Nutuk

Nutuk





Atatürk’ün bizzat kendisi tarafından, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 15 -20 Ekim 1927 tarihleri arasında Ankara’da toplanan İkinci Kurultayı’nda 36,5 saat süren ve altı günde okunan Nutuk, ülkemizin parçalanıp işgal edildiği günlerden başlayarak, İstiklâl Savaşı’nı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ve inkılâpların yapılışını anlatır Atatürk bu konuşmasında, her konuyu ayrıntılı olarak açıklamakta ve belgelere dayandırmaktadır
Nutuk, Atatürk’ün Samsun’a çıktığı gün olan 19 Mayıs 1919 ile başlamaktadır Atatürk bu bölümde ülkenin genel durumu ve görünüşü hakkında bilgiler vermektedir Daha sonra da, Anadolu’nun çeşitli yerlerinde kurulan millî cemiyetlerden, bu cemiyetlerin kuruluş amaçları ve siyasi hedeflerinden bahsetmektedir Bunun yanı sıra mili varlığa düşman cemiyetler hakkında da bilgiler verilmektedir Memleketin durumu bu şekilde özetlendikten sonra ordunun durumu da özetlenmektedir Bu durum ve şartlar altında, kurtuluş için ortaya üç seçenek çıkmıştır Bular; İngiliz himayesini istemek, Amerikan mandasını istemek ve bölgesel kurtuluş çarelerine başvurmaktır Bu noktada Atatürk kendi kararını ise şöyle açıklamaktadır: “Efendiler, bu durum karşısında bir tek karar vardı O da millî hâkimiyete dayanan, kayıtsız şartsız, bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak! İşte, daha İstanbul’dan çıkmadan önce düşündüğümüz ve Samsun’da Anadolu topraklarına ayak basar basmaz uygulanmasına başladığımız karar, bu karar olmuştur”
Atatürk daha sonra Samsun’a çıkışını ve kongreler sürecini ayrıntılarıyla anlatmaktadır Samsun’a çıktıktan bir ay sonra İstanbul’a geri çağrılır ama bu talimata uymaz 21-22 Haziran 1919 tarihlerinde yazdığı Amasya Genelgesi yayımlanır Genelgede, “Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir”, “Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” gibi çok önemli maddeler vardır Sivas ve Erzurum Kongrelerinin toplanmasına karar verilir Atatürk 8 Temmuz 1919’da Harbiye Nezaretine bir telgraf çeker ve askerlikten ayrıldığını Padişah’a bildirir 23 Temmuz 1919’da Erzurum Kongresi toplanır 14 gün süren çalışmalar sonucunda bildiri yayımlanır Buna göre; Millî sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür Birbirinden ayrılamaz” Erzurum Kongresinin tamamlanmasından sonra Sivas Kongresi hazırlıklarına başlanır 4 Eylül 1919’da Sivas Kongresi açılır Kurultaylar devam ederken, İstanbul hükümetinin kendisi ve arkadaşları için aldığı ölüm kararının, çeşitli gazeteciler tarafından Amerikan mandasının teklifinin, kendisine karşı suikast girişiminde bulunulan Ali Galip olayının, İstanbul hükümeti ile ilişkilerin tamamen kesilmesinin ve tüm bunların, ülkeyi kurtarmak için yapılan bir direnişe karşı açılmış savaşlar olduğunu anlatmaktadır Ülke içinde padişah ve işgal güçleri tarafından yapılan telkinler sonucu çıkan isyanlar, Ulu Önder Atatürk’e düzenli ordu kurmanın gerekliliğini hissettirmiş ve bu konuda gerekli hazırlıklar yapılmıştır
Atatürk daha sonra ise, İstanbul Hükümeti ile ilişkileri ve Meclis-i Mebusan toplantıları ile ilgili ayrıntılar vermektedir 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesi üzerine yeni hükümetin Ankara’da kurulması kararı alınır Atatürk bu bölümde meclisin toplanması hazırlıkları ve milletvekili seçimleri ile ilgili bilgiler aktarmaktadır 23 Nisan 1920’de TBMM açılır ve meclis başkanlığına Mustafa Kemal seçilir Büyük Millet Meclisi, bakanların seçimi ile ilgili 2 Mayıs 1920 tarihli kanunla, Genelkurmay işlerini de yürütmek üzere, Büyük Millet Meclisi’nde 11 bakanlı bir Bakanlar Kurulu meydana getirir Genelkurmay Başkanlığına İsmet İnönü, Millî Savunma Bakanlığına ise Fevzi Paşa (Çakmak) atanır Ayrıca Meclis tarafından 29 Nisan 1920 tarihinde Hıyanet-i Vataniye Kanunu kabul edilir ve İstiklal Mahkemeleri kurulur
Atatürk daha sonra iç isyanlardan bahsetmektedir Bu ayaklanmaların başlıcaları; Anzavur ve Düzce İsyanları, Hilafet Ordusu, Yenihan, Yozgat ve Boğazlıyan ile Konya isyanlarıdır Atatürk bu isyanlar hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir Bu ayaklanmalar, ulusal kurtuluş mücadelesinde en önemli sorunlardan biri olmuştur Bu arada, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti’nin, dışişleri konularında verdiği ilk karar, Moskova’ya bir heyet gönderilmesi olmuştur Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey başkanlığındaki heyet 11 Mayıs 1920’de Moskova’ya hareket etmiştir İç isyanları fırsat bilen Yunanlılar 22 Haziran’da ilk taarruzlarını gerçekleştirirler Bu taarruzda millî cephelerin bozulması Mecliste bir sert eleştirilere neden olur Atatürk bu eleştiriler hakkında da ayrıntılı bilgiler vermektedir
Ulu önder Atatürk, batıdaki durum hakkında bilgi verdikten sonra, doğudaki gelişmeleri aktarmaktadır Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra Ermeniler, gerek Ermenistan içinde, gerek sınıra yakın yerlerde, Türkleri toplu olarak öldürüyorlardı 1920 yılında Ermeni zulümlerinin artması üzerine, Ermenistan seferine karar verilir 9 Haziran 1920’de, Doğu bölgesinde geçici seferberlik ilân edilir ve Kâzım Karabekir Paşa Doğu Cephesi Komutanlığına getirilir Millî Hükümetin imzaladığı ilk antlaşma olan Gümrü Antlaşması ile Ermenistan, Osmanlı Devletinin 1877 yılında kaybettiği kaybettiği yerleri terk eder

