığında başka metallere göre çok daha az genleştiğinden bazı uygulamalar için çok kullanışlıdır (bak ALAŞIM)