Hava Nedir?

HAVA Hiç yokluğunu duymadığımız ve hiç*bir karşılık ödemeden sahip olduğumuz için havanın ne kadar değerli olduğunu çoğu kez düşünmeyiz bile Oysa hava olmasaydı yeryü*zünde yaşam da olmazdı Bulutsuz bir gökyü*zünün kuşattığı dünyamız gündüzleri sıcaktan kavrulan, geceleri buz gibi soğuyan, hiçbir canlının yaşamadığı ve hiçbir sesin duyulma*dığı ıssız bir çöle dönüşürdü
Bütün canlıların yaşaması için gerekli olan gazların, bulutları ve yağmuru oluşturan su buharının kaynağı havadır Konuşmalar, mü*zik ve algıladığımız bütün öbür sesler ancak dalgalar halinde havada yayıldıkları sürece kulağımıza ulaşabilir Ayrıca günlük yaşamda havadan yararlanmanın başka yollan da bu*lunmuştur Örneğin taşıt lastiklerinin şişiril*mesinde, trenlerin havalı frenlerinde ve sıkış*tırılmış (basınçlı) havayla çalışan pnömatik aygıtlarda havadan yararlanılır

Hava Nedir?

Eski Yunan'ın en büyük düşünür ve bilginle*rinden Aristo İÖ 350'lerde, canlı ve cansız her şeyin toprak, hava, ateş ve su gibi dört temel "elemenf'ten oluştuğunu öne sürmüş*tü Yaklaşık 2000 yıl boyunca havanın bütün öbür elementler gibi yalın, tek bir madde olduğuna inanıldı Ancak 1777'de, İngiliz kimyacı Joseph Priestley'in oksijen gazını keşfetmesinden üç yıl sonra, Fransız bilim adamı Antoine Lavoisier havanın bir gaz karışımı olduğunu ve bu karışımda yaklaşık beşte bir oranında oksijen bulunduğunu açık*ladı Geri kalan beşte dördü ise yanma ve solunum olayında hiçbir rolü olmayan azottan oluşuyordu
Solunum ve yanma için azota gerek yoktur; ama azot gene de çok önemli bir gazdır Toprakta bulunan bazı bakteriler havanın azotunu "bağlayarak", yani başka elementler*le birleştirerek, bitkilerin yararlanabileceği azot bileşiklerine dönüştürür Böylece bitki*ler bütün canlılar için gerekli olan proteinleri ve öbür azotlu organik bileşikleri üretebilir Gübrelerin, patlayıcılann ve çeşitli kimyasal maddelerin yapımında da azottan yararlanılır
Havada bu iki temel gazdan başka bir miktar karbon dioksit ile yere ve zamana göre değişen oranda su buharı bulunduğu daha o çağlarda biliniyordu Zamanla kimyacılar, havada gene az miktarlarda bulunan beş gazın daha varlığını saptadılar Soy gazlar grubun*dan olan bu gazlar argon, neon, helyum, ksenon ve kriptondur (bak Gaz) Bunların hepsi de günlük yaşamda çeşitli amaçlarla kullanılır Argon ve neon renkli ışık veren uzun tüp lambaların, kripton madenci lamba*larının, ksenon ise fotoğrafçılıkta kullanılan elektronik flaşların ampullerine doldurulur Meteoroloji araştırmaları ve hava tahminleri için atmosfere gönderilen büyük balonlar helyumla şişirilir Eskiden bu amaçla hidrojen kullanılırdı; ama hidrojen gibi kolayca tutuş*mayan helyumun çok daha güvenilir olduğu kısa sürede anlaşıldı Helyum hidrojenin iki katı yoğunluktadır, ama gene de havadan daha hafiftir



Bu deney ısınan havanın yükseldiğini gösterir Su dolu bir kabın içine boş bir şişe oturtulup ağzına sönük bir balon takıldıktan sonra su ısıtılırsa şişedeki hava da ısınır ve yükselerek balonu şişirir

Havada doğal olarak bulunmayan bazı maddeler de taşıtlar ve sanayi etkinlikleri nedeniyle havaya karışır Otomobil egzozla*rından ve fabrika bacalarından çıkan karbon monoksit, kükürt dioksit gibi zehirli gazlar ile öbür kimyasal bileşikler hava kirliliğinin baş*lıca nedenidir Özellikle büyük sanayi kentle rinin çevresinde bu olay çok ciddi boyutlara ulaşır