Nutuk

(Mustafa Kemal Atatürk)

KİTABIN ÖZETİ
Nutuk yeni Türkiye devletinin yazılan ilk tarihidir Yazarı Mustafa Kemal Atatürk’tür Yaptığı tarihi gelecekteki Türk insanına tanıtabilmek amacıyla bu kitabı kaleme almıştır
Nutuk: Atatürk tarafından kurulan Cumhuriyet Halk Partisinin 15-20 Ekim tarihleri arasında Ankara da toplanan İkinci Kongresinde okunmuştur Konuşma otuz altı buçuk saat sürmüştür
Nutuk 1919’dan başlayarak 1927 ye kadar olan tarih dilimini incelemektedir Bu dönem üç bölümde ele alınmıştır
1) Kuva-i Milliye (Ulusal güçler) Dönemi
Nutukta yeni Türkiye Devletinin kuruluşu anlatılmaktadır Yeni Türk devletinin kurulmasındaki maksat da şu şekilde açıklanmıştır: Türk ulusunun onurlu ve şerefli bir ulus olarak yaşamasıdır Bu da tam bağımsız olmakla sağlanabilir “Ne kadar zengin olursa olsun, bağımsızlıktan yoksun bir ulus uygar insanlık karşısında uşak durumunda kalmaktan ileriye gidemez” demiştir ve Mustafa Kemal Atatürk şu sözleri söylemiştir “Türkün onuru, kendine güveni ve yetenekleri çok yüksektir Böyle bir ulus tutsak yaşamaktansa yok olsun daha iyidir” Diyerek kurtuluş isteyenlerin parolasının “Ya bağımsızlık ya ölüm olduğunu “ söylemiştir

