Ad Soylu Sözcükler

Sıfat (Önad)

İsimleri niteleyen ya da belirten sözcüklerdir
Sıfatlar ancak varlıklarla ortaya çıkar Bu nedenle tek başlarına kullanılamaz Sıfat olarak kullanılan çoğu sözcük bazen bir kavramın karşılığıdır Örneğin “mavi”, bir renk ismidir, “iki”, bir sayı ismidir Ancak bu sözcükler isimlerin özelliklerini bildirecek duruma gelirse sıfat olur Yani;
“Mavi gözlerine bayıldım” cümlesinde “mavi” göz isminin rengini bildirdiğinden sıfattır Ya da “iki” sözü; “İki kalemi vardı” cümlesinde kalemlerin sayısını bildirdiğinden sıfat olmuştur
Ancak sıfatın mutlaka isimden önce gelmesi gerekmez Bazen bir ismin niteliğini bildirmesine rağmen isimden önce gelmediği de olur
Bu genel bilgilerden sonra, şimdi de sıfatların çeşitlerini görelim

a Niteleme sıfatları

Varlıkların yapısal özelliklerini ortaya koyan sıfatlardır Bunlar varlığın nasıl olduğunu bildirir ve isme sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir
“Kurumuş yapraklar yere döküldü” cümlesindeki altı çizili sözcük, yaprağın nasıl olduğunu yani niteliğini bildiriyor İsme “Nasıl yapraklar?” diye sorarsak cevap olarak “kurumuş” sözünün geldiğini görürüz

b Belirtme sıfatları

Varlıkların diğer varlıklarla ilgileri sonucunda aldığı özellikleri belirten sıfatlardır Kendi arasında dört gruba ayrılır

İşaret Sıfatı: Varlıkların bulunduğu yerleri gösteren sıfatlardır Söyleyen kişinin, sözünü ettiği nesneye uzaklığına göre değişir
“Bu evi biz aldık” cümlesinde evin yakın olduğu;
“Şu evi biz aldık” cümlesinde biraz uzak;
“O evi biz aldık” cümlesinde çok uzak ya da, sözü edilen bir evin olduğu anlaşılır Bu cümlelerde altı çizili sözcükler işaret sıfatıdır Bu tür sıfatlar isme “hangi” sorusunun sorulmasıyla bulunur “Hangi ev?”, “ “Bu ev” gibi…

Bazı işaret sıfatları ise yer bildirir Bunlar çoğu zaman “-ki” ekini alarak kullanılır
Buradaki evi biz aldık
Şuradaki evi biz aldık
Oradaki evi biz aldık

cümlelerinde bulunan altı çizili sözcükler yer bildiren işaret sıfatlarıdır Bunların dışında; öteki sokak, beriki ağaç gibi yer bildiren sıfatlar da vardır

Sayı Sıfatları : İsimlerin sayısal özelliklerini bildiren sıfatlardır Birkaç türü vardır

Sınıfta yedi öğrenci vardı
Asıl sayı
sıfatı
Yedinci öğrenci gelsin
Sıra sayı
sıfatı
Yedişer kişi geldi
Üleştirme
sayı sıfatı
Yedi de bir ihtimal var
Kesir sayı
sıfatı
Çeyrek ekmek aldı
Kesir sayı
sıfatı
Bunların dışında bazı kaynakların topluluk sayı sıfatı diye adlandırdığı, ikiz çocuk gibi sıfatlar da vardır

Belgisiz Sıfat : İsimlerin nicelik yönüyle belirsizliklerini ifade eden sıfatlardır

Bazı konularda bilgisi yoktur
Birtakım yanlış fikirleri vardı
Hiçbir öğrenci gelmemişti
Bütün kitapları aldı
Her yer tertemizdi
Bir gün bu iyiliğinizi ödeyeceğim
cümlelerinde altı çizili sözcükler belgisiz sıfatlardır İsimleri sayıca az çok belli etmişler ancak tam bir özellik bildirmemişlerdir

Soru Sıfatı : İsimlerin niteliğini, herhangi bir özelliğini soran sıfatlardır Bu sözcüklerin yerine konan sözcükler de sıfattır
Nasıl filmleri seversin?
Kaçar lira ayırmamız gerekiyor?
Hangi soruyu çözemedi?

Adlaşmış Sıfat

Bazen kişinin tam olarak bilinmediği ya da niteliğinin vurgulanmak istendiği durumlarda isim söylenmeyip sıfat, ismin yerine geçirilebilir Bu tür sözcüklere adlaşmış sıfat denir Adlaşmış sıfatlar niteleme sıfatlarıyla yapılır

“Korkak insanların kendine güveni yoktur”
cümlesinde niteleme sıfatı olan “Korkak” sözcüğü,
“Korkakların kendine güveni yoktur”
cümlesinde “insanlar” isminin düşmesiyle adlaşmış sıfat olmuştur
Adlaşmış sıfat olan sözcükten sonra bir isim gelirse, anlam karışıklığını önlemek için iki sözcük arasına virgül (,) konur
İhtiyar, adamlara şöyle bir baktı
İhtiyar adamlara şöyle bir baktı

Not : Sıfatla, onun nitelediği isim arasına hiçbir noktalama işareti konmaz