Mudanya Ateşkes Antlaşması

ANTLAŞMALAR / KONFERANSLAR
MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI




3 Ekim 1922'de Mudanya'da toplanan konferansta Türkiye'yi Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Büyük Britanya'yı General Harrington, Fransa'yı General Charpy, İtalya'yı da General Mombelli temsil etmiştir Çetin görüşmeler sonunda, Mudanya Ateşkes Antlaşması 11 Ekim 1922'de imzalanmıştır Yunanlılar, Mudanya'daki Konferansa katılmamış, hazırlanan Antlaşma metnini kabullenerek üç gün sonra imza etmiştir


Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Türkiye - Yunanistan arasında silahlı çatışmaya son verilmiştir Trakya, Meriç sınır olmak üzere Türkiye'ye bırakılmıştır Yunanlılar on beş gün içinde Trakya'yı boşaltacaklardır Yunanlılardan boşalan yerlere İtilaf Devletleri birlikleri girecek, onlar da en geç bir ay içerisinde, Trakya'yı Türklere devredeceklerdir Türklerin Trakya'da en çok 8000 jandarma kuvveti olacaktır Türkler, Ateşkes Antlaşmasında öngörülen sınırlar içinde İtilaf Devletleri askeri birliklerinin bulundukları yerlere girmemeyi taahhüt etmektedir Ateşkes Antlaşması imza edildiği tarihten üç gün sonra yürürlüğe girecektir



Mudanya Ateşkes Antlaşması görüşmelerinde, İsmet Paşa'nın hatıralarında da açıklandığı üzere, bir komutanın siyasi alanda müzakereler yöneten tecrübeli ve becerikli bir diplomat gibi görüşmelere katıldığı ve başarılı olduğu görülmektedir
"Ben heyeti ikamet ettiğimiz binada kabul ettim Generallere masada yer gösterdim Harrington'u sağıma aldım Fransa temsilcisini karşıma, İtalyan generalini de soluma oturttum Fakat ben generallere yer gösterirken onlar biraz şaşırmış gibi oldular Meğer başkanlığı, müzakereyi idare etmeyi onlar kendileri için düşünmekte imişler"

Mudanya Konderansı'nda Temsilciler : GenCharpy (Fransa), GenHarrington (ingiltere), İsmet Paşa (TBMM Hükümeti), GenMombelli (İtalya) birarada

Mudanya Mütarekesi



Mütareke'nin imzalanadığı günümüzde müze olan bina



İsmet İnönü heykelinin bulunduğu Mudanya Mütarekesi Anıtı



Mütareke Anıtı'nda bulunan, Atatürk'ün İsmet İnönü'ye çektiği 11 Ekim 1922 tarihli telgraf




Mudanya Mütarekesi ya da Mudanya Bırakışması,

Kurtuluş Savaşınınateşkes anlaşması sonunda imzalanan
Büyük Taarruzun zaferle sona ermesi üzerine ve Çanakkale Krizinden sonra, İtilâf Devletleri TBMM’ne mütareke çağrısında bulunmuşlardır Türk ordusu ile İngiliz3 Ekim1922’de Mudanya’da başladı işgal kuvvetleri arasında bazı gerginlikler yaşandıysa da görüşmeler





Görüşmelerde TBMM hükümetini Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa temsil ederken, Fevzi Paşa ve Refet Paşa da görüşmeler boyunca Mudanya’da bulundular İngiltere’yi General Harington, Fransa’yı General Charpy ve İtalya’yı da General Mombelli’nin temsil ettiği Mudanya görüşmelerinde, ateşkesle doğrudan ilgili durumda bulunan Yunanistan, General Mazarakis ve Albay Sariyanis’i görevlendirmesine karşın, Yunan delegeler görüşmelere doğrudan doğruya katılmamışlar ve olan biteni bir gemiden izlemekle yetinmişlerdir
Zaman zaman gergin anların yaşandığı , hatta görüşmelerin kesilmesi tehlikesinin doğduğu ve Türk ordusunun yeniden harekat hazırlıklarını giriştiği mütareke görüşmeleri 11 Ekim 1922 tarihinde uzlaşmayla sonuçlanmıştır


14 maddelik Mudanya Mütarekesi'nin en önemli hükümleri şunlardır:

• Mütareke imzalandıktan üç gün sonra, 14/15 Ekim gecesi yürürlüğe girecektir
• Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki silahlı çatışma sona erecektir
• Yunanlılar Doğu Trakya’yı 15 gün içerisinde boşaltacaklar ve bölge, İtilaf Devletleri aracılığıyla 30 gün içerisinde Türk yönetimine devredilecektir
• Barış antlaşması imzalanıncaya kadar Türk ordusu Trakya’ya geçemeyecektir Buna karşılık iç güvenlikle ilgili olarak sayısı 8000’i aşmayacak bir jandarma kuvveti gönderilebilecektir
• Barış antlaşmasının imzalanmasına kadar Meriç’in batı sahili (yani Batı Trakya) ve Karaağaç İtilaf Devletlerinin işgali altında kalacak ve TürkÇanakkale Boğazı ve İzmit’te belirlenen çizgiyi geçemeyeceklerdir kuvvetleri

