Koyun Yetiştiriciliği

Koyun Yetiştiriciliği

Koyun yetiştirmenin Türkiye hayvancılığında önemli bir yeri vardır Koyunlar kıyı kesimlerinde ve Anadolu'nun iç kesimlerinde genellikle küçük sürüler halinde yetiştirilmekte, ortak kullanılan otlaklarda topluca otlatılmaktadır Doğu Anadolu'nun güney kesimlerinde ise göçebe topluluklarının beslediği büyük sürüler kışın iklimin uygun olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne indirilmekte, yazın yüksek yaylalara çıkarılmaktadır Ayrıca bütün bölgelerde 100200 koyundan oluşan çiftlik sürüleri de görülür

Türkiye'de koyun varlığının yaklaşık yüzde
96'sı düşük verimli yerli soylardan, geri kalanı merinos, merinos melezleri ve az sayıda öbür kültür soylarının melezlerinden oluşur Yaşadıkları bölge koşullarına kolay uyum sağlamaları, yetersiz otlatma ve beslenme koşullarına dayanmaları nedeniyle düşük verimli yerli soylar ekonomik zorluklar içindeki yetiştiriciler için günümüzde de önemini korumaktadır

Türkiye'de toplam koyun sayısının yaklaşık yarısını oluşturan akkaraman soyu İç Anadolu Bölgesi ile Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin İç Anadolu Bölgesi'ne yakın olan yörelerinde yetiştirilir Ortalama 46 kg olan kuyruk ağırlığı, besili koçlarda 2025 kilograma ulaşabilir Renkleri genellikle beyaz, burunlarının ucu, kulakları, gözlerinin çevresi ve ayakları siyah, bazen de kahverengi lekelidir Dişiler genellikle boynuzsuz, koçlar yüzde 10 dolayında boynuzludur

Morkaraman, rengi mordan kızıla kadar değiştiği için kızıl karaman adıyla da tanınır Özellikle Kars, Erzurum, Ağrı, Muş, Bingöl, Tunceli, Erzincan, Elazığ, Van ve Bitlis'te yetiştirilmekte olan morkaramanlar Türkiye koyun varlığının yaklaşık yüzde 20'sini oluşturur Akkaramandan daha iri yapılı, koçları yüzde 10, dişileri yüzde 1 oranında boynuzludur Canlı ağırlığı dişilerde 4550 kg, koçlarda 5560 kg dolayındadır


BilecikEskişehirKütahyaAfyonkarahisar doğrultusunun güneybatısında uzanan alanda yetiştirilen dağlıçlar doğuda akkaraman, batıda kıvırcıkla karışmıştır Türkiye koyun varlığının yaklaşık yüzde 14'ünü oluşturur Renkleri beyaz, burunlarının ucu, gözlerinin çevresi, kulakları ve ayakları siyah bazen de kahverengi lekelidir Dişiler genellikle boynuzsuz, koçlar sarmal boynuzlu, yağlı kuyrukları ortalama 3 kg ağırlığındadır Karamanlardan farklı olarak oval biçimli olan kuyruğun alt uca yakın bölümünde mizaba denen yapağısız, çıplak bir oluk bulunur Kuzey Anadolu Dağları'nın iç kesimlerinde yetiştirilen herik de dağlıca benzeyen yağlı kuyruklu bir soydur Ama bu soyun kuyruğunda mizaba bulunmaz

Kıvırcık koyunu Türkiye'deki yağsız uzun kuyruklu soylar arasında en iyi bilinenidir Marmara ve Ege bölgelerinde yetiştirilen bu soy beyaz renkli, ince uzun kuyrukludur Trakya'da az da olsa kahverengi postlu olanlarına rastlanır Dişiler genellikle boynuzsuzdur Koçların kıvrılarak yana açılan güçlü boynuzları vardır Boyun ve karın altının tüysüz oluşu yapağı verimlerinin düşük olmasına yol açar Ama etleri çok lezzetlidir

Karayaka koyunu SinopTrabzon arasındaki kıyı şeridi ile Amasya ve Tokat illerinde küçük sürüler halinde yetiştirilmektedir Bu soyun da eti lezzetli, postu genellikle beyaz, bazen siyah lekelidir Dişiler genellikle boynuzsuz, koçlar güçlü sarmal boynuzludur
Türkiye'de önem taşıyan birçok başka koyun soyu da yetiştirilmektedir Bunlar arasında yalnız İzmir ilinin Ödemiş ilçesinde bulunan Ödemiş koyunu, İmroz kökenli olan ve Çanakkale ilinin öbür kesimlerinde de yetiştirilen İmroz koyunu, Sakız Adası kökenli olan, başta İzmir ili olmak üzere Ege ve Akdeniz kıyı şeridinde yer yer yetiştirilen Sakız koyunu, Karadeniz Bölgesi'nin doğu kesimindeki dağlık Rize ve Artvin yörelerinde, ayrıca Ardahan'da yetiştirilen Hemsin koyunu ve Kars ilinin özellikle Çıldır ilçesinde yoğun olarak yetiştirilen tuj koyunu sayılabilir

Türkiye'de bulunan yabancı koyun soyları arasında en Önemlisi merinostur Ortaçağ boyunca İspanya'nın tekelinde kalan bu soy beyaz ve ince yapağılıdır Merinos koyunu günümüzde birçok ülkeye yayılmış değişik amaçlara yönelik çeşitli yeni soyların kökenini oluşturmuştur Türkiye'de de uzun yıllar benzer çalışmalar yapılarak geliştirilen iki soy vardır Bunlardan Türk merinosu Bursa ve Balıkesir yörelerinde, Orta Anadolu merinosu özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde yetiştirilmektedir Merinosların yüzlerinde ve bacaklarında da bol yapağı bulunur

Orta Asya kökenli karagül ya da karakul koyunu Türkiye'ye ilk kez 1929'da SSCB'den getirilmiş ama üretimi yaygınlık kazanamamıştır Karagül koyunu, yeni doğan kuzuların postundan elde edilen parlak, kıvırcık ve siyah renkli kürk için de yetiştirilir Bu değerli kürkler astragan adıyla ün kazanmıştır Türkiye'deki yerli koyunların et, yapağı yönünden ıslahında Fransa kökenli Ramboillet ve IledeFrance ile adını Hollanda'ya ait bir adadan alan Texel gibi soylar kullanılmıştır