Çanak Çömlekçiliğin Gelişimi

Çanak çömlekçiliğin gelişimi


Bilinen en eski çanak çömlekler, Anadolu'da Çatalhöyük'te bulunmuştur Bunlar yaklaşık 9000 yıl öncesinden kalmadır Buluntular arasında pişmiş topraktan tanrı ve insan heykelciklerinin yanı sıra, kilden yuvarlanarak yapılan bantların halka biçiminde üst üste konmasıyla oluşmuş çömlekler de vardır {bak Çatalhöyük) Eski Yunanlılar'dan günümüze kalan çanak çömleklerin üzerindeki süslemeler çok güzeldir Eski Yunanlılar çanak çömleklerini sır yerine özel bir çamur alaşımı ile kaplarlardı Çanak çömlek çamurunda bulunan demir oksidin harlı ateşte kırmızıya, isli ateşte ise siyaha dönüşme özelliğinden yararlanan Yunanlılar, vazolarını bu renklerle süslemişlerdir

Eskiçağlarda Mezopotamya, Suriye ve İran'da yaşayanlar çanak çömlek yapımında oldukça ileriydiler Sözgelimi, sırın kalay oksit ile karıştırıldığında beyaza dönüşerek saydamlığını yitirdiği; buna karşılık bakır ya da gümüşle karıştırılarak ısıtıldığında metal görünümü kazandığını biliyorlardı Magripliler bu bilgileri İS 8 yüzyılda İspanya yoluyla Avrupa'ya ulaştırdılar {bak MaGRİPLİler) İspanyol çömlekleri gemilerle İtalya'ya

götürüldü Çömleklerin Mayorka Adası'ndan getirildiğini sanan İtalyan tüccarlar bunlara majolika (ya da maiolika) adını verdiler 18 yüzyılda Faenza'da yapılan kalay sırlı seramikler bütün dünyada ün saldı Fransızlar bu seramiklere fayans (faience) adını verdiler En ünlü seramik çeşitlerinden bir başkası da Hollanda'da yapılan Delft seramiğidir Bu seramikler 1700'lerde İngiltere'ye götürüldü

Çanak çömlek yapımında Avrupalılar'dan çok daha önde olan Çinliler, ısıtıldığında beyaza dönüşen bir çamur kullanıyorlardı Bu özel çamur kaolin ya da Çin çamuru adıyla tanındı Çinliler'in bulduğu, petuntse ya da feldispat adıyla bilinen bir başka çamur türü, düşük ısıda fırınlandığında, saydamlaşarak camsı bir görünüm alıyordu Kaolin ve petuntse ile yapılan çanak çömleğe porselen adı verildi Çin porselenleri, yapıldıkları dönemde ülkeyi yöneten hanedanın adıyla anılırdı Bunlardan en ünlüleri Tang, Sung ve Ming porselenleridir

Avrupa'ya ulaşan Çin porselenleri büyük hayranlıkla karşılandı Avrupalı çanak çömlek yapımcıları Çin porselenini taklit etmeyi denediler 1675'te Fransız çanak çömlek yapımcıları bildikleri tek saydam malzeme olan cama kalay oksit katarak porselene benzeyen ama yeterince saydam olmayan kaplar yaptılar Bu yöntemle yapılan

porselene yapay ya da yumuşak porselen adı verilir Bu türün en ünlüsü Sevr (Sevres) porselenleridir 1710'da Almanya'da Meissen'de, yumuşak porselen hamuruna cam yerine feldispat katarak, Çin porselenine benzeyen sert porselen elde edildi
18 yüzyılda İngiltere'de, Çin'den gelen sert seramikler kopya edilmeye başlandı Josiah Wedgwood adlı bir İngiliz siyah ve beyaz renkli seramikler üretmeyi başardı 19 yüzyılbaşlarında geliştirilen bir tür gözeneksiz sert seramik Chelsea, Bow Worcester, Coalport, Lowestoft ve Derby'deki fabrikalarda üretilmeye başlandı


Avrupa'da günlük kullanım için üretilen testi, çanak ve bardakların renklendirilmesinde daha çok yeşil, kahverengi ve gri gibi renkler kullanılıyordu Almanya'daki çanak çömlek yapımcıları pişirme işlemi sırasında fırına kürek dolusu tuz atarak yeni bir sırlama yöntemi keşfettiler "Tuzlu sır" olarak bilinen bu yöntem 17 yüzyılda İngiltere'de Staffordshire'de uygulanmaya başlandı Çin porseleninin kalitesine ulaşılamadıysa da, Staffordshire dünyanın en büyük çanak çömlek merkezlerinden biri durumuna geldi (bak KAOLİN)