Mütarekeyi kabul etmek istemeyen ve imzalamaktan kaçınan Yunan hükümeti aradığı desteği bulamamış ve sonuçta14 Ekimde Mudanya Mütarekesi'ni imzalamak zorunda kalmıştır Bu arada TBMM, Doğu Trakya’nın teslim alınması ve burada bir Türk yönetiminin kurulmasıyla ilgili olarak Refet Paşa’yı görevlendirmiştir Refet Paşa 19 Ekim 1922’de TBMM temsilcisi olarak İstanbul’a girmiş ve halkın büyük bir coşkusuyla karşılanmıştır
Mudanya Mütarekesi ile Türk-Yunan çatışmasının sona erdirilmesi ve Doğu Trakya’nın kurtarılması gibi gelişmeler Türk tarafının lehine sonuçlar doğuracak gelişmeler olarak göze çarparken, İstanbul ve Boğazlarda Türk egemenliği tam anlamıyla kurulamamıştır Gerek Boğazlar üzerinde kontrolün sağlanamamış olması, gerekse Trakya’ya ordu geçirilememesi, barış konferansı öncesinde TürkMudanya Mütarekesi'nin zayıf halkalarından bir kısmı olarak değerlendirilebilir hükümetinin pazarlık gücünü sınırlandırmıştır Bu hükümler, birçok noktada önemli kazanç sağlayan
Boğazlar'da Türkiye Cumhuriyeti'nin egemenliğinin kurulması Lozan Antlaşması ile de sağlanamamış, ancak 1936 yılında Montreux Antlaşması ile hakimiyet sağlanabilmiştir

İngiltere'yi Ateşkese Zorlayan Etkenler

• Bütün desteklerine rağmen Yunan ordusunun Türk ordusu karşısında ağır bir yenilgi alması
• Müttefikleri Fransa ve İtalya'nın Anadolu'yu işgalden vazgeçerek İngiltere'yi yalnız bırakması
• İngiliz kamuoyunun, yeni bir savaşa karşı çıkması
• İngiliz sömürgelerinin yeni bir savaşı desteklememesiÇünkü İngiliz ordusunun savaşa katılmak istememesi
• Çanakkale Krizi sırasında İngiltere'de iktidarda bulunan Lloyd George hükümetinin sarsılması
• Mustafa Kemal'in, diplomatik atağa geçerek dünya kamuoyunu Türkler lehinde etkilemesi[kaynak belirtilmeli]

MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI

Mudanya Ateşkes Antlaşması'nı imzalayan heyet başkanları (11 Ekim 1922)

İngilizler, Türk ordusu ile karşılaşınca müttefiklerinden yardım istemiş, fakat yardım alamamışlardır
Fransız ve İtalyanlar'ın baskıları sonucu İngilizler, TBMM ile Mudanya'da ateşkes görüşmelerine başlamışlardır (3 Ekim 1922)
Görüşmelere TBMM, İngiltere, Fransa ve İtalya katılmıştır
Görüşmelere Yunanistan katılmamış, Yunanistan'ı İngiltere temsil etmiştir
TBMM adına görüşmelere İsmet Paşa gitmiştir
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın Maddeleri :

1 Türk-Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecek
2 Yunanlar, Meriç Nehri'ne kadar olan Doğu Trakya'yı 15 gün içinde boşaltacaklar
3 Doğu Trakya TBMM'nin jandarma kuvvetlerine bırakılacak
4 Türkler'in Doğu Trakya'daki askerleri barış antlaşması imzalanıncaya kadar 8000'i geçmeyecek
5 İstanbul, Boğazlar ve çevresi TBMM Hükümeti'ne bırakılacak
6 İtilaf Devletleri'nin askerleri, barış antlaşması yapılıncaya kadar İstanbul'da bulunacak
7 Barış yapılıncaya kadar Türk kuvvetleri Çanakkale ve İzmit Yarımadası'nda belirlenen sınırlardan ileriye geçemeyecekler
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın Sonuçları :

Kurtuluş Savaşı'nın askeri başarısı, diplomatik başarı ile tamamlanmış ve Türk Kurtuluş Savaşı sona ermiştir
Kurtuluş Savaşı'nın diplomatik safhası başlamıştır
Doğu Trakya ve İstanbul savaş yapılmadan kurtarılmıştır
İngilizler Türk başarısını kabul etmiştir
İngiltere'de Loyd George Hükümeti istifa etmiştir
İtilaf Devletleri tarafından TBMM'ye, Lozan Barış Konferansı için teklif yapılmıştır
Türk Devleti anlaşmalarda mağlup değil eşit devlet olarak kabul edilmiştir
Doğu Trakya TBMM yönetimine girmiştir
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın Önemi :

Osmanlı Devleti'nin başkenti olan İstanbul'un ve Boğazlar'ın TBMM'ye bırakılması ile Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir