Eklembacaklılar

Eklembacaklılar


Hayvanlar âleminin en kalabalık grubudur Bugüne kadar, karada ve ■ suda yaşayan 1 milyon dolayında eklembacaklı türü saptanmıştır; bu da yaşayan bütün hayvanların yüzde 75'ini oluşturur

Eklembacaklılar bölümünün (filumunun) bilimsel adı olan, Yunanca kökenli Arthropoda sözcüğü de gene "eklem bacaklı" anlamına gelir Gerçekten de bu hayvanların yürümeye, yüzmeye ve beslenmeye yardımcı olan bacakları birbirine eklemlenmiş parçalardan oluşur Eklembacaklıların ortak özelliklerinden biri de gövdelerinin bölütlü (parçalı) ve üstünün sert bir dış iskeletle örtülü olmasıdır

Böcekler ve örümcekler gibi karada yaşayan eklembacaklılarda hayvanı dış etkilerden koruyan, vücuda destek olan ve su kaybını engelleyen bu dış iskelet yengeç ve ıstakoz gibi su eklembacaklılarında kalın bir kabuğa dönüşmüştür Büyümeyi büyük ölçüde engelleyen bu vücut örtüsü deri ya da kabuk değiştirme yoluyla sürekli yenilenir

Eklembacaklıların başlıca üyeleri, bu bölümdeki türlerin yüzde 90'ını oluşturan böcekler; yengeç, ıstakoz ve tespihböceği gibi kabuklular; örümcekleri, akrepleri, kene ve akarları içeren örümceğimsiler; çıyan ve kırkayak gibi çokayaklılar olmak üzere dört sınıfta toplanır Böcekler, örümceğimsiler ve çokayaklılar daha çok karada, kabukluların büyük bölümü de tuzlu ve tatlı sularda yaşar

Çok eskiçağlardan beri soylarını sürdüren ve yeryüzünün her yerindeki çok değişik ortamlara uyum sağlamış olan eklembacaklıların yaşam savaşındaki başarısı büyük ölçüde boyutlarının küçüklüğüne bağlanır İri hayvanların giremediği toprak ve bitki örtüsünün altında gizlenerek yaşamaları saldırganlardan korunmalarında önemli bir etkendir Üstelik üreme hızları oldukça yüksektir Ayrıca böceklerin uçma yeteneği ve gelişmiş duyu organları, örümcek, akrep ve çıyanların zehirleri de düşmanlarından korunmalarına yardımcı olur


Böylesine kalabalık bir grubun üyeleri doğayı ve insan yaşamını kuşkusuz hem olumlu, hem olumsuz yönden etkiler Örneğin böcekler pek çok bitkinin tozlaşmasına yardımcı olarak bitkiler âleminin sürekliliğini sağlar Bazı eklembacaklılar organik maddeleri ayrıştırarak toprağın verimini artırır Denizde yaşayan kabuklular ise öbür deniz hayvanlarının ve insanların beslenmesinde önemli rol oynar

Buna karşılık eklembacaklıların bir bölümü tarla ve depolardaki ürünlere dadanan en önemli tarım zararlılarındandır Asalak yaşayan türler ise birçok bulaşıcı hastalığın mikrobunu taşıdıkları için insan, hayvan ve bitki sağlığı açısından büyük bir tehlike sayılır