Korsan

Korsan


18 yy korsanlarından Calico Jack'in bayrağı




Korsan, Deniz taşıtlarına saldıran, yağmalayan haydut Korsanlar bir milleti ya da orduyu temsil etmezler ve çoğunlukla amaçları ganimet ele geçirmektir
Korsanlar günümüzde de faal olup, her yıl 13-16 milyar dolar kayıba neden olmaktadırlar Günümüzde korsanlık daha çok Pasifik ve Hint Okyanuslarında yaygındır

Kökenbilim

Bu günkü Türkçede korsan kelimesi denizde gemi, adam ve mal gaspını, yağmalamayı içeren deniz “ haydutluğu”'nu ifade etmektedir Fakat Latincedeki “ cursus “ kelimesinden türeyen ve Türkçe'deki korsan kelimesine kaynaklık eden “ corsair” sözcüğünün anlamı, deniz haydutluğunun aksi olarak resmi otorite tarafından verilen bir deniz görevidir[1] İzinli korsanlık olarak ifade edeceğimiz bu görevi İngilizce' de kullanılan “privateering “ kelimesi karşılamaktadır[2]

Deniz haydutluğunu ifade için ise batı dillerinde “ piracy” , “ pirate “ kelimeleri kullanılmıştır[3]Bu doğrultuda bir iktidarın bilgi ve gözetimi dâhilinde yapılan izinli korsanlık ile herhangi bir yasal dayanağı olmaksızın yapılan deniz haydutluğu aslında birbirinden farklı iki olgu olarak gerçekleşmektedir

Osmanlı Devletinde korsan sınıfı ve görevleri

Osmanlı devletinde ise korsanlar deniz komando sınıfı idi En büyük üsleri Cezayir idi Hemen bütün büyük Türk amiralleri bu sınıftan yetişmişlerdir Zira levendlerin (Bahriyeli) en gözü pek, zeki ve bilgili kısmı bu sınıfa geçiyordu Ekserisi bir kaç Avrupa dili konuşurdu[4] En büyük korsan amirali Turgut Paşa'dır Barbaros kardeşler de korsanlıktan yetişmekle beraber, onlar daha çok devlet kurucu fatihlerdir[5][6][7] Korsan filolarının hedefi düşmanlarının deniz gücünü vurmak, düşman sahillerini tahrip etmekti Bu fiil Fransızcadaki "corsaire" kelimesi ile ifade edilir

Devlet hizmeti ile ilgili olmayan deniz eşkıyasına ( Fr Pirate) son asır Türkçesinde korsan denmiştir fakat asıl Osmanlı terminolojisinde bu manada " derya haramisi, deniz haydudu, deniz haramisi, deniz şakıysi " kullanılmıştır ki bunlar hırsız katillerdir


Türklerde Korsan ise korsan devlet bahriyesinin bir sınıfı idi Eski Osmanlı metinlerinde en büyük amiraller “yarar korsandır, büyük korsandır, mahir korsandır” gibi tabirlerle övülür Korsanlıktan yetişmemiş bir denizci tam bir denizci sayılmaz[8]Korsan karadaki Akıncının denizdeki mukabilidir Türkiye imparatorluğunun kuruluşunda Korsan sınıfı, Akıncı sınıfı derecesinde çok büyük hizmetler görmüş, büyük fetihler yapmış, büyük muharebeler kazanmış, devletin denizdeki düşmanlarının belini büken onları aciz bırakan kuvvetlerden olmuştur[9]

Korsan sınıfı karadaki Akıncı gibi bahriyenin en seçkin , en imtiyazlı en vuruşkan en fedai sınıfıdır Bu günün deniz komandosu denilebilir Denizde en tehlikeli misyonları yüklenir ve hayatı pahasına başarır En büyük görevi budur Devletin sulh halinde bulunmadığı devletlerin gemilerini açık denizlere bırakmaz zapt eder, batırır, zarar verir, hiç olmazsa korkutur[10]

İmparatorluk Türkiyesinin devamlı savaş halinde bulunduğu İspanyaya ait İspanya ve İtalya kıyılarında limanları basar gemileri zapt eder, limanları bombardıman eder, sahilden hayli mesafede şehirlere kadar girip düşmanın maneviyatını altüst eder, ekonomik gücünü kırar[11]
XVI asırda Turgut Reis (Turgutça bey, Turgut paşa ) yarım asır korsan ocağının başında bulunmuş bu sınıfın fonksiyonunu şahikasına çıkarmıştır[

Korsanlar ; Türk ticaret gemilerini ve yollarını himaye eder , emir alınca Donanmay-ı hümayun’a katılıp sefere çıkar ve açık deniz muharebelerine katılırlar Devletin sulh halinde bulunduğu padişahça aman verilmiş Hristiyan devletlere ve hiçbir şekilde Müslüman devletlere ait gemilere dokunamazlardı Devletin harp halinde olmadığı devletin bayrağına saldıran korsan gemisi reisinin derhal başı vurulurdu





Türk korsan sınıfının gerçek kurucusu onu cihanşumul bir kuvvet haline getiren şahsiyet II Bayezid’in 3 oğlu ve Yavuz Sultan Selim’in ağabeyi Şehzade Korkuttur Bu iş için çok dikkatli bir siyaset takip etmiş ve çok büyük paralar harcamıştır Bu suretle Barbaros kardeşleri himaye etmiştir ki en büyükleri Oruç Reistir Ondan sonra kardeşi Hızır Reisİstanbul’a çağrılması üzerine de Turgut Reis[16] (Barbaros Hayreddin Paşa) ve onun korsan ocağının başına geçmişlerdir



Ocağın merkezi İstanbul değildir Batı devletleri suları ile karşı karşıya ve ispanya sahilleri ile yüz yüze olan Cezayir şehridir Turgut zamanında orta Tunus ( Benzert = Bizerte ) başlıca korsan üsleridirBu yerlere Cezayir beylerbeyliği nin bir çok limanını da eklemek mümkündür (Becaye = Bougie, Unnâbe = Bône , Cicelli , Şerşel vs )
Hristiyan devletlerinde böyle korsanları vardır En dehşetlileri; gayeleri kuruluşları ve hayatiyetleri için tek maksat olarak Türk gemilerini hedef almış olan Saint Jean (Hazreti Yahya ) şövalye tarikatıdır 1523 ‘te Kanuni tarafından Rodosun zaptı ile buradan kovulan bu tarikat birkaç yıl sonra Charles Quint tarafından Malta’ya yerleştirilmiştir[17]Papa’nın himayesinde fakat müstakil bir askeri tarikattır Onlarda öğretisinde Türk korsanları gibi ölmeden silah teslim etmemek vardır Silahlarını ancak cesetlerinden almanın mümkün olduğu rivayet edilir Hollanda, Portekiz, İngiltere gibi denizci devletlerinde Türk korsanları ile mukayese edilemeyen korsan teşkilatları vardırAncak Akdenizde Türk korsanları ile rekabet edebilen tek güç Saint Jean şövalyeleridir(Rodos Şovalyeleri)[18] İngiliz, Fransız , Hollanda korsanları daha çok Karayip Denizi’nde İspanya gemilerini hedef almıştır



En büyük Türk korsanları olarak Oruç Reis, Hızır Reis, Turgut Reis, Burak Reis, Murat Reis, Küçük Murat Reis, Koca Murat Reis, Karamürsel Bey, Piri Reis, Salih Reis, Seydi Ali Reis, Kemal Reis, Mezomorto Hüseyin Paşa, Cezayirli Hasan Paşa sayılabilir