Basketbol-oyunun Oynanışı-oyunun Tarihi

Basketbol-oyunun oynanışı-oyunun tarihi


Basketbol dünyanın en gözde sporlarından biridir 19 yüzyılın sonunda ABD'de oynanmaya başların basketbol, buradan Kanada, Fransa, İngiltere ve dünyanın öteki ülkelerine yayılmış; 1936'dan başlayarak Olimpiyat Oy unları arasında yer almıştır
Basketbol çoğu zaman tabanı sert tahtadan yapilan kapalı bir alanda oynanır Dikdörtgen biçimindeki alanın boyutları çeşitlilik gösterir; ama genellikle 26 metre uzunluğunda ve 14 metre genişliğindedir

Oyun alanı bir orta çizgiyle ikiye ayrılmıştır Alanda her iki uçtaki kenar çizgisinden 1,2 metre içeride, eni 1,88 metre, boyu 1,2 metre olan pota adlı bir levha asılıdır Bunun üzerinde yerden 3,05 metre yükseklikte bir sepet vardır Sepet, 45 cm çapında demir bir çember ile buna asılı, alt kısmı açık, beyaz bir fileden oluşur Elle atilan top yukarıdan çembere girip fileden geçerek aşağıya düşünce sayı kazanılır
Basket topu yuvarlak ve tek parçalıdır Çevresi yaklaşık 7578 cm, ağırlığı 600650 gramdır

Oyunun Oynanışı

Basketbol beşer kişilik iki rakip takımla oynanır Her takımın en çok yedi yedek oyuncusu olabilir Oyuncu değiştirmede sayı sınırlaması yoktur Oyunun durduğu herhangi bir anda oyuncu değiştirilebilir Her oyuncu atış yapabilir ve savunma yapması zorunludur, ama genelde takımdaki beş oyuncunun ayn ayn görevleri vardır Bir takım, bir orta, iki ileri ve iki savunma oyuncusundan oluşur Ortadaki oyuncu genellikle takımın en uzun boylusudur Oyunun ve her devrenin Başlangıcında hakem, topu orta yuvarlakta,

iki takımdan birer oyuncu arasında, iki oyuncunun da sıçrayabileceğinden daha yukanya atar Top ancak en yüksek noktasına ulaştıktan sonra iki rakip oyuncu sıçrayarak topu kendi takımı için kapmaya çalışır Topu kapan takım paslaşarak ya da top sürerek potaya doğru ilerler Topa sahip olan oyuncu, takım arkadaşıyla paslaşmadan önce biradım atabilir Top sürme, her adımda bir topu yerde sektirerek yapılır Top sürerek ilerleyen oyuncu durup topu tuttuktan sonra ya pas vermeli ya da atış yapmalıdır Eğer yeniden top sürmeye başlarsa "çifte sürme" diye adlandırilan bir hata yapmış olur

Bir oyuncu topu potaya herhangi bir açıdan atabilir Sıçrayarak topu doğrudan doğruya sepetin içine de sokabilir Savunma yapan oyuncu, atış yapanı, vücuduyla değmeksizin engellemeye çalışır Topun çemberden girmesine "basket" denir ve basket yapan takım iki sayı kazanır

Basket yapıldığı zaman top karşı takıma geçer ve pota altında, alan çizgisinin dışında topu alan oyuncu, beş saniye içinde alandaki takım arkadaşlarından bianne atarak topu oyuna sokmak zorundadır Bir oyuncu topu kendi yan alanındaki bir arkadaşına atarsa 10 saniye içinde topu karşı yan alana taşımak zorunludur Bu yapılamazsa top rakip takıma geçer ve yandan oyuna sokulur

Bir takım topu rakip yan alana geçirdikten sonra, sürerek, paslaşarak ya da herhangi bir biçimde dokunarak kendi yan alanına geçiremez Bunu yaparsa bir kural çiğneme söz konusu olur
Basketbol takımlarının oyunda kullarıacakları hücum ya da savunma taktiği konusunda karar vermeleri gerekir

Taktikler

Basketbolda belirli hücum ve savunma yöntemleri geliştirilmiştir
Hücum Savunduğu potanın yakınında topu ele geçiren bir takım, hızlı bir paslaşmayla rakibin ileri oyuncularını aşıp, pota çevresinde bir savunma kurulmasına fırsat bırakmadan basket yapmaya yönelebilir Eğer bu sağlanamazsa önceden düşünülmüş hücum yöntemlerinden biri uygulanır

Dikkatle paslaşarak, top sürerek, rakip oyuncuların önünü keserek potaya atış yapılabilecek bir fırsat yakalamaya çalışılır Bu hücum yöntemlerinde genellikle, bir ya da iki oyuncu serbest atış alanı yakınında, pas alacak, pas verecek, potaya atış yapacak ve potadan dönen topları alabilecek bir konumda bulundurulur


