Aile << Toplumun Temel Hücresi >>

Baba, anne ve çocuklar ailenin temelidir Ama ister aynı çatı altında, ister ayrı yaşasınlar aralarında akrabalık ilişkisi olan dedeler, nineler, amcalar, dayılar, halalar, teyzeler ve onların çocuklarından oluşan akraba topluluğuna da genel anlamda aile denir Aile, bulunduğu toplumun koşullarına ve yaşadığı çağa göre çeşitli biçimler alabilir


Minyatür bir toplum:

Geleneklere göre aile evlilik yoluyla kurulur: evlilik, bir erkekle bir kadının birlikte yaşamağa ve bir yuva kurmağa karar verdikleri zaman yapılan zorunlu törendir Ailenin geçmişteki kuruluşu ve gelişimi uygarlıklara göre oldukça değişiktir: toplumlar ve çağlar içinde tek kadınla yaşamağa dayanan evlilik (monogami); çok kadınla yaşamağa dayanan evlilik (poligami); bir kadının birkaç erkekle birlikte yaşamasına dayanan evlilik (poliandri) biçimleri görülmüştür Çağdaş ailede, eşit haklara sahip bir erkekle bir kadının beraberliği temeldir Ama, biçimi ne o-lursa olsun, evlilik ancak medenî nikâh yoluyla yetkili makamlarca, bazı yerlerde ise dinsel makamlarca resmî kayıtlara geçirilerek geçerlilik kazanır

Aile toplumun temel birimidir Yarının vatandaşları hayata aile kucağında hazırlanır Bu nedenle devlet çeşitli yasalarla (yurttaşlar yasası v b) ailenin ve çocukların korunmasında (annenin ve çocuğun korunması, haklarının savunulması, sosyal yardımlar, eğitim vb) ana ve babaların görevine yardımcı olur



Değişmekte olan bir kurum

Babanın, çocukları üzerinde isterse öldürmeğe kadar gidebilen kesin haklara sahip olduğu (pater familias) eski çağlardan bugüne kadar çok şey değişmiştir Bugün (hiç değilse uygar toplumlarda) baba, otoritesini anne ile paylaşmaktadır Ana ve baba devlete hesap verme zorundadır Kimi ülkelerde devlet, ana-babalığa yetenekli ve yeterli görmediği zaman, çocuklarına bakma ve yanında alıkoyma hakkını onların elinden alabilir

Aile, içinde bulunduğu toplumun bir aynasıdır Toplumdaki dış gerilimler, düşünce ye törelerdeki değişiklikler veya bazen ana-babalarla çocuklar arasında çıkan kuşaklar arası anlaşmazlıklar aileye yansır Giderek daha geniş ölçüde dünyaya açılan aile, kapalı bir barınak olmaktan da çıkmıştır

Kaynak: BilgeNesilcom | Meydan Larouse Gençlik Ansiklopedisi s43

Aile



1585 yılından bir aile çizimi


Aile, toplumun en küçük birimi olarak kabul edilir Aile denince genellikle bir evde oturan anne ve baba ile, varsa onların evlenmemiş çocukları anlaşılır Bu tip aileye "çekirdek aile" denir

Çekirdek ailedeki çocukların evlenmesiyle de yeni bir çekirdek aile ortaya çıkar Ama aile sözcüğünün bundan daha geniş anlamı da vardır Daha çok sayıda akrabadan oluşan birimi, hatta bir soyu ya da sülaleyi tanımlamak için de aile sözcüğü kullanılır
"Aile" sözcüğü günlük dilde çok değişik grupları tanımlamak için de kullanılır Örneğin "Hasan iyi bir aileydi" dendiğinde, Hasan'ın sorumlu bir baba ve koca olduğu anlaşılır Oysa birisi "Benim ailem Adana'dan gelmiş" dediği zaman, annesiyle babasının, hatta belki de dedelerinin Adana'da yaşamış olduğunu belirtir Bir başkası "Bu bir aile toplantısıdır" dediğinde, o toplantıda yalnızca akrabaların bulunacağı anlaşılır Bunlar amcalar, dayılar, teyzeler, halalar, yeğenler ve evlilik bağıyla aileye katılmış kişilerdir Bütün bunlar bize, "aile" kavramının her zaman evliliğe ya da ortak atalara dayalı ilişkileri kapsadığını göstermektedir


