Gayda-İskoçyanın Ulusal Çalgısı

Gayda-İskoçyanın Ulusal Çalgısı



İskoçya'nın ulusal çalgısı olarak tanınmakla birlikte, Almanya, Yunanistan, İtalya ve İspanya'nın yanı sıra ülkemizde de gaydaya benzeyen çalgılar kullanılır {bak Tulum) Binlerce yıllık geçmişi olan gayda tarih boyunca birçok değişikliklere uğrayarak bugünkü biçimini almıştır


Gayda koyun ya da keçi derisinden yapılmış tulum biçiminde bir gövde ve gövdeye bağlı çeşitli borulardan oluşur Gövde bölümü sol kolun altına sıkıştırılarak tutulur; üfleme borusundan ağızla ya da körükle gövdeye hava verilir Gövde kolla bastırılınca hava burdon denilen borulara geçerek tek notadan oluşan, kesintisiz ve tiz bir ses verir Bu ses, obua ya da klarnette olduğu gibi havanın kamış ya dadil denilen ince metal bir parçayı titreştirmesiyle elde edilir (bak KLARNET Ailesi; Obua Ailesi) Melodi, deden adı verilen borunun ses delikleri kullanılarak çalınır Melodi borusu genellikle dokuz notayla sınırlıdır Burdonlardan çıkan kesintisiz ve tiz ses dedenden çıkan melodiye eşlik eder Bazı ülkelerde değişik sesler verebilen, daha karmaşık yapılı gaydalar kullanılır


Gayda İskoç geleneklerinde önemli bir yer tutar Gayda müziğinde uyulması gereken katı kurallar vardır İskoçya'da önceleri dans ve şenlik çalgısı olarak kullanılan gayda, 18 yüzyılda askerleri yüreklendirmek amacıyla savaş alanlarında kullanılmaya başlandı
17 yüzyıldan günümüze kadar çok az değişiklik geçiren İskoç gaydası, bugün bazı Avrupa ülkelerinde çobanların kullandığı gaydalar dışında tüm dünya gaydaları için tek örnek olmuştur Gaydamn değişik türleri arasında İngiltere'de ve İrlanda'da kullanılan ağızdan üflemeli savaş gaydası, küçük boyutlu, körük üflemeli Northumbria ve İrlanda gaydaları sayılabilir