Burada devlet kurmanın zorlukları görülmektedir Atatürk Samsun’a çıktığı anda ülkenin genel durumu; Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu topluluk savaşta yenilmiş Osmanlı Ordusu zedelenmiş, koşulları ağır bir ateşkes imzalanmış, ulus yorgun ve bitkin bir durumda, ulusu ve ülkeyi savaşa sürükleyenler yurttan kaçmış, padişah ve halife soysuzlaşmış, kendini ve tahtını koruyacak alçakça önlemler araştırmakta, hükümet yüzsüz, onursuz, korkak, ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta, yurdun dört bir yanındaki topluluklar devletin bir an önce çökmesine çaba harcıyorlardı Bu şekilde açıkladıktan sonra ulus egemenliğine dayanan kayıtsız şartsız yeni bir devleti kurmak için izlediği politikayı, karşılaştığı güçlükleri bunalımları ve çatışmaları anlatmaktadır Bu haliyle Nutuk, sömürgeci devletlerin altında yaşayan uluslara kurtuluş yolunu gösteren bir yapıt özelliği taşımaktadırYüz Temel Eser Özetleri, Kitap Özetleri, Roman Özetleri, Yüz Temel Eser, Özet
2) Türkiye Büyük Millet Meclisi Dönemi
Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de açılmış ve o günden sonra tüm askeri ve sivil makamların ulusun başvuracağı en yüce katın Meclis olacağını halkına bildirmiş ve Meclis, Mustafa Kemal Atatürk’ün açık ve gizli oturumlardaki bir iki gün süren açıklamaları ve konuşmalarından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı seçmiştir
3) Cumhuriyet Dönemi :
Atatürk İsmet Paşa ile birlikte bir yasa tasarısı hazırladı Bu tasarıdaki 20 Ocak 1921 tarihli anayasanın devlet biçimini saptar maddelerini değiştirerek birinci maddenin sonuna “Türkiye Devletinin Hükümet biçimi Cumhuriyettir” cümlesini ekleyerek maddeyi değiştirmiştir ve yapılan Meclis toplantısında Anayasanın Değiştirilmesi ile ilgili maddenin görüşülmesi kabul edildi Toplantı sonunda yasa birçok milletvekilinin “Yaşasın Cumhuriyet” söylemleri ile kabul edildi ve böylece 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiş oldu Daha sonra Cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi Oylamada Mustafa Kemal Atatürk toplantıya katılan yüz elli sekiz kişinin tümünün oylarını alarak Cumhurbaşkanı seçildi
Nutuk sömürge ulusların bağımsızlıklarını kazanmaya yardımcı olacak bir program niteliğindedir Bu eser okunduğunda Türk kurtuluş savaşının bir askeri savaş olduğu kadar bir düşünce savaşı da olduğu görülmektedir
Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk’ün halkına verdiği bir hesap pusulasıdır Çünkü ulusal kurtuluş savaşı boyunca o halkıyla birlikte olmuştu ve halkına “Hayat demek savaş ve çarpışma demektir Hayatta başarı yüzde yüz savaşta, başarı kazanmakla elde edilebilir Bu da manevi ve maddi güce dayanır İnsanların uğraştığı tüm sorunlar, karşılaştığı tüm tehlikeler, elde ettiği başarılar toplumca yapılan genel savaşın dalgaları içinde doğar” Sözlerini söylemiş ve halkından can istemiş, halk seve seve vermiş, mal istemiş, halk seve seve vermiştir Bunlar nerede, nasıl, niçin, harcanmış ? Nutuk halkın kafasındaki bu sorulara da açıklık getirmiştir
Türk halkından alınan canın ve malın ülkenin işgalinden, ulusun kölelikten kurtularak onurlu, bağımsız, çağdaş bir devlet ve toplum olarak yaşaması için harcandığını belgeleriyle açıklamaktadır Atatürk bu eserinde, ulusal varlığı sona ermiş sayılan büyük bir ulusun bağımsızlığını nasıl kazandığını, bilim ve tekniğin en son ilkelerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalışmış ve Türk gençliğine bıraktığı kutsal armağanı şu sözlerle noktalamıştır;“ Bu uzun ve ayrıntılı sözlerim tarihe mal olmuş bir devrin öyküsüdür, burada ulusum için ve yarınki çocuklarımız için dikkat ve uyanıklık sağlayabilecek kimi noktaları belirtmiş isem kendimi mutlu sayacağım” demiş Nutuk, yeni Türkiye devletinin nasıl kurulduğunu merak eden tüm insanlarımızın okuması gereken bir başucu eseridir Bundan dolayı siyasi yaşantımızda olduğu kadar, devlet felsefesinde de kullandığımız en baş eserdir