Konu başlıkları

• 1 Çekirdek Aile
• 2 Aile ve evlilik
• 3 Aile ve boşanma
• 4 Dış Bağlantılar

Çekirdek Aile

1931 yılından bir çekirdek aile fotoğrafı


Çağdaş toplumlarda, yeni evlenen çiftler genellikle baba evinden ayrılarak yeni bir evde yaşamaya başlarlar Oysa bundan yüz, iki yüz yıl önce yeni evliler, damadın ya da gelinin ailesin yanında otururlardı Anne, baba, kızlar, damatlar, oğullar, gelinler ve torunların aynı çatı altında yaşadığı böyle ailelere geniş aile deniyordu Bu gelenek, tarıma dayalı geleneksel yapısını koruyan birçok toplumda bugün de sürmektedir
Sanayileşmiş çağdaş toplumlarda, özellikle kentlerde geniş aileler yerini giderek küçük ailelere bırakmıştır Anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan bu küçük ailelere çekirdek aile denir Çekirdek aile, yalnız birey sayısıyla değil yapısıyla da geniş aileden çok farklıdır Çekirdek aile, kentlerdeki yaşam ve üretim koşullarına bağlı olarak doğmuştur Kırsal kesimde aile, çoğu kez bütün bireylerin birlikte çalışıp birlikte ürettikleri ekonomik bir birimdir Ama aile kentlerde bu özelliğini yitirir Aile bireyleri, üretimin aile dışında yapılmasından dolayı, ev dışında çalışarak bağımsız hale gelirler Bu durum, geniş ailedeki katı alt-üst ilişkilerini ortadan kaldırır ve ailede daha eşitlikçi ilişkilerin oluşmasını sağlar


Aile ve evlilik

Birçok toplumda ailenin temelini evlilik oluşturur Hemen bütün ülkelerde ailenin kurulması ve aile birliğinin bozulması yasalarla düzenlenmiştir Bugün birçok ülkede evlilikler tekeşlidir Bu, evlilik bağının yalnızca bir erkek ile bir kadın arasında kurulabileceği anlamına gelir (bak Evlilik) Bu tür evliliklere monogami denir Oysa bazı ülkelerde bir erkek birden çok kadınla, bir kadın birden çok erkekle evlenebilir Çokeşli bu tür evliliklere poligami denir Bir erkeğin birden çok kadınla evliliğine poligini adı verilir Bu tür evlilikte aynı evin içinde her kadının kendi çocuklarıyla birlikte oturduğu ayrı birimler oluşur Bu geleneğe bazı Asya ve Afrika ülkelerinde, özellikle zenginler arasında yaygın olarak rastlanır Buna karşılık bazı toplumlarda, örneğin Hindistan'daki Toda'lar ve Nayar'lar arasında kadınların birden çok erkekle evlenmesi olağandır Buna da poliandri denir

Eski Türk toplumlarında aile büyük önem taşırdı Tekeşli evlilik temeline dayanan ailelerde kadın ile erkek arasında eşitlik vardı Türklerin İslam dinini benimsemesinden sonra, ailenin yapısı bu dinin etkisiyle değişti Bu ailede erkek, mutlak egemenlik ve dört kadınla evlenebilme hakkı kazandı Bu gelenek Cumhuriyet dönemine kadar sürdü 1926'da kabul edilen Türk Medeni Kanunu, çokeşliliğe son verip tekeşli evliliğe dayanan aile yapısını yasalaştırdı Türkiye'nin kırsal kesimlerinde geleneksel geniş aile tipi yaygındır Bununla birlikte, özellikle içgöçler ve kentleşme nedeniyle geniş aileler parçalanarak yerlerini çekirdek ailelere bırakmaktadır


Aile ve boşanma

Çağdaş toplumun getirdiği sorunlar çoğu kez aile yaşamında gerilimlere yol açar Bu gerilimler ana babaları boşanmaya kadar götürebilir Gelişmiş ülkelerde boşanma oranının giderek artması, çağdaş ailenin başarılı olmadığı görüşünü yaygınlaştırmaktadır Dünyanın birçok yerinde, ana babalarının ayrılmasından etkilenen çocukların sayısı sürekli artmaktadır Boşanma sonucunda çocukların bakımı anneye ya da babaya kalmaktadır Bunun sonucunda son yıllarda anne-çocuk ya da baba-çocuktan oluşan yeni bir aile tipi ortaya çıkmıştır Bu beraberlik, boşanma anından başlayıp çocuğa bakan annenin ya da babanın yeniden evlenmesine kadar süren bir ilişkidir Boşanmanın insanları evlenmekten caydırmadığı da bir gerçektir Boşananların çoğu, genellikle kendileri gibi boşanmış kişilerle yeniden evlenmektedirler Ne var ki kadının ve erkeğin ilk evliliklerinden olan çocuklarına, ikinci evlilikten "yeni" çocukların katılmasıyla aile içi ilişkiler daha sorunlu hale gelmektedir