Savunma Topu rakibine kaptıran takım, rakibinin sayı almasını önlemek için bir savunma düzeni oluşturur Savunmada üç temelyöntem vardır: Alan savunması, adam adama savunma ve karma savunma Alan savunmasında her oyuncunun savunacağı belli bir alan vardır Adam adama savunmada, her oyuncu bir rakip oyuncuyu engellemekle görevlidir Karma savunmada bir bölüm oyuncu alan savunması yaparken, ötekiler belirli rakipleri engellemekle görevlendirilir Etkili bir başka savunma yöntemi olan ve savunuları alanın rakip alana kadar genişletildiği yöntemde amaç, rakibin 10 saniye içinde yan alanı geçmesini engellemek ya da onu, aceleyle kötü bir pas atmaya zorlamaktır

Faul ve Kural Çiğneme

Faul; Basketbolda oyuncular arasında bjle bile fiziksel dokunma kurallara aykırıdır Böyle bir durumda hakem düdüğünü çalar ve bunu yapan oyuncuya "faul cezası" verir Bu kişisel bir fauldür ve kendisine faul yapilanoyuncu, potadan 4,6 metre uzaklıktaki serbest atış çizgisinden sepete bir serbest atış yapma hakkı kazanır Serbest atışı yapan oyuncuya karışılmaz Eğer bile bile ya da atış sırasında faul yapılırsa, karşı tarafa iki serbest atış hakkı verilir Başarılı bir serbest atış bir sayı kazandırır Bir oyunda beş faul yapan oyuncu oyun dışı kalır

Oyunu geciktirmek, potayı tutmak, sportmence olmayan davranışlarda bulunmak ya da aynı anda oyunda beşten fazla oyuncu bulundurmak gibi durumlarda, hakemler teknik faul verebilirler Bir oyuncu, top kendi takımındayken kişisel faul yaparsa, top karşı tarafa verilir İki oyuncunun birbirine aynı anda faul yapması olan çifte faulde, top orta yuvarlaktaki hava atışıyla oyuna sokulur

Kural çiğneme ;

Bir basketbol maçında faullerden başka, oyun kurallarına aykırı düşen hafif hatalara kural çiğneme denir Kural çiğneme durumunda top rakip takıma verilir Serbest atış alanında üç saniyeden fazla kalma, çifte sürme, topu yere vurmadan birden fazla adım atma, topu tekmeleme ya da topa yumrukla vurma, kural çiğnemedir Topa son dokunan oyuncu, topu alan dışına çıkardığında ya da top kendindeyken sınır çizgisine bastığında da kuralı çiğnemiş olur Topa sahip olan takım 30 saniye içinde potaya bir atış yapmak zorundadır

Oyun Süresi ve Hakemler

Basketbol oyununu, iki orta hakemi, bir sayı hakemi, bir üç saniye hakemi ve bir de saat hakemi yönetir
Oyun genellikle 20'şer dakikadan iki devre olarak oynanır Beraberlik durumunda beşer dakikalık devrelerle uzatılır

Topun kurallara uygun olarak oyuna girmesiyle oyun saati işlemeye başlar; hakemin düdüğünü çalıp, oyunu durdurmasının nedenini gösteren bir el işaretiyle durur Yumrukla yukarı kaldırılmış kol faulü, açık elle kaldırilan kol ise mola istendiğini gösterir Mola, bir takımca istenen kısa aradır; bu sırada takımın teknik yöneticisi olan koç oyuncularına taktik verebilir Takımlar bir maç sırasında beş mola alabilir; maç uzatıldığında, her uzatma devresinde takımlara birer mola hakkı daha verilir

Oyunun Tarihi

Basketbolü 1891'de Massachusetts'de beden eğitimi öğretmeni James A Naismith yarattı Amerikan futbolunu, oyuncular topla koştukları için hoyrat buları Naismith, yeni oyunda top eldeyken koşmayı yasakladı Ayrıca sertliği daha da azaltmak için kaleleri oyuncuların başlarından yukarıya yerleştirdi Kaleler, salonun karşılıklı iki duvarına asilan şeftali sepetleriydi Oyunun, birçoğu bugün de geçerli olan 13 kuralı vardı Basketbol kısa sürede büyük ilgi çekti ve hızla dünyaya yayıldı


Türkiye'de basketbol ilk kez 1904'te Robert Kolej'de oynandı İlk basketbol ligi 1927'de İstanbul'da kuruldu Uluslararası ilk karşılaşma 1936'da Yunanistan milli takımıyla İstanbul'da yapıldı Yunanistan'ı yenen milli takım, aynı yıl Berlin Olimpiyatlarına katıldı 1950'de İstanbul'da düzenlenen ilk uluslararası turnuva basketbola olan ilgiyi artırdı 1959'da İstanbul'da düzenlenen Avrupa Basketbol Şampiyonası basketbolün gelişmesinde önemli etken oldu ve aynı yıl Türkiye Basketbol Federasyonu kuruldu 1967 Akdeniz Oyunları'nda ve 1968 Balkan Şampiyonasında ikinci olan Türk basketbolcuları, 1983 Balkan Şampiyonası 'nda birinci, 1988'de üçüncü oldu