Mitoz Bölünme (Fen Ve Teknoloji 8.sınıflar)

Mitoz Bölünme (Fen Ve Teknoloji 8sınıflar)Mitoz

Mitoz ya da mitosis, bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şeklinde bölünmesidirOluşan yeni hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıyı taşır

Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb) hayat boyu devam eder Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür




Mitoz, hücre bölünmesi sırasında genetik bilgiyi ikiye böler
___



Mitoz Bölünme

Mitoz bölünmenin baslangicini saptamak olanaksizdir Fakat hücrede bazi degisiklikler olur; hücre içerigi jel haline geçer, metabolizma durur, çekirdegin hacmi hizla büyür Kromatid iplikleri belirginlesir ve boyanmaya baslar G2 evresinin tamamlanmasi, kromozomlarin türlere özgü sekil ve sayiyi kazanmasiyla mitoz bölünmeye geçilir Isik mikroskobunda kromozomlar artik rahatlikla görülebilir Bu süre yaklasik bir saat sürer Bu evredeki hücreler küre seklindedir ve etrafindaki cisimlere kuvvetle baglanmamistir Mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrilir





Profaz
Baslangicinda çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen kromozomlar, yavas yavas helozon seklinde kivrilarak kalinlasmaya baslar ve görülebilir duruma geçer kalinlasma ve kisalma anafaza kadar devam edebilir Bu arada es kromozomlar birbirlerinden fark edilemeycek kadar sikica baglidirlar Bu evrede birbirine sentromerlerle baglanmis olarak duran kromozomlarin her birine kromatid denir Sentrozomlar ayrilarak her biri bir kutba gitmeye baslar ve aralarinda ig iplikleri olusur Profazin sonuna dogru ig iplikleri ile kromozomlar arasinda baglanti kurulurken, sentrozomlardan hücre zarina uzanan ig iplikleri de olusur ve çekirdek zari eriyerek kaybolur, kromozomlar sitoplazma içerisine dagilir

Metafaz
Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karisik olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler Genellikle küçük kromozomlar merkezde, büyükler çevrededir Dizilis türlere özgü bir özellik gösterir Kromozomlar esit olarak kutuplara çekileceginden, ortada belirli bir denge kurulana kadar beklenilir
Profaz 30-60 dakika sürmesine karsilik, metefaz ancak 2-6 dakika sürer her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler tam olarak birbirinden ayrilir

Anafaz
Ekvatoral düzlemdeki kardes kromozomlar kutuplara bu evrede tasinirlar Kasilma özelligi olan sentrozomlarin ig iplikleri sayesinde kromozomlarin yarisi bir kutba, diger yarisi öbür kutba gider Kromozomlarin kutuplara ulasmasiyla bu evre sona erer

Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadigi için kromozomlarin tasinmasi sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli ig ipliklerinin yardimiyla olur Bu evre de yaklasik olarak 3-15 dakika sürer

Telofaz
Kromozomlar daha az boyanmaya baslar Çekirdek zari yavas yavas olusur Kromozomlar uzayip incelmeye baslar Bölünme açisindan çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre metabolizmasi aktif hale geçer Bu evrenin olusumu sürerken bir yandan da sitoplazma bogum yapmaya baslar Ig ipliklerine dik olarak bogumlanan sitoplazmanin o bölgede jel hale geçerek iki ogul hücrenin stoplazmasini ayirdigini ileri süren görüslerde vardir Stoplazmanin bogumlanarak ayrilmasi sürecine sitokinez denir Telofazin baslangicindan iki yeni hücrenin olustugu ana kadar geçen süre 30-60 